ارقام تراریخته ندا، نعمت و خزر؛ در انتظار تصویب قانون ایمنی زیستی

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از ایانا عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات برنج کشور با اعلام این خبر گفت: امروزه افزایش تولید محصولات گیاهی و پایداری آنها با چالش‌های متعددی ازجمله مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی روبه‌رو است که به واسطه مصرف سموم هزینه‌های تولید افزایش یافته و در مواردی باعث کاهش کیفیت محصولات زراعی، افزایش خطرات زیست‌محیطی و همچنین باقی ماندن سموم در محصولات می‌شود.

مجید ستاری با اعلام اینکه در کشاورزی مدرن برای اصلاح گیاهان مقاوم، به‌ویژه ارقام مقاوم به آفات با استفاده از روش‌های متداول، به‌دلیل آنکه منبع مقاومت در گیاهانی که باید اصلاح شوند، در گونه‌های مرتبط وجود ندارد پیشرفت چشم‌گیری صورت نگرفته است، افزود: به همین دلیل محققان توانسته‌اند ژن مقاومت را با استفاده از فناوری زیستی و مهندسی ژنتیک به‌طور مصنوعی از گونه‌های مقاوم وارد گیاهان حساس مورد نظر کنند.

وی خاطرنشان کرد: یک گیاه زراعی تراریخته حاوی ژن یا ژن‌هایی است که به‌طور مصنوعی وارد ساختار ژنتیکی آن شده و ممکن است این ژن از یک گیاه یا موجود غیرمرتبط دیگر باشد.

پذیرش محصولات تراریخته با افزایش ۱۰۰ برابری سطح زیر کشت آنها

عضو هیئت‌علمی معاونت مؤسسه تحقیقات برنج کشور ادامه داد: آمار جهانی کشت تراریخته نشان می‌دهد که از سال ۱۹۹۶، ۱,۷ میلیون هکتار از سطح زیر کشت تجاری به محصولات تراریخته اختصاص پیدا کرده که این میزان با افزایش ۱۰۰ برابری در سال ۲۰۱۳ به ۱۷۵ میلیون هکتار رسیده است و این نشان از پذیرش محصولات تراریخته توسط کشاورزان و مصرف‌کنندگان دارد.

ستاری با اشاره به اینکه در سال ۲۰۱۳، ۱۸ میلیون کشاورز در ۲۷ کشور جهان ۱۷۵ میلیون هکتار زمین را به کشت محصولات زراعی تراریخته اختصاص داده‌اند، تصریح کرد: عمده‌ترین محصولاتی که به‌ صورت تراریخته در جهان کشور می‌شوند، عبارتند از سویا با ۷۹ درصد، ذرت با ۳۲ درصد، پنبه با ۷۰ درصد و کلزا با ۲۴ درصد از کل میزان تولید در جهان که این محصولات عمدتاً به علف‌کش‌ها، حشرات و آفات مقاوم هستند.

وی بیشترین میزان سطح زیر کشت محصولات تراریخته تا سال ۲۰۱۳ را در کشورهای آمریکا با ۷۰ میلیون هکتار، برزیل با ۴۰ میلیون هکتار، آرژانتین با ۲۴ میلیون هکتار عنوان کرد و یادآور شد: کشورهای هند، کانادا و چین نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

ستاری تأکید کرد: از آنجا که در محصولات تراریخته، ژن متحمل از یک موجود یا گیاه دیگر وارد گیاه مورد نظر می‌شود، این نگرانی وجود دارد که ژن منتقل‌شده در تغذیه انسان و سایر جاندارانی که از آن استفاده می‌کنند ایجاد آلرژی یا بیماری کند که خوشبختانه هنوز گزارشی در این زمینه منتشر نشده و افزایش سطح زیر کشت محصولات تراریخته حاکی از آن است که این محصولات هیچ‌گونه خطری برای انسان و سایر موجودات ندارند.

