اداره وزارتخانه با سرپرست پذیرفته نیست/ فناوری های نو، راه برون رفت از مشکلات کشاورزی

دکتر قره یاضی پیش از این سمت های معاون وزیر، رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و ریاست امور تحقیقات و فناوری سازمان برنامه و بودجه را نیز عهده دار بوده است. علاوه بر این، او بنیانگذار پژوهشگاه بيوتکنولوژي کشاورزي است که هم اکنون از معتبرترين موسسات تحقيقاتي در سطح منطقه است.

**آقای دکتر یکی از موضوعاتی که امروز مطرح می شود این است که وزارتخانه کشاورزی وزیر ندارد و توسط سرپرست اداره می شود. این مسئله چه عواقبی به دنبال دارد؟

ضمن گرامیداشت شهادت محبوب ترین سردار تاریخ پس از حضرت ابوالفضل (ع)، سردار شهید قاسم سلیمانی و هم چنین ضمن عرض تسلیت به بازماندگان حادثه دلخراش اسقاط هواپیمایی مسافربری و ابراز امیدواری از عدم تکرار چنین حوادث ناشی از خطای انسانی، قبل از هر چیز مایل هستم تاسف خود را از اینکه شرایط را برخی افراد به گونه ای رقم زدند که امروز مهندس حجتی را در وزارت جهاد کشاورزی نداریم ابراز کنم. یقینا وی خدمات کم سابقه ای را به بخش کشاورزی داشته است و کمتر کسی میتواند جای خالی او را پر کند و از تخصص و تسلط او در حوزه کشاورزی برخوردار باشد.

واقعیت این است که عواقب ناگوار اداره وزارتخانه با سرپست نه فقط در دوره ای که فاقد وزیر است بلکه برای سالهای متمادی بر وزارتخانه سایه خواهد انداخت. در حال حاضر گروه ها و افرادی هستند که به دنبال وزیر کردن اشخاصی خاص هستند. برخی اسامی هم در رسانه ها منتشر می شود که برخی را به وسوسه می اندازد که نوبت وزارت من است! این مسئله باعث انشقاق گروه های با سابقه در وزارت جهاد کشاورزی خواهد شد. پس یکی از فوریت های اقای روحانی به ویژه اینکه زمان سه ماهه قانونی هم سپری شده است معرفی وزیر جهاد کشاورزی است.

متاسفانه حتی این نگرانی وجود دارد که که بحث مخرب جهادی-کشاورزی بر اساس تعلل دولت به راه بیفتد. اشتباه مهندس کشاورز در نحوه تعویض برخی معاونین خوش نام کشاورزی مثل دکتر بصیری و مهندس مهر فرد به این موضوع دامن زده است.

یکی دیکر از ماجراهایی که دولت خود واردش شده است ماجرای فساد دولت است. من تعجب می کنم برخی معاونین رییس جمهمور هم با جریان ضد دولت هم نوا شده و برخی از چهره های سالم را به صرف برخی شایعات متهم می کنند. برای بررسی این گونه مسائل، نهادهای نظارتی و امنیتی زیادی در کشور وجود دارد. بهتر است از بازگو کردن مسائل اثبات نشده و ریختن ابروی افراد در دولت خودداری شود.

**در بعضی از این گمانه زنی ها در میان اسامی مطرح برای وزارت، نام شما هم دیده می شود.

من به طور کلی این موضوع را تکذیب میکنم. من هم در چند جایی اسمم را دیدم اما به طور کل صحت ندارد. بر اساس فهم من، بعید به نظر می رسد که امکان استفاده از فردی صریح، مطالبه گر و مستقل وجود داشته باشد.

**شاید یکی از علتهای عدم معرفی وزیر نگرانی اقای دکتر روحانی از انتقاداتی است که کابینه او را «پیر و خسته» نامیده است.

واقعیت این است که اکنون زمان آزمون و خطا و عمل به شعار عمل نشده جوان گرایی نیست. استفاده از یک نیروی مجرب با شناخت عمیق از بخش و جریان های درون بخش و معضلات آب و کشاورزی باید اولویت انتخاب باشد. به این ترتیب شاید بتوان گفت که مهندس کشاورز که مدارج اداری را پله پله و طی چهل سال طی کرده است، بیشترین شناخت را نسبت به بخش دارد و تجربه او برای اداره و بلکه ریل گذاری صحیح بخش کشاورزی برای دوره بعد کافی به نظر می رسد. انتخاب افراد کم تجربه برای مدیریت های کوتاه مدت تنها تخریب به دنبال دارد.

