دبیر اجرایی مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران در گفت و گو با قانون:

هراس افکنی‌ها برای جلوگیری از تولید داخلی تراریخته است

دبیر اجرایی مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران در گفت و گو با «قانون» گفت:من از پشت پرده واردات تراریخته ها هیچ اطلاعی ندارم ولی آنچه به وضوح مشخص بوده، این است که واردات از دو دهه پیش در ایران ادامه داشته و هر گاه صحبت از تولید داخل شده، هراس افکنی اوج گرفته است.

اسمش محصولات تراریخته است. شاید کسانی که اولین بار این اسم را بشنوند، یاد موجودات تخیلی یا فضایی بیفتند اما درواقع شاید این محصولات مانند اسم‌شان ترسناک نباشند. درست است که سال‌ها مافیایی برای جلوگیری از تولید این محصولات به کشور شکل گرفته و مردم را ترسانده اما آنقدرها هم ترس ندارد. شواهدی در دست نیست که خوردن این محصولات به سلامت انسان لطمه می‌زند. این بزرگ ترین استدلال موافقان است اما مخالفان این استدلال را کافی نمی‌دانند. آن‌ها می‌گویند با توجه به اینکه تقریبا حدود 20 سال است این محصولات در سطح تجاری کاشته شده‌اند، تحقیقات آنقدر طولانی نبوده که از سلامت و تاثیر این محصولات در دراز مدت بر سلامت انسان روشن نیست. فائو «سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد» سعی می‌کند نه طرف مخالفان را بگیرد نه طرف موافقان. این سازمان با اینکه قبول دارد این محصولات باعث افزایش تولید، تنوع و کیفیت محصولات غذایی و کاهش هزینه تولید و تخریب محیط زیست می‌شود اما در همان حال به گزینه‌هایی مثل کشاورزی بوم‌شناختی و هوشمند اقلیم‌محور هم به عنوان گزینه‌هایی که باید مورد توجه قرار بگیرند، اشاره می‌کند. واردات محصولات تراریخته در ایران معلوم نیست كه از دوره ریاست‌جمهوری احمدی نژاد آغاز شد يا نه. به گفته محمدرضا اسکندری، وزیر سابق کشاورزی این محصولات از 20 سال پیش به ایران وارد می شدند.

هراس افکنی برای جلوگیری از تولید داخلی

ماجرای تراریخته ها در ایران وقتی اوج گرفت که موضوع واردات برنج های تراریخته و کشت آن‌ها در شمال کشور رسانه ای شد. زهرا حاجت پور، دبیر اجرایی مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران در گفت و گو با «قانون» درباره پشت پرده ایجاد ترس در مردم نسبت به مصرف محصولات تراریخته می‌گوید:« من از پشت پرده واردات تراریخته ها هیچ اطلاعی ندارم ولی آنچه به وضوح مشخص بوده، این است که واردات از دو دهه پیش در ایران ادامه داشته و هر گاه صحبت از تولید داخل شده، هراس افکنی اوج گرفته است».

اما هراس‌افکنی میان مردم برای تراریخته ها از وقتی شروع شد که صحبت از تولید محصولات تراریخته ایرانی به میان آمد. تا آن وقت محصولات تراریخته تنها از خارج از ایران وارد می شد و همان بود که مردم تمام دنیا از آن استفاده می‌کردند. دبیر اجرایی مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران نیز به این موضوع اشاره می کند و می‌گوید:«یکبار در سال 84 که با توقف تولید برنج تراریخته جنجال‌ها متوقف شد و در سال 94 با خبر پیگیری صدور مجوز تولید، جنجال‌ها دوباره اوج گرفت». او درباره اینکه آیا جهش های ژنی در این محصولات باعث ضرر رساندن به انسان و محیط زیست می شوند یا نه، می گوید:«در محصولات تراریخته انتقال ژن با هدف ایجاد صفات برتر و بهبود مقاومت گیاه نسبت به انواع تنش های محیطی صورت می‌گیرد. تولید گیاهانی که به تنش ها مقاوم هستند به کمک مهندسی ژنتیک، باعث افزایش بهره‌وری در تولید محصولات کشاورزی شده است. این انتقال ژن به روش مهندسی ژنتیک، یکی از روش‌های اصلاح نباتات است که از دقت زیادی برخوردار است. ایجاد جهش ژنتیکی برای تولید محصولات کشاورزی روش دیگری است که کاملا با تراریختگی متفاوت است و محصول حاصل از آن هم تراریخته نیست».

