مهندسی ژنتیک راهبردی کلیدی در اصلاح نباتات مدرن

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از خبرگزاری علم و فناوری گیلان، ایران سال هاست که به اهمیت مهندسی ژنتیک در آینده جهان پی برده و در همین راستا پژوهشگاهی علمی به منظور توسعه پژوهش های کاربردی در حوزه این دانش فناورانه راه اندازی کرده است.

لزوم بکارگیری روش های مدرن اصلاحی

در طول تاریخ اصلاح نباتات، به منظور ایجاد ترکیبات جدید ژنتیکی جهت اصلاح ارقام زراعی، همواره از فناوری های جدید بهره گرفته شده است. این فناوری ها شامل: دستورزی مصنوعی تعداد کروموزوم و ایجاد لاین های جدید دارای کروموزوم های خاص، استفاده از تیمارهای شیمیایی و تابش جهت القای جهش و نوآرایی های کروموزومی، روش های کشت سلول و بافت (مانند نجات جنین، تولید درون شیشه ای و الحاق پروتوپلاستی جهت ایجاد هیبریدهای بین گونه ای و بین جنسی) می شود.

تمامی این روش ها سعی داشته اند که با اصلاح ژنتیکی، محصولات کشاورزی را به منظور سازش های محیطی، مقاومت به آفات و بیماری ها و کیفیت خاص مورد تقاضای کشاورزان، صنایع و مصرف کنندگان تغییر دهند.

تا چند دهه قبل، اصلاح نباتات تنها با استفاده از روش های سنتی انجام می گرفت که در زمان خود روشی بسیار کارآمد بوده و امروزه هم در برخی موارد بسیار موثر است. اما با توجه به روند افزایش روز افزون جمعیت، به منظور دستیابی سریع به ارقام جدید نیاز به روش های اصلاحی جدید بیش از پیش احساس می شود.

جمعیت جهان در سال ۲۰۱۸ میلادی به بیش از ۷.۶ میلیارد نفر رسیده و تصور می شود در سال ۲۰۳۰ میلادی به ۸.۶ میلیارد نفر و در سال ۲۱۰۰ میلادی تقریباً به ۱۱.۲ میلیارد نفر برسد. بنابراین، برای تامین نیازهای غذایی این جمعیت در حال افزایش، میزان تولید غذا در سال ۲۰۳۰ باید بیش از ۵۰ درصد افزایش یابد. لذا نیاز به ارقام زراعی با عملکرد بالاتر، بیشتر از گذشته احساس می شود.

تبلور پیشرفت های زیست شناسی سلولی و مولکولی در مهندسی ژنتیک

در طی چند دهه گذشته پیشرفت های فراوانی در زمینه افزایش تولید محصولات در سراسر جهان صورت گرفته است. آنچه مسلم بوده، بهره گیری از علوم و فناوری های جدید در جهت رفع نیازهای انسان همواره مورد توجه بشر بوده است. در این راستا، استفاده از روش های نوین در عرصه کشاورزی مانند زیست فناوری که باعث کاهش زمان دستیابی به اهداف مورد نظر می شوند، می تواند کمک شایانی به حل مشکلات کشاورزی سنتی و نیازهای غذایی جامعه بشری کند.

امروزه اوج پیشرفت های علمی در زیست شناسی سلولی و مولکولی در مهندسی ژنتیک نمود پیدا کرده است. زیست فناوری یا زیست فناوری مدرن با استفاده از روش های نوین مهندسی ژنتیک تحولاتی عظیم در کشاورزی، پزشکی، صنایع غذایی، صنعت و … به وجود آورده است. در کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه سالانه میلیاردها دلار صرف این فناوری شده که در قبال این سرمایه گذاری سود فراوانی نصیب این کشورها می شود. در کشور ما نیز تحقیقات گسترده ای در دانشگاه ها، مراکز و موسسات تحقیقاتی در این زمینه در حال اجرا بوده که در برخی موارد پیشرفت های چشمگیر و کم نظیری به همراه داشته است.

پیشرفت های جدید در زمینه زیست شناسی سلولی و مولکولی راهی نوین در زمینه تولید گیاهان تراریخته فراهم کرده است. این محصولات به سرعت در حال گسترش هستند. گیاهان تراریخته به طور کلی به گیاهانی اطلاق می شوند که با استفاده از روش های نوین مهندسی ژنتیک، ژن یا ژن هایی را از سایر منابع ژنتیکی (باکتری ها، جانوران، انسان و سایر گیاهان) دریافت کرده اند. این گیاهان معمولاً با اهدافی مانند افزایش مقاومت به آفات و بیماری ها، افزایش مقاومت به تنش های غیر زیستی مانند خشکی، شوری، سرما، بهبود کیفیت غذایی، افزایش تولید محصول، تولید واکسن ها و آنتی بادی های گیاهی، افزایش تولید متابولیت های خاص و … ایجاد شده اند.

لزوم تربیت متخصصین متعهد زیست فناوری در کشور

محمد شریفی کارشناس کشاورزی با اشاره به اینکه امروزه زیست فناوری کشاورزی به عنوان اهرم فشار علیه کشورمان استفاده می شود، تصریح کرد: چنانچه دانش کافی توسط متخصصین داخلی در این حوزه کسب شود، از واردات محصولات تراریخته به کشور بی نیاز خواهیم شد.

وی ادامه داد: تربیت متخصصین متعهد زیست فناوری در کشور کاربرد این دانش را در چارچوبی قانونمند، بشر دوستانه و ایمن برای افزایش اقتدار علمی، استقلال، خودکفایی از بیگانگان و توسعه کشاورزی ایران اسلامی فراهم خواهد ساخت.

مهندسی ژنتیک امکاناتی را فراهم ساخته که تا قبل از ظهور آن شاید تصور آن هم ممکن نبوده است. شاید یکی از دلایل نگرانی عامه مردم از موجودات حاصل از مهندسی ژنتیک همین امر باشد. چون محققان در عرض چند سال به نوعی از فناوری دست پیدا کرده بودند که می توانستند ژن ها را از هر موجودی به موجود مورد نظر خود منتقل کنند. شاید هم در بین عموم تصوراتی نه چندان منطقی و درست وجود داشته باشد که با انتقال ژن باکتری به گیاه خاصیت بیماری زایی یا سایر خصوصیات آن هم به گیاه مورد نظر منتقل می شود. در حالی که چنین تصوراتی نادرست بوده و بیشتر به دلیل نا آگاهی و یا اطلاع نادرست از این فناوری به ذهن خطور می کند.

انتهای پیام/