جریانی در کشور برای زدن اصل فناوری در حال شکل‌گیری است
محقق حوزه علمیه قم در نشست علمی فقه مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری مانع‌تراشی‌های اخیر بر سر راه بهره‌مندی کشور از مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته و نوع استدلال‌های مطرح شده را دقیقا مشابه استدلال‌های مطرح شده در دهه شصت علیه انرژی هسته‌ای دانست و گفت: سخن گفتن از حرمت اصل مهندسی ژنتیک و سکولار دانستن زیست فناوری نشان می‌دهد جریانی برای زدن اصل فناوری در حال شکل‌گیری است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران، حجت‌الاسلام ابوالحسن حسنی محقق حوزه علمیه قم در “اولین نشست علمی فقه مهندسی ژنتیک” که در محل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و با حضور حجت‌الاسلام تقوی نماینده ولی فقیه در وزارت کشاورزی و جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه و متخصصین حوزه زیست فناوری برای بررسی مباحث فقهی و حقوقی مهندسی ژنتیک و برگزار شد، گفت: برخی در فضایی غیر علمی تلاش می‌کنند با استناد به آیه “تغییر خلقت” یا با استناد به “احتمالات مبهم” مهندسی ژنتیک را حرام و یا آن را سکولار و غیردینی اعلام کنند.
حجت‌الاسلام ابوالحسن حسنی ادامه داد: بنابراین بحث درباره اصل جواز تصرف و ایجاد تغییر در طبیعت و موجودات باید مورد توجه قرار گیرد و معنای تصرف در این‌جا دگرگون کردن یعنی تغییر چیزی از حالی به حال دیگر و از وضعی به وضع دیگر است. اصل هم در آثار فقهی و اصولی زیاد به کار رفته است.
وی مانع‌تراشی‌های اخیر بر سر راه بهره‌مندی کشور از مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته و نوع استدلال‌های مطرح شده را دقیقا مشابه استدلال‌های مطرح شده در دهه شصت علیه انرژی هسته‌ای دانست و سخن گفتن از حرمت اصل مهندسی ژنتیک و سکولار دانستن زیست فناوری نشان می‌دهد جریانی برای زدن اصل فناوری در حال شکل‌گیری است.
محقق حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: حرف‌های عوامانه درباره مهندسی ژنتیک خیلی در رسانه‌ها مطرح شد که برخی از آنها را متخصصان می‌دانند که اساسا نشدنی و غلط است. اما نکته مهم این است که در سیاست‌گذاری‌ها باید تاکید بر امنیت غذایی و مبارزه با مافیای واردات مواد غذایی و سموم جزئی از سیاست‌ها باشد. به هر حال اگر برنجی تولید کنیم که نیازی به آب زیاد ندارد و نیاز به سم ندارد، تجارت خیلی‌ها را محدود خواهد کرد.
حجت‌الاسلام ابوالحسن حسنی ادامه داد: خلقت انسان اینگونه است که هم توانایی تصرف در طبیعت را دارد و هم اینکه گرایش‌های قوی غریزی در انسان برای تصرف در طبیعت قرار داده شده است. عقل در مانع‌تراشی کلی بر سر راه این غرایز قبح و فساد را می‌بیند. بنابراین اصالت را به جواز می‌دهد و ممنوعیت یا محدودیت را نیازمند دلیل می‌بیند.
حجت‌الاسلام حسنی از ادله قرآنی به عنوان دلیل دوم یاد کرد و گفت: از آیات متعدد در این باره به دو آیه اشاره کرده‌ام که نخست «سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَهً وَ باطِنَهً» سوره لقمان، آیه ۲۰ و همچنین «وَ سَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مِنْهُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» سوره جاثیه، آیه ۱۳ است.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسنی با اشاره به روایات به عنوان دلیل دیگر جواز تصرف در طبیعت گفت: از روایات هم می‌توانیم مستندات زیادی بر اصالت جواز تصرف زیاد بیاوریم که از جمله مهم‌ترین آنها روایات معتبری هستند که مستند اصاله الاباحه قرار گرفته‌اند.
این استاد حوزه در پاسخ به این سؤال مبنی بر اینکه اگر احتمال خطر قابل توجه وجود داشته باشد، آیا اصل جواز محدود نمی‌شود، گفت: خود احتمال نمی‌تواند موجب محدود شدن اصل جواز شود، بلکه تنها بر اساس مستنداتی که به استناد آنها احتمال مشخصی ایجاد شده است، می‌توان اصل جواز را محدود کرد. من نمی‌توانم مردم را از تصرف منع کنم، صرفا به این دلیل که ممکن است دلیلی یا قرینه خلافی در آینده پیدا شود؛ زیرا این گونه فحص عقلایی نیست.
این در حالی است که آنچه در حال حاضر در برخی مجامع رسانه‌ای و غیر علمی مطرح است، این است که مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته را به صرف وجود احتمالات و بدون مستندات منع کنیم که این از نظر فقهی و عقلایی نمی‌تواند مورد پذیرش باشد.