من شخصا مهندس کشاورز را می شناسم و به تسلط او در حوزه آب و کشاورزی غیطه میخورم. ایشان در زمانی که من عهده دار ریاست انجمن زراعت و اصلاح نباتات ایران بودم به عنوان چهره تاثیر گذار بر زراعت و اصلاح نباتات ایران انتخاب شدند.

البته محل تاسف است که کشور ما در چنین شرایطی تنها بر چند نفر تمرکز کند. ما چهره های زیادی داریم که اگرچه شناخته شده نیستند اما از تخصص و صلاحیت لازم برخوردارند. دست دولت برای انتخاب وزیر از درون وزارتخانه به هیج وجه خالی نیست و این تاخیر سه ماهه باید به حساب نا کار آمدی دولت گذاشته شود. جامعه علمی از این موضوع بسیار نگران است. گویا عوارض اداره وزراتخانه بدون وزیر برای دولت قابل درک نیست!

**آیا چهره های دیگری برای وزارت مطرح هستند؟

بله. دکتر بخشنده به عنوان وفادارترین یار مهندس حجتی میتواند ادامه دهنده راه او باشد که از تسلط بالایی در شناخت و مدیریت بخش نیز برخوردار است. قطعا انتخاب او مورد اقبال جمع کثیری از متخصصین قرار خواهد گرفت.دکتر اسکندر زند دانشمندی با سابقه، مقبول همه جریانهای درون و بیرون بخش فردی معتدل و مورد اعتماد نظام می توان بهترین گزینه باشد. دکتر نوری که تجربه ریاست کمیسیون نظارت مجلس را داشتند. مهندس شجاع و دکتر عباس رجایی نیز از چهر هایی هستند که در بین جامعه علمی از محبوبیت زیادی برخوردارند.

**از نظر شما در حال حاضر مهم ترین مشکل بخش کشاورزی چیست؟

در حوزه کشاورزی دو دسته مشکل وجود دارد. دسته اول مشکلات محیطی است. یعنی مشکلاتی که عوامل محیطی در کشاورزی ایجاد می کنند. دسته دوم که مهم تر است ناشی از مدیریت است.

دسته اول با تکیه بر فناوری تا حدی قابل مدیریت هستند. ما سالانه معادل 35 میلیون تن ذرت وارد کشور می کنیم. این میزان که عمدتا هم تراریخته است اگر بخواهد در داخل کشور تولید شود با فناوری فعلی کشور، ما به بیشتر از 4 میلیون هکتار زمین زراعی جدید و بیش از ۳۰ میلیارد متر مکعب آب شیرین جدید نیاز خواهیم داشت که قابل تامین نیست. به این موضوع هم باید توجه داشت که جمعیت ما رو به افزایش است و واردات ذرت سال به سال جدی تر خواهد شد.

سرانه مصرف آب شیرین از 5555 متر مکعب در سال 1342 به تقریبا 970 متر مکعب در سال 1395 رسیده است.. بنابراین در وضعیت بحران شدید ابی قرار داریم و در این شرایط آب برای مصرف بیشتر در بخش کشاورزی وجود ندارد.

** به نظر شما راهکاری برای برون رفت از این شرایط وجود دارد یا باید تسلیم شویم؟

این مقدمه ای بود که به این موضوع برسم که یکی از چالش های کشور دسترسی به فناوری های روز و سرمایه است. ما به اندازه کافی سرمایه به بخش کشاورزی تزریق نکرده ایم. کشاورزی امروز ما معیشتی و مبتنی بر شغل آبا و اجدادی است. با به کار گیری فناوری های نو از جمله روش های مدرن آبیاری و علمی کردن گنجینه های ذخایر دانش سنتی، استفاده از دانش روز اعم از اینترنت اشیا، نانو تکنولوژی، بیوتکنولوژی، سنجش از دور، مهندسی ژنتیک و تولید محصولات متحمل به خشکی می توانیم تا حد بسیار زیادی بر مشکلات پیش رو غلبه کنیم.

