نظارت بر تولید محصولات تراریخته به طور قانونی در کشور انجام می شود.

رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی:

نظارت بر تولید محصولات تراریخته به طور قانونی در کشور انجام می شود.

کارگاه آموزشی آشنایی با قوانین و مقررات صدور مجوز محصولات تراریخته با همکاری مشترک پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی و پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک در محل پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی در کرج در حال برگزاری است.

به گزارش خبرنگار مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی، دکتر نیراعظم خوش خلق سیما، رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، در مراسم افتتاحیه این کارگاه آموزشی اظهار داشت: محصولات تراریخته موجود در بازار جهانی از نظر مراجع علمی کاملا سالم هستند. وی افزود همه مراجع رسمی و معتبر جهان هم سلامت و ایمنی این محصولات را تایید می‌کنند.

دکتر خوش خلق سیما تاکید کرد: همان‌طور که برای واردات محصولات تراریخته قانون داریم برای تولید آن نیز قوانینی در سطح ملی و بین المللی وجود دارد که نظارت بر محصولات تراریخته بر اساس آنها صورت می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه ایران در سال 1382 به پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا پیوست پرسید: چرا در شرایطی که سال‌ها پیش دانشمندان کشورمان موفق به تولید محصول تراریخته شدند و خواستار اجرای این قوانین به ویژه قانون ایمنی زیستی بودند این قوانین به مدت زیادی معطل گذاشته شد؟ و چرا در حالی که در همان سال‌ها محصولات تراریخته به کشور وارد می‌شد از تولید بومی این فناوری جلوگیری به عمل می‌آمد و ‌اکنون که قرار است واردات با تولید ملی جایگزین شود جلوگیری می‌شود؟

رئیس بزرگ‌ترین پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی خاورمیانه با اشاره به تشکیل شورای ملی ایمنی زیستی و کمیته‌های ایمنی زیستی مطابق قانون برای صدور مجوز تولید این محصولات افزود: کمیته تراریخته در وزارت جهاد کشاورزی تا کنون برای 40 رخداد تراریخته مجوز صادر کرده است.

در ادامه این کارگاه دکتر رهنما، عضو هیئت علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، در تبیین وضعیت جهانی محصولات تراریخته و چگونگی ارزیابی ایمنی زیستی این محصولات گفت: با توجه به رشد جمعیت جهان و توسعه توانمندی انسان در کشاورزی تولید غذا به شدت افزایش یافت که این امر تا کنون موجب مشکلات زیست‌محیطی و سلامتی زیادی شده است. بنابراین چه در گذشته و چه اکنون تأمین غذا و توسعه شیوه کارامد و سالم و ایمن برای این امر از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی بشر بوده است.

وی افزود: یکی از این شیوه‌ها استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک در جهت ایجاد ارقام مطلوب است. مهندسی ژنتیک اصلی‌ترین شاخه زیست‌فناوری است.

دکتر رهنما ادامه داد: بیست سال از ورود محصولات تراریخته به سبد غذایی مردم و صنعت کشاورزی می‌گذرد. پیش از کاربرد زیست‌فناوری در مهندسی ژنتیک ارقام کشاورزی برای مدت مدیدی از روش‌های اصلاح نباتات سنتی استفاده می‌شد که در عین سودمندی محدودیت‌های زیادی در مقابل به نژادگر قرار می‌دهد.

وی با اشاره به نسل‌های مختلف فناوری تراریخته در جهت اصلاح نباتات گفت: مهم‌ترین کاربردهای فناوری نسل اول ایجاد ارقام مقاوم به آفت مانند برنج و سویای مقاوم به آفت، ایجاد مقاومت به بیماری‌ها مانند سیب‌زمینی مقاوم به ویروس است. دکتر رهنما بهبود کیفیت محصول مانند ایجاد برنج طلایی غنی از ویتامین آ را از مهم‌ترین کاربردهای فناوری نسل دوم دانست.

