ايران در آستانه حذف از فهرست جهاني توليد كنندگان محصولات تراريخته

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از ریپورتر، دستاورد منحصر به فرد و بي نظير پژوهشگران ايراني در توليد برنج تراريخته و مقاوم در برابر آفت سال هاست كه در انبارها بلوكه شده و با بي توجهي مسئولان وزارت جهاد كشاورزي، در حال از بين رفتن است.

دكتر بهزاد قره ياضي، رئيس انجمن علمي ايمني زيستي و ميرتاج الديني، نماينده مجلس، ضمن اعلام اين موضوع مي گويند: پروژه ملي توليد برنج تراريخته كه شگفتي و تحسين محافل علمي بين المللي را برانگيخت، متوقف شده است، بنابراين كشورهايي كه در اين عرصه بسيار عقب تر از ما بودند، اكنون ايران را پشت سر گذاشته اند.

به گفته ميرتاج الديني، نايب رئيس كميسيون فرهنگي مجلس و رئيس انجمن ژنتيك، با اين كه وزارت بهداشت و بعضي انجمن هاي علمي بر سالم بودن برنج تراريخته صحه گذاشتند ولي وزارت جهاد كشاورزي مدت ٢ سال است كه به بهانه بررسي و مطالعه، ١٢٠ تن بذر توليد شده را مهر و موم كرده و دستور توقف پروژه را داده است. اهميت اين موضوع به حدي است كه واكنش مجلس را نيز برانگيخته و ١٦٠ نماينده با امضاي نامه اي خطاب به رئيس جمهور، خواهان حمايت وي از محصولات بيوتكنولوژي و به ويژه برنج تراريخته شده اند. اكنون معلوم نيست جواب عقب ماندگي ايران در اين زمينه را چه كسي بايد بدهد.

دكتر بهزاد قره ياضي رئيس انجمن علمي ايمني زيستي مي گويد: محصولات تراريخته جايگاه بسيار ويژه اي در توسعه كشاورزي كشورهاي جهان داشته است به طوري كه در سال ٢٠٠٦ ميلادي بيش از ١٠٢ ميليون هكتار و سال ٢٠٠٧ حدود ١١٠ ميليون هكتار از اراضي دنيا در ٢٣ كشور جهان زير كشت محصولات تراريخته قرار گرفته كه دربرگيرنده حدود ٦ ميليارد دلار تبادلات مالي در سطح جهان و ٢ ميليارد تن محصولات تراريخته است.

وي مي افزايد: زماني كه پژوهشگران ايراني به توليد برنج تراريخته دست يافتند، هيچ نوع محصول تراريخته اي در دنيا زير كشت نرفته بود و ايران به عنوان اولين كشور در دنيا، با دستيابي به فناوري توليد برنج تراريخته تحسين جهانيان را برانگيخت. ولي متاسفانه در ٢ سال گذشته وزارت جهاد كشاورزي بذر محصول برنج تراريخته را كه از ارزش فوق العاده زيادي برخوردار است، در انبارها بلوكه كرده و اجازه كاشت آن را نداده است و در واقع زحمات چندين ساله پژوهشگران ايراني براي توليد ١١٠ تن بذر برنج ترنس ژنيك، در انبارها در حال از بين رفتن است.

قره ياضي توضيح مي دهد: بلوكه كردن بذرها و توقف ادامه پروژه به دليل مطالعات در اين زمينه و به گفته مسئولان جهاد كشاورزي و شوراي عالي ايمني زيستي به دليل مخاطرات بهداشتي و زيست محيطي صورت گرفت ولي قرار بود مطالعات سال گذشته تمام و نتايج آن اعلام شود كه هنوز اين كار انجام نشده است. از سوي ديگر اگر اين محصولات داراي خطرات بهداشتي و زيست محيطي است چرا هم اكنون اين محصولات را از كشورهايي مانند برزيل و آرژانتين وارد مي كنيم؟

به گفته دكتر فرامرز علي نيا، رئيس سابق موسسه تحقيقات برنج، ٩٠ درصد روغن هاي خوراكي ما وارداتي است و به جرات مي توان گفت ٨٠ تا ٩٠ درصد اين روغن ها از پنبه و سوياي تراريخته و ديگر محصولات تراريخته توليد شده است.

دكتر قره ياضي مي افزايد: كشورهايي كه بسيار عقب تر از ما بودند، با توقف اين پروژه در ايران، در حال سبقت گرفتن از ما هستند. با اين روند احتمال حذف نام ايران از فهرست كشورهاي داراي فناوري كشت محصولات تراريخته بسيار زياد است. به واقع جوابگوي اين همه عقب افتادگي، اتلاف سرمايه و منابع انرژي انساني چه كسي است.

