مصاحبه اختصاصی مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران (IRBIC) با رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران در پنجمین اجلاس متعاهدین پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا در ژاپن
سوال: جناب آقای دکتر ملبوبی لطفا اهمیت پنجمین اجلاس متعاهدین پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا را توضیح دهید؟
این گونه اجلاس‌ها هم دارای ابعاد و اهمیت ملی و هم دارای ابعاد و اهمیت بین‌المللی هستند. از جنبه ملی با توجه به اینکه در زمان حال و آینده نزدیک امنیت غذایی وابستگی تنگاتنگی با محصولات تراریخته پیدا کرده است، مصوبات چنین اجلاس‌هایی که از نظر حقوق بین‌المللی تعهدآور هم هستند می‌تواند دارای تبعات اقتصادی و اجتماعی در سطح ملی باشد. از جنبه بین‌المللی نیز مصوبات این اجلاس‌ها می‌توانند باعث گسترش یا عدم گسترش استفاده از مهندسی ژنتیک و تامین امنیت غذایی شود.
سوال: ترکیب هیئت اعزامی از سوی دولت در این اجلاس را چگونه ارزیابی می کنید؟
یکی از مشکلات شرکت نمایندگان دولت در این گونه اجلاس ها نامعلوم بودن تعداد و ترکیب شرکت کنندگان تا آخرین لحظات است. این امر موجب می‌شود از سویی عموم مردم و به ویژه متخصصین و انجمن‌های علمی برخلاف تصریح پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا نتوانند نظرات خود را به گوش مسئولین و شرکت کنندگان هیئت ایرانی برسانند و از سوی دیگر نامعلوم بودن شرکت نمایندگان دولت انگیزه را از آن‌ها برای مطالعه هزاران صفحه متون فنی و پیچیده و پیش نویس های مطروحه در این گونه اجلاس‌ها را سلب می کند. به طور مثال در اجلاس فعلی دبیر شورای ملی ایمنی زیستی نتوانسته است خود را برساند و تنها سه نفر از مدیران وزارت جهاد کشاورزی آن هم با یک روز تاخیر وارد اجلاس شده‌اند.
سوال: شما از اهمیت این اجلاس‌ها صحبت کردید، می‌توانید به طور صریح تر در مورد تاثیرگذاری این اجلاس و نحوه آن اطلاعاتی را در اختیار خوانندگان ما قرار دهید؟
نقشی که اجلاس متعاهدین در حال حاضر ایفا می‌کند مانند زمانی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (NPT) شکل می‌گرفت. ما امروز آثار آن اجلاس ها را به خوبی مشاهده می کنیم. یعنی دسترسی به انرژی پاک و ارزان نیازمند به اثبات خود و کسب اجازه از قدرت‌ها است و در غیر این صورت با فشارها و تحریم‌های غیر منصفانه روبرو خواهیم شد. به طور مشابهی در آینده نزدیک در استفاده از فناوریهای زیستی برای حفظ امنیت غذایی کشور باید روند مشابهی طی شود.
سوال: آقای دکتر با توجه به اینکه برخی از مدیران میانی دولت در وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست گاهی بر عاری بودن مزارع و غذای ایران از محصولات تراریخته تاکید می‌کنند و حتی از گوشه و کنار شنیده می‌شود که در مواضع رسمی چند نفری نیز این اعتقاد را بیان و برآن پافشاری می‌کنند اصولا چه نیازی به حضور در چنین پروتکل‌ها و اجلاس هایی وجود دارد؟ آیا بهتر نیست ما یک کلام یک خط قانونی بنویسیم و درآن صراحتا هرگونه تولید و مصرف و واردات و صادرات و کشت محصولات تراریخته را ممنوع کنیم؟
اول اینکه در قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران و حتی پیش از آن در مصوبات هیئت وزیران دولت های فعلی و پیشین سیاست کلی نظام، استفاده از فناوری پیشرفته بیوتکنولوژی جدید و محصولات حاصل از موجودات زنده تراریخته در همه موارد فوق نه تنها پذیرفته شده بلکه ایجاد تمهیدات برای تحقق آن از سوی دولت تکلیف هم شده است. حال جای شگفتی دارد که چند نفر مدیر میانی نظرات شخصی خود را به عنوان مواضع ملی ایران در داخل و خارج بیان کرده و قانون مصوب نظام را زیرپا می‌گذارند و با اعمال نظرات خود کشور را از یک فناوری پیشرفته محروم می‌کنند. دوم اینکه خواه ناخواه ما در معرض مصرف محصولات تراریخته بوده، هستیم و خواهیم بود. کشوری که بیش از 90 درصد روغن و دانه‌های روغنی و سالیانه بیش از 3 میلیون تن ذرت خود را از خارج و به طور مستقیم یا غیر مستقیم از کشورهای بزرگ صادرکننده محصولات تراریخته مانند برزیل و آرژانتین وارد می‌کند نمی‌تواند خودرا بی نیاز از این محصولات بداند. بنابراین حضور ما در این اجلاس باید در راستای تامین منافع ملی و دستیابی به منافع ناشی از مهندسی ژنتیک مصرح در کنوانسیون تنوع زیستی باشد. سوم اینکه بیش از 14 سال است که محصولات تراریخته با موفقیت در بیش از 25 کشور جهان و توسط 14 میلیون کشاورز به زیر کشت رفته و فراورده‌های آن که صدها میلیون تن غذای انسان و دام را تشکیل می‌دهد در زنجیره غذای انسان و دام قرار گرفته و حتی یک گزارش قابل اثبات در مورد عوارض جانبی آن نیز گزارش نشده است و این در حالی است که به دلیل کتمان و کج فکری برخی مدیران میانی، سهم ایران از بازار بزرگ جهانی این محصولات به واردات آن محدود شده است. در عین حال کشور ایران از معدود کشورهای جهان است که خودش به طور مستقل به فناوری مهندسی ژنتیک در کشاورزی دست یافته و قادر است در صورت رفع موانع مدیریتی به سرعت نام کشور را در سطح جهان طنین افکن کرده و سود ناشی از آن را تقدیم ملت ایران کنند. لذا امیدوارم با تصویب آیین نامه اجرایی قانون ملی ایمنی زیستی بویژه بخش نحوه بررسی و صدور مجوز راه برای محصولات تراریخته آماده تجاری سازی حاصل از پژوهش‌های داخل کشور گشوده شود تا سرمایه گذاری کشور در دو دهه اخیر از حیث تربیت نیرو، تجهیز مراکز پژوهشی مربوط و پشتیبانی مالی پروژه‌های مربوط به ثمر نشیند.
|