هیچ کشوری توان انحصار علم را ندارد

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از ایرنا، ایران و گروه 1+5 پس از 22 ماه مذاکره فشرده، تیرماه ۱۳۹۴ مطابق با ژوئیه 2015 به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دست یافتند؛ بر اساس این برنامه که از دی 94/ ژانویه 2016 اجرا شد، ایران مجموعه ای از محدودیت ها را در برنامه هسته ای خود در ازای لغو کامل تحریم های هسته ای پذیرفت.

با وجود این، دولت آمریکا از زمان ریاست جمهوری باراک اوباما (2009 تا 2017/ 1387 تا 1395) و در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ (2015 تاکنون/ 1395) با تصویب قوانین تحریمی جدید بارها این توافق را نقض کرده است.

با آنکه آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی 10 بار در گزارش های مختلف تعهد ایران را به برجام تایید کرده است، ترامپ گفته است که در صورت اعمال نشدن تغییرات اساسی در برجام، 12 ماه مه (22 اردیبهشت) درباره ادامه تعلیق تحریم‌ های هسته‌ ای ایران تصمیم ‌گیری می کند.

با وجود این، مقامات ایران از جمله رئیس‌ جمهوری و وزیر امور خارجه بارها اعلام کرده اند با اضافه یا کم کردن یک کلمه از توافق هسته‌ ای مخالف هستند و ایران هیچ محدودیتی را در زمینه برنامه موشکی‌ و توان دفاعی خود نخواهد پذیرفت.

این وضعیت پرسش هایی را از جمله در مورد چشم انداز روند فعالیت های علمی کشور، ارتباطات بین المللی علمی، تبادل های استاد و دانشجو و یا همایش های علمی پدید آورده است.

بهزاد قره یاضی در مورد ادامه فعالیت های علمی کشور در صورت نقض عهد آمریکا و لغو برجام اظهار داشت: با دست بلند رهبری بر پژوهش و پژوهشگران، اگر (دونالد) ترامپ برجام را پاره کند و یا نکند، تاثیر چندانی بر توسعه علمی کشور نخواهد داشت.

وی ادامه داد: با برهم خوردن برجام دسترسی به تجهیزات و مواد تا حدی پیچیده تر و ارتباط علمی ما با جهان خارج دشوارتر خواهد شد؛ اما اینها تجربه جدیدی نیست و دانشمندان و پژوهشگران ما در صورتی که حمایت شوند یا حداقل از سمت برخی محافل داخلی به دیده تردید به آنها نگاه نشود، می توانند کار خود را انجام دهند.

دبیر کمیسیون تخصصی کشاورزی، آب و منابع طبیعی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) افزود: در این صورت نه تنها آهنگ پیشرفت علمی کشور کند نخواهد شد، بلکه به شرط تزاحم نداشتن نهادهای داخلی قطعا پیشرفت چشمگیری هم در حوزه های علمی خواهیم داشت.

***حجم دانش و کیفیت دانشمندان ایرانی پرآوازه است

وی تصریح کرد: علت این اطمینان برای ادامه آهنگ پیشرفت علمی این است که حجم دانش و کیفیت دانشمندان ایران زمین از چنان آوازه ای برخوردار است که دولت های متخاصم خارجی، ترامپ و امثال او توان بازدارندگی و کاستن از میل دانشمندان برجسته جهانی برای همکاری علمی با همتایان ایرانی خود را نخواهند داشت.

دکتر قره یاضی افزود: خطری که بیش از لغو برجام توسعه علمی کشور را تهدید می کند، سیاسی کردن و به ویژه امنیتی کردن فضای علمی کشور و برگماردن نادانایان و فناوری هراسان و رخنه افراد کم بهره از دانش در رده های مدیریتی نهادهای علمی کشور است.

وی در پاسخ به این سوال که در صورت قطع ارتباط های علمی با دانشمندان خارجی چگونه می توان این خلا را پر کرد، گفت: باید به سمت دانشمندان خود در مناطق مختلف کشور برویم.

رئیس اتحادیه انجمن های علوم کشاورزی مدرن ادامه داد: ایران کشور کوچکی نیست و دانشمندان کمی ندارد که اگر از آمریکا ناامید شدیم، بخواهیم به سوی اروپا برویم. ما باید به سمت دانشمندان ایلامی و زابلی و بلوچ و کردستانی و دانشمندانمان در مشهد مقدس، تبریز، رشت، اهواز، ترکمن صحرا، کرمان و شیراز برویم.ما دانشمندان زیادی داریم که برای تامین کالای دانشی ما کفایت می کنند. کافی است آن ها را گرامی بداریم.

***مرزهای دانش با مرزهای جغرافیایی انطباق ندارد

وی یادآور شد: اگر دانشمندان خود را تقویت کنیم، علم را در همه مناطق دنیا به دست می آورند. امروز امکان ندارد کشوری علم را پشت میله های آهنین به انحصار خود درآورد.

«امروز مرزهای دانش با مرزهای جغرافیایی انطباق ندارد، آنچه کشورها را متمایز می کند میزان توجه آنها به دانشمندان خود است».

دکتر قره یاضی تاکید کرد: اگر دانشمندی آزادگی عمل و وابستگی عاطفی به کشور خود داشته باشد، همه موانع را رفع و دانش مورد نیاز کشورش را تامین می کند. دانش مانند کالایی است که اگر متقاضی نیاز داشته باشد به هر نحو ممکن به آن دست می یابد.

وی با اشاره به شعار امسال یعنی حمایت از کالای ایرانی، خواستار حمایت از دانش داخلی توسط مسئولان کشور شد و گفت: مسئولان باید دانش نزد ایرانیان را صدر اولویت های خود قرار داده و صاحبان این کالا و مولدان آن را که پژوهشگران و دانشمندان هستند، نرانند.

مدیر گروه مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران در این مورد که چطور می توان انگیزه دانشمندان ایرانی را برای کار در کشور افزود، گفت: کافی است به دانشمند ایرانی بی حرمتی نشده و با دیده تردید به آنها نگاه نشود، به کسی که تمام عمرش را برای استقرار و استمرار جمهوری اسلامی صرف کرده است و با همه روش ها و توان علمی، صدای بلند جمهوری اسلامی ایران در سراسر جهان بوده است.

وی افزود: نباید به دانشمندان تهمت زده شود و یا آنها را در پیچ و خم روزمرگی های زندگی از حیز انتفاع ساقط کنیم، باید زمینه برای انجام پژوهش برای دانشمندان ایرانی فراهم باشد.

استاد پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران با اشاره به اهمیت دیپلماسی علمی گفت: اگر پس از برجام با بدعهدی یا نانجیبی دیگر کشورها مثل آمریکا روبرو هستیم، باید سکانداری را به دست دیپلماسی علمی بدهیم.

«باید اختیارات انجمن های علمی و دانشمندان و دانش پژوهان را افزایش داده و آزادی عمل آنها را در انجام پژوهش ها با اعتماد مطلق توسعه دهیم تا به صورت خودکار کالای دانشی مورد نیاز جامعه را فراهم کنند».

رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران با تاکید بر دریافت نیاز دانشی و فناوری جامعه توسط دانشمندان اضافه کرد: پژوهشگران شریف و هوشمند هستند و نیاز جامعه را تشخیص می دهند و در پی آن روش دستیابی به این نیاز را طراحی و اجرا و به خوبی ارزشیابی کرده و معایب احتمالی روش و کار خود را برای اخذ بهترین نتیجه و تامین کالای دانشی به دست می آورند.