وزير علوم به تازگي اعلام كرد كه در فناوري هسته اي و نانو مقام اول منطقه را داريم ولي در بيوتكنولوژي -كه يكي از فناوري هاي جديد است- جايگاه سوم را كسب كرده ايم در حالي كه اگر پروژه توليد برنج ترنس ژنيك متوقف نمي شد، اكنون نه تنها مقام اول را در منطقه داشتيم بلكه در سطح جهان هم جزو معدود كشورهاي صاحب فناوري در اين زمينه بوديم.

وي مي گويد: وزارت جهاد كشاورزي خود را موظف به پاسخگويي در اين زمينه نمي داند، اين وزارت خانه حتي جواب نمايندگان را نيز نداده است و به تقاضاي انجمن هاي علمي در عرصه بيوتكنولوژي و زيست فناوري براي توضيح و پاسخگويي در مورد ادامه روند توقف اين پروژه بزرگ ملي اعتنايي نكرده است.

قره ياضي در ادامه به صحبت هاي وزير بهداشت اشاره مي كند كه چندي پيش در گردهمايي بين المللي بيوتكنولوژي گفته بود: ما نه تنها براي توسعه كمي و كيفي كشاورزي نياز به محصولات تراريخته داريم، بلكه در پزشكي هم به آن نيازمنديم.

وي مي افزايد: در حال حاضر ٧ محصول تراريخته در دنيا توليد مي شود كه ٣ محصول ذرت، سويا و پنبه تراريخته در قالب روغن به ايران وارد مي شود. اين بي توجهي ها در حالي صورت مي گيرد كه سازمان بهداشت جهاني اعلام كرده تمام محصولات تراريخته موجود در بازار از نظر بهداشتي هيچ خطري ندارد.

دكتر سيروس زينلي رئيس انجمن ژنتيك نيز در اين مورد مي گويد: حدود ٣ سال پيش گروهي متشكل از ٣ انجمن ژنتيك، بيوتكنولوژي و ايمني زيستي پس از ٨ ماه تحقيق و بررسي، برنج تراريخته را عاري از هرنوع خطر زيست محيطي و پزشكي تشخيص دادند و رهاسازي و كشت آن را در طبيعت بدون اشكال عنوان كردند. بنابراين توقف اين پروژه افتخارآميز در كشور تنها ثمره اي كه تاكنون داشته، دست نيافتن به نوآوري ها و نتايج بهتر در سطح جهان بوده است

خانم دكتر خوش خلق سيما عضو انجمن بيوتكنولوژي ايران نيز در اين مورد مي گويد: اين محصولات با فناوري هاي بسيار پيشرفته توليد شده و در برابر آفات مقاوم است. از اين رو پس از كاشت نيازي به استفاده از سموم شيميايي كه سرمنشاء بسياري از بيماري ها و سرطان ها و مخاطرات زيست محيطي است، وجود ندارد.

ارزان تر بودن و بازده و بهره وري بيشتر اين محصولات و مقاوم بودن اين گياهان در برابر خشكي و شوري از جمله عواملي است كه دنيا را به سمت توليد محصولات تراريخته ترغيب كرده است. وي مي افزايد: برنج تراريخته يكي از دستاوردهاي مهم و برجسته ملي و بين المللي پژوهشگران ايراني است، در واقع محققان كشورمان با وجود مانع تراشي ها و مسائل ايجاد شده از سوي كشورهايي كه مايل به دستيابي ايران به اين فناوري نبودند، با تلاش بسيار به اين فناوري دست يافتند.

يكي از ويژگي هاي بي نظير برنج توليدي محققان ايراني، مقاومت در برابر شوري و خشكي زمين زراعي است و امكان توليد برنجي كه بتوان آن را در مناطق خشكي مانند مشهد، يزد و ديگر مناطق كاشت، مي تواند باعث توسعه كشاورزي و افزايش قابل توجه سطح توليد مواد غذايي در كشور شود. اكنون دنيا به سمت استفاده از محصولات تراريخته مي رود ولي ما كه آغازگر چنين توليدي بوده ايم، به طوركامل متوقف شده ايم. 

دكتر قره ياضي كه مجري برنج تراريخته است، مي گويد: برنج تراريخته با استفاده از فناوري هاي پيچيده و نويني مانند نانوفناوري، زيست فناوري و ژنتيك توليد شده است. طي اين فرآيند ژن مقاوم به آفات از باكتري خاصي جدا، به برنج منتقل و باعث مقاومت برنج به كرم ساقه خوار مي شود، در نتيجه ديگر نيازي به استفاده از سموم ضدآفات نخواهد بود.