وی افزود: از فناوری انتقال ژن برای تولید بیو راکتور و پروتئین‌های دارویی در گیاهان استفاده شده است. برای مثال تولید واکسن‌های خوراکی در گیاهان صورت گرفته است. همچنین از گیاهان برای تولید آنزیم‌ها و پلیمرهای صنعتی مثل پلاستیک‌های زیست‌تخریب پذیر استفاده شده است. در گیاهان زینتی نیز تولید رز آبی یا گوجه فرنگی سیاه با آنتوسیانین بالا از دستاوردهای مهندسی ژنتیک است.

رهنما با ذکر سه دسته محصول تراریخته مقاوم به آفت، مقاوم به بیماری و مقاوم به علف‌کش ادامه داد: بی.تی یک باکتری است که در کشاورزی سنتی و ارگانیک به صورت پودری به عنوان آفت‌کش زیستی در حجم زیاد بر روی محصولات اسپری می‌شود. مشکلی که این روش دارد این است که مدیریت و اجرای عملیات سم‌پاشی به ویژه تنظیم زمان سم‌پاشی مشکل و پرهزینه است. بررسی‌های انجام‌شده نشان داده است که بی.تی دارای پروتئین‌های کریستالی است که قابلیت انتقال به ژنوم گیاهان را دارد.

وی در تبیین مزایای فناوری تراریخته گفت: استفاده از این فناوری در توسعه ارقام تراریخته به کاهش مصرف سموم منجر می‌شود. همچنین مدیریت علف‌های هرز را بهتر ممکن می‌سازد. حفاظت از محیط زیست با کاهش و در مواردی حذف مصرف سموم در محصولات تراریخته حاصل می‌شود. همچنین به دلیل حذف مسئله باقیمانده سموم در محصولات غذایی سلامت و بهداشت عمومی تا حد زیادی بهبود می‌یابد.

دکتر رهنما در بیان فرایند ارزیابی ایمنی زیستی محصولات تراریخته نیز گفت: یکی از نگرانی‌های واقعی که در ارزیابی‌های ایمنی زیستی مورد توجه قرار می‌گیرد جلوگیری از انتقال ژن مقاومت به علف کش به علف‌های هرز است که تمهیدات لازم برای این امر در ارقام موجود پیش‌بینی شده است. همچنین اثر محصول تراریخته بر موجودات غیر هدف نیز بررسی می شود و چنانچه اثر سوئی بر موجودات غیر هدف مشاهده نشود این محصولات اجازه تولید تجاری و مصرف خواهند داشت.

وی افزود: مسئله دیگر انجام آزمایشاتی است که نشان می‌دهد محصول به لحاظ سلامت و بهداشت ایمن است. برای مثال بررسی می‌شود که محصول جدید و پروتئینی که در آن بیان می‌شود حساسیت‌زایی نداشته باشد یا ترکیب سمی خاصی در گیاهان بیان نشده باشد. در نهایت در ارزیابی این‌همانی بررسی می‌شود که غیر از تغییر مورد نظر تغییر دیگری در محصول ایجاد نشده باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به فرایندهای ارزیابی ایمنی زیستی محصولات تراریخته در سایر کشورها گفت: در هر کشور بعد از انجام ارزیابی‌های مذکور، مستندات آن به کمیته‌های ایمنی زیستی و مراجع ذیصلاح ارائه و پس از تأیید مجوز تولید و مصرف صادر می‌شود. در ایران نیز همین فرایند دنبال می‌شود.

دکتر رهنما با اشاره به آمریکا، برزیل، آرژانتین، هند، کانادا، چین، پاکستان و پاراگوئه و استرالیا به عنوان  تولیدکننده های بزرگ محصولات تراریخته در جهان گفت: در انتهای سال 2015،  83 درصد سطح زیر کشت سویا، 75 درصد سطح زیر کشت ذرت، 25 درصد سطح زیر کشت پنبه و 24 درصد سطح زیر کشت کلزای جهان از نوع تراریخته است و محصولات تراریخته هم در کشورهای تولید کننده و هم در  سایر کشورهای جهان مصرف می شوند.