وی با اشاره به کارهای صورت‌گرفته در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران روی محصولاتی همچون پنبه، کلزا و برنج برای افزایش مقاومت آنها به علف‌کش‌ها و آفات، اظهار داشت: در برنج دو آفت بسیار مضر در زارعت این محصول کرم ساقه‌خوار و کرم برگ‌خوار برنج هستند که همه‌ساله میزان سم قابل توجهی جهت مبارزه با این دو آفت مصرف می‌شود که متأسفانه مقدار زیادی از سموم مورد استفاده در خاک و آب شالیزارها و در داخل برنج باقی می‌ماند که باعث صدمات زیست‌محیطی زیادی شده و برنج سالمی تولید نمی‌شود، از طرفی کاربرد سموم باعث می‌شود هزینه‌های تولید نیز افزایش یابد.

 سونامی سرطان‌های گوارشی با افزایش مصرف سموم در مازندران

عضو هیئت‌علمی معاونت مؤسسه تحقیقات برنج کشور همچنین گفت: امروزه آلودگی‌های باقیمانده از مصرف سموم در برنج در استان مازندران باعث شده سونامی سرطان‌های گوارشی در این استان پدید آید.

ستاری با اعلام اینکه محققان دنیا برای از بین بردن کرم ساقه‌خوار و برگ‌خوار برنج ژن Bt را از یک باکتری خاک‌زی به نام “باسیلوس تورژنسیس” گرفتند و ژن مقاومت را از این باکتری جدا کرده و وارد ساختار ژنتیکی برنج کرده‌اند، افزود: زمانی که برنج تراریخته کشت می‌شود، حشرات و آفات با تغذیه از قسمت‌های سبز گیاه از بین می‌روند و از آنجا که هدف این ژن تنها این دو آفت است، هیچ ضرری برای انسان ندارد و بدین‌گونه محققان دنیا موفق به تولید برنج تراریخته مقاوم به آفت شدند.

وی با بیان اینکه پروتکل کارتاهنا درباره تجاری‌سازی کشت و مصرف محصولات تراریخته است که کشورهای عضو این پیمان بین‌المللی، قانون ایمنی زیستی را در کشورشان اجرا می‌کنند، خاطرنشان کرد: در کشور ما نیز این قانون در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است، اما اجرا نمی‌شود.

قانون ایمنی زیستی، قانونی فراوزارتخانه‌ای

عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات برنج کشور با عنوان اینکه تولید محصولات تراریخته تنها مرتبط به وزارت جهاد کشاورزی نیست و سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در آن دخیل هستند و هر سه سازمان باید به اجماع برسند، ادامه داد: تا زمانی که قانون ایمنی زیستی اجرا نشود، نمی‌توانیم کشت داشته باشیم، چون تحقیقات در زمینه محصولات تراریخته منع قانونی ندارد، اما تجاری‌سازی آن منع قانونی دارد، در حال حاضر نیز ما تولید برنج تراریخته کرده‌ایم و منتظر تصویب قانون ایمنی زیستی هستیم.

ستاری با اشاره به تولید نخستین برنج ایرانی تراریخته توسط بهزاد قره‌یاضی رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران با نام طارم مولایی، از تولید ارقام ندا، نعمت و خزر خبر داد و تصریح کرد: این ارقام را با انتقال ژن مقاومت تولید کرده‌ام و تأیید نیز شده‌اند و منتظر تصویب قانون ایمنی برای تولید در سطح کشت وسیع هستیم.

وی یادآور شد: در حال حاضر ذرت، سویا، کلزا و بسیاری از محصولاتی که وارد کشور می‌شوند، محصولات تراریخته هستند و مطمئناً از لحاظ استانداردهای بین‌المللی مشکلی ندارند که اجازه واردات به آنها داده می‌شود.

ستاری در پایان با اشاره به اینکه در دنیا گزارشی مبنی بر مضر بودن محصولات تراریخته برای انسان وجود ندارد، کساد شدن بازار سم‌فروشان را از دلایل برخی مخالفان عنوان کرد و اظهار داشت: با برچسب‌زنی روی این محصولات به مصرف‌کنندگان حق انتخاب داده می‌شود.