سن، رتبه علمی و مقام کسانی که مرتکب تقلب علمی می‌شوند رو به افزایش است!
در اجلاس بین المللی سردبیران نشریات علمی کشورهای اسلامی عنوان شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران، اولین نشست بین‌المللی سردبیران نشریات علمی کشورهای اسلامی ظهر روز چهارشنبه سوم آبان ماه در مرکز پایگاه اسنادی علوم جهان اسلام در شیراز به کار خود پایان داد.
در این همایش که به مدت دو روز برگزار شد شرکت کنندگان از کشورهای جمهوری اسلامی ایران، مصر، عراق، لبنان، پاکستان، بنگلادش و مالزی در مورد مشکلات و چالش‌های پیش روی توسعه انتشارات علمی و پژوهشی به بحث و تبادل نظر پرداختند.
دکتر رضا قانع مدیر آموزش، همایش‌ها و انتشارات پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ضمن معرفی این پایگاه به مشکلات ارجاعات علمی اشاره کرد. دکتر شعله اسد پور دیگر سخنران این جلسه از انفجار اطلاعات سخن گفت و با توضیح اینکه مطالعه “همه مطالب” در یک زمینه علمی در جهان امروز غیر ممکن شده و هر فرد تا 2000 سال زمان نیاز دارد تا بتواند مطالب حوزه تخصصی خود را بخواند بر اهمیت “مقالات مروری” تاکید و آن را راه حلی برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از مطالب علمی عنوان کرد.
خانم سارا معصومی، مسئول روابط بین الملل مجله علوم پزشکی ایران، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز به عنوان سخنران بعدی مشکلات اخلاقی انتشار مقالات علمی را مطرح و با ارائه سه مثال کلاسیک از Research Fraud (تقلب پژوهشی) مشکلات موجود در این زمینه را ناشی از فشار برای انتشار مقالات علمی عنوان کرد و گفت: “بخشی از این سوء رفتارها در حوزه انتشارات علمی ناشی از اشتباه و ندانم‌کاری است اما بخش دیگری هم عمل مجرمانه و سرقت علمی محسوب می شود. وی با معرفی کمیته بین‌المللی اخلاق نشر (COPE) از سردبیران نشریات علمی دعوت کرد تا به این کمیته بپیوندند و برای مقابله با پدیده زشت سرقت علمی وارد عمل شوند.
دکتر شوکت علی جاوید سردبیر نشریه علوم پزشکی پاکستان با ارائه آماری گفت: “در سال‌های اخیر بسیاری از مقالات دریافتی از نویسندگان ایرانی “سرقتی” هستند و این پدیده بدی است. وی گفت در حالی که در سال 2006 تنها کمی از مقالات علمی دریافت شده از ایرانی‌ها رد می‌شدند که مبنای سرقت هم نداشت اما در سال 2011 بیشتر مقاله‌های دریافتی از ایران رد شده‌اند که بسیاری از آنها به این دلیل بوده که مقادیر قابل توجهی از مقاله از دیگران کپی برداری شده و بدون رعایت آداب علمی و سرقتی بودند.
این ادعای میهمان پاکستانی با پاسخ خانم دکتر فریده عصاره استاد دانشگاه شهید چمران مواجه شد که گفت: کسانی که این کارها را می کنند معمولا دانشجویانی هستند که برای فارغ التحصیل شدن به مقاله احتیاج دارند و اشتباه مرتکب می شوند وگرنه استید از این امر مبری هستند. دکتر شوکت علی جاوید از پاکستان دوباره پاسخ داد که متاسفانه بیشتر مقالاتی که ما به این دلیل رد کرد‌ایم توسط اساتید دانشگاه ها و نه دانشجویان ارائه شده بودند.
تمام بعد نشست بعد از ظهر روز اول این نشست بین المللی به موضوع سرقت علمی اختصاص داشت. دکتر حمیدرضا جمالی از دانشگاه خوارزمی ضمن معرفی plagiarism به انواع سرقت علمی پرداخته و خواستار تناسب برخورد و تنبیه مرتکبین این خیانت علمی بر اساس موقعیت شغلی و درجه و رتبه علمی آنها شد. وی خواستار تشدید برخورد با اساتید و مسئولین شد ولی گفت: استادیاران تازه کار و دانشجویان دوره دکتری ممکن است این کارها را بر اساس اشتباه انجام داده باشند. دکتر بهزاد قره‌یاضی رئیس انجمن ایمنی زیستی کشور و سردبیر نشریه علمی ایمنی زیستی در اظهار نظری گفت: “سرقت علمی و افزایش آن در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را باید تنها به عنوان یک شاخص در مورد مدیریت علمی آن موسسه، سازمان و یا حتی کشور تلقی کرد” . وی اضافه کرد: “من ضمن اینکه موافق برخورد و تنبیه متناسب با شدت جرم و جایگاه و مرتبه علمی مرتکبین هستم اجازه می‌خواهم با دستبه بندی استادیاران دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در بین تازه‌کارانی که ممکن است اشتباهات آنها بخشیده شود به شدت مخالفم. این طور نیست که هر کس مدرک دکتری داشت بتواند استادیار دانشگاه شود. علی القاعده باید قبل سیستم ارزیابی و گزینش علمی سنگینی وجود داشته باشد تا یک نفر بتواند به عنوان استادیار یا عضو هیئت علمی وارد دانشگاه‌ها شود.” وی افزود متاسفانه سن، مقام و رتبه مرتکبین سرقت علمی به شدت رو به افزایش است وباید در این مورد با شدت عمل بیشتری برخورد شود. برای مثال افرادی که دارای مقام‌های بالایی هستند بدون اینکه فرصت کار علمی داشته باشند دانشجویان خود را ماور تهیه مقاله می‌کنند و آنها هم کپی برداری کرده و مقام مافوق هم که نه دانش و نه وقت دارد آن را منتشر می‌کند. یک دلیل اساسی علاوه بر ضعف اخلاقی و ایمانی مرتکب این دروغ و خیانت این است که ما برای ترفیع و ارتقای آن مقام هنوز هم اصرار بر ارائه مقاله داریم. در صورتی که یک نفر با این درجه مسئولیتی بسیار بسیار بالا اصولا نباید دیگر مقاله بدهند تا ارتقا پیدا کنند، اما آنها این کار را می کنند . با توجه به اینکه این نشست مربوط به کشورهای اسلامی است و دیدگاه اسلام در مورد دروغ و سرقت مشخص است در برخورد با این نوع مسئولان هیچ نوع مجامله‌ای قابل قبول نیست”.
دیگر سخنرانان این نشست هم ضمن تقبیح سرقت علمی از سوی مسئولان به تشریح انواع سرقت علمی، علل و انگیزه‌های سرقت علمی، نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی و مسئولیت دبیران و سردبیران و داوران نشریات علمی برای جلوگیری از این موضوع پرداختند.
شرکت کنندگان در این همایش عصر روز اول همایش با حضور بر مزار شعرای صاحب نام ایران زمین حافظ شیرازی و شیخ اجل سعدی ضمن آشنایی با این مفاخر شیراز و ایران به آن ها ادای احترام کردند.