تراریخته‌ها در اروپا

دغدغه بسیاری از ایرانی ها این است که مردم کشورهای دیگر دنیا هم از این محصولات استفاده می کنند یا اینکه برای آن‌ها ممنوع شده است. حاجت‌پور درباره این موضوع نیز می‌گوید: «هیچ کشور اروپایی مصرف محصولات تراریخته را ممنوع نکرده است و این محصولات در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا وارد و مصرف می شوند. چهار کشور اروپایی تولید کننده محصولات تراریخته هستند. به علاوه سالانه مقدار زیادی از این محصولات از کشورهای بزرگ تولید کننده، به اروپا وارد و مصرف می شود؛ مثلا سالانه به طور میانگین 33 میلیون سویای تراریخته به اروپا وارد شده و مصرف می‌شود. هیچ مرجع رسمی و معتبري تا کنون مضر بودن محصولات تراریخته موجود در بازار را تایید نکرده است. سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا (EFSA) تا کنون مجوز مصرف بیش از 70 محصول تراریخته را صادر کرده است».

تراریخته به محیط زیست کمک می کند

برخی اعتقاد دارند تبعات استفاده از محصولات تراریخته شاید چند نسل بعد روی انسان ها معلوم شود؛ چون به هر حال جهش ژنی در طبیعت اتفاق می‌افتد. حاجت پور از نتایح بلند مدت مراجع معتبر بین المللی بر این محصولات اشاره می‌کند و می‌گوید: «نتایج مطالعات بلند مدت مراجع معتبر بین‌المللی حاکی از سلامت این محصولات است. این ادعای به اصطلاح مخالفان مبنی بر اینکه زیان‌های احتمالی این محصولات در آینده مشخص می‌شود، نشانه این حقیقت است که تاکنون باوجود مطالعات فراوان و گسترده، هیچ زیانی به اثبات نرسیده و این محصولات سالم هستند».

از دغدغه‌های دیگر تولید، استفاده و مصرف تراریخته‌ها، محیط زیست است اما در این مورد تراریخته ها نه تنها مضر نیستند که به سود محیط زیست هم عمل می کنند. این موضوعی است که زهرا حاجت پور هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید:« این‌طور نیست که فعالان محیط زیست با تولید تراریخته‌ها مخالف باشند. کشت محصولات تراریخته به عنوان یکی از سودمند‌ترین و سالم ترین روش ها بین متخصصان محیط زیست شناخته شده است. محصولات تراریخته، دستاورهای سریع‌ترین فناوری پذیرفته شده توسط بشر هستند و استفاده از آن ها به تامین امنیت غذایی و مدیریت تغییرات اقلیمی با رویکرد توسعه پایدار کمک بزرگی کرده است. کشت گیاهان تراریخته توسط بیش از ۱۸ میلیون کشاورز در سطح 185میلیون هکتار در 26کشور از پنج قاره جهان و صدور مجوز کشت و مصرف آن‌ها در اتحادیه اروپا و مصرف آن در ۲۰۰ کشور جهان بدون مشاهده کوچک‌ترین عوارض نیز نشان‌دهنده ایمنی و سلامت این فناوری است». یکی دیگر از فواید تراریخته‌ها این است که از تغییر کاربری اراضی کشاورزی برای کشت محصولات جلوگیری می کند.

این پژوهشگر تراریخته ادامه می‌دهد:« کشت محصولات تراریخته در مدت 20 سال منجر به صرفه‌جویی در زیر کشت بردن ۱۷۴ میلیون هکتار از زمین های کشاورزی شده است و از تغییر کاربری اراضی جلوگیری کرده است. در همین مدت مصرف آفت‌کش‌ها به مقدار ۶۲۰ میلیون کیلوگرم کاهش یافته است. کاهش انتشار گاز دی‌اکسید کربن به مقدار ۲۶.۷ میلیارد کیلوگرمتنها در یک سال، معادل خروج ۱۲ میلیون خودرو از جاده‌ها به مدت یک سال، به کمک کشت تراریخته‌ها رخ داده است. بنابر این استراتژی استفاده از محصولات تراریخته از طریق تمرکز بر افزایش تولید بدون افزایش سطح زمین های کشاورزی و با استفاده از ۱.۵ میلیارد هکتار زمین کشاورزی موجود و درنتیجه حفاظت از جنگل‌ها، نقش بی بدیلی در حفاظت از تنوع زیستی و تحقق اهداف توسعه پایدار داشته اند.»

زهرا جاجت‌پور در ادامه صحبت هایش از روی آوردن ناگزیر انسان به محصولات تراریخته خبر می‌دهد و می‌گوید:«استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک مدرن و محصولات تراریخته به عنوان دستاورد آن، در عصر حاضر ضروری است اما فناوری‌ها به تنهایی معجزه نمی‌کنند. استفاده از فناوری تراریخته هم در کنار عملیات کشاورزی مناسب ازجمله تناوب زراعی و مدیریت کشت و به کارگیری سایر ظرفیت‌های کشاورزی، بهترین نتیجه را خواهد داشت».

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.