دكتر صادق زاده، نايب رئيس كميسيون صنايع مجلس نيز در مورد برنج تراريخته مي گويد: اين برنج كه براي اولين بار در كشور ما توليد شده است، باعث افزايش كيفيت و كميت برنج مي شود ولي متاسفانه اكنون وزارت جهاد كشاورزي مانع ادامه پروژه و توليد اين برنج شده است و در مورد دليل توقف آن هم توضيح نمي دهد. اين فناوري ها به سرعت در حال پيشرفت است و اگر وزارت جهاد كشاورزي همچنان در اين زمينه تعلل كند، عقب خواهيم ماند.

دكتر صادق زاده مي افزايد: به همين دليل ١٦٠ نماينده مجلس طي نامه اي خطاب به رئيس جمهور خواهان حمايت دولت از محصولات تراريخته شدند.

محمدرضا ميرتاج الديني نايب رئيس كميسيون فرهنگي نيز در مورد نامه نمايندگان مجلس به رئيس جمهور مي گويد: دانشمندان، محققان و پژوهشگران كشور در زمينه بيوتكنولوژي به پيشرفت هاي خوبي نايل شده اند و يكي از دستاوردهاي بسيار مهم ملي و بين المللي در اين عرصه، توليد محصولات تراريخته از جمله برنج است. زماني كه ايران موفق به توليد اين محصول شد، در فهرست ٥ كشور داراي اين فناوري جاي گرفت، يعني ما پنجمين كشور توليدكننده محصول تراريخته و اولين كشور توليدكننده برنج ترنس ژنيك بوديم ولي متاسفانه اكنون در اين بخش متوقف مانده ايم. برنج محصولي مهم و استراتژيك در سطح جهان است كه موفق شده بوديم رهبري جهان را در فرآيند توليد نوع تراريخته آن به دست آوريم اكنون توقف اين پروژه بسيار تاسف انگيز است.

وي مي افزايد: حدود يك سال پيش علت توقف پروژه را از وزير محترم كشاورزي جويا شديم ولي جواب ايشان قانع كننده نبود. به عبارت ديگر چون از توضيحات وزير قانع نشديم، الان اين سوال در نوبت طرح در صحن علني مجلس است. ما مي خواهيم كه شوراي ايمني زيستي زودتر نتيجه مطالعات خود را اعلام و وزير محترم جهاد كشاورزي تكليف برنج تراريخته را مشخص كند. در حال حاضر بخشي از محصولات جهان را محصولات تراريخته تشكيل مي دهد. در كشور ما نيز اين امر يك مسئله ملي است كه بايد حل شود تا زحمات چندين ساله پژوهشگران كشور چنين به هدر نرود.

ميرتاج الديني مي گويد: براساس قانون بايد تا پايان برنامه چهارم توسعه حدود ٥/٠ درصد از محصولات تراريخته جهان را در كشور توليد كنيم كه تحقق اين امر با روند طي شده به هيچ عنوان امكان پذير نيست.

وي مي گويد: ١٦٠ نماينده مجلس با توجه به اهميت اين موضوع به رئيس جمهور نامه نوشتند تا تكليف روشن شود. به ويژه كه وزارت بهداشت ٢ سال پيش مجوز سلامت اين محصول را صادر كرده و از نظر بهداشتي هيچ منعي براي توليد آن مشاهده نكرده است.

يك مقام آگاه در شوراي عالي ايمني زيستي درمورد علت توقف پروژه توليد محصولات تراريخته مي گويد: تا زماني كه قوانين مربوط به محصولات تراريخته نهايي نشود و به تصويب نرسد، مسلما شورا نمي تواند در مورد برنج تراريخته نظر بدهد. شايان ذكر است كه شوراي عالي ايمني زيستي مدت ٢ سال است كه در حال كار براي تدوين و تصويب قوانين مربوط به محصولات تراريخته است اما تاكنون در اين زمينه كاري از پيش نبرده است. 

به گفته دكتر مقصودي دبير سابق ستاد فناوري هاي نوين وزارت بهداشت، پيش نويس قوانين مربوط تهيه شد ولي در كميسيون شورا كه متشكل از چند وزارتخانه است با آن مخالفت هايي شد بنابراين قوانين براي اصلاح برگردانده شد و متاسفانه اكنون مدت چند ماه است كه در اين زمينه جلسه اي تشكيل نشده است.