متاسفانه ما نه تنها برای دستیابی به فناوری های نو سرمایه گذاری نمی کنیم، بلکه در حال تخریبب سرمایه گذاری های انجام شده با مداخلات برخی فناوری هراسان متخصص نما نیز هستیم. نمونه بارز آن فردی به نام تبریزیان است که متاسفانه اطرافیانش او را آیت الله خطاب میکنند. او کسی است که گفته است تراریخته حکم حرامزاده را دارد و جنایت علیه بشریت است. اش شخص اخیرا کتاب پزشکی هاریسون را به آتش کشیده است!

در حال حاضر در آمریکا ذرت تراریخته ای به نام DROUT GARD کشت می شود که با انتقال یک ژن کد کننده پروتیین شوک سرمایی به ذرت تحمل تنش خشکی را القا کرده است. به این مفهوم که اگر همین ذرت در شرایط خشکی کشت شود بسته به شدت خشکی، بین ده تا هشتاد درصد عملکرد بیشتری دارد. مثال دیگر برنج های تراریخته متحمل به خشکی است که در صورت کشت انبوه می تواند به اندازه دو سد بزرگ در مصرف آب صرفه جویی کند.  این آب می تواند به مصارف زیست محیطی برسد.

از دیگر مشکلات بخش کشاورزی سرکوب کشاورز در تولید است. سرکوب تولید کننده از بدترین سیاست هاست. تولید کننده با نگرش بازار جهانی و پس از بازاریابی تولید میکند. اما ما شاهدیم که برای مثال ناگهان به دلیل گران شدن گوجه فرنگی در داخل تصمیم به ممنوعیت صادرات گرفته می شود که هزینه اش به تولید کننده تحمیل می شود. ما حق نداریم ارتباط کشاورز با بازارهای بین المللی را از بین ببریم.  وقتی صادر کننده نتواند به تعهدات بین المللی خودش عمل کند فرجام بین المللی نامناسبی خواهد داشت.

از جمله مسائل دیگر، قیمت بسیار پایین خرید تضمینی محصولات کشاورری و زمان اعلام آن است. این امر موجب می شود که کشاورز نداند در زمان خودش چه محصولی را کشت کند. در صورتی که اعلان به موقع قیمت خرید تضمینی به کشاورز این امکان را می دهد که نوع کشت را انتخاب کند.

با حمایت از کشاورز باید فضایی ایجاد کنیم که مردم بدانند از محل کشاوری نیز می توان ثروتمند شد. در آن زمان است که کشاورزی رونق پیدا خواهد کرد.

**آقای دکتر اخیرا مطالبی در مورد آلودگی ذرت، آلودگی گوشت، تراریخته بودن برنج وارداتی، سرطان زا بودن محصولات تراریخته، خطر افلاتوکسین در شیر و لبنیات در فضای مجازی دست به دست می شود. این موضوعات جزو چالشها محسوب نمی شود؟ شما هیچ اشاره ای به این موارد نکردید.

تحت عنوان «فناوری هراسی» به این موضوعات اشاره داشتم. متاسفانه صدا و سیما در غالب مواردی که اشاره کردید به این شایعات دامن زده است که نتیجه ان هراس افکنی و ایجاد اضطراب و تشویش اذهان عمومی است.  برای یک مورد اخیرا سر و کله کسی پیدا شده است که با سخاوتمندی صدا و سیما، به مردم تحت عنوان «پروفسور» شناسانده شد! در شبکه های مختلف و در برنامه های پربیننده ای همچون تب تاب به او تریبون دادند تا با مطالب بی اساس و شبه علم مردم را نگران کند.

 ضربات مهلکی به صنایع غذایی کشور از این طریق وارد می آید. ما تقریبا هیچ صنعتی در کشور نداریم که که از آرد، ذرت، لسیتین، فروکتوز، روغن ذرت یا روغن سویا و…. در صنایع غذایی استفاده نکند. از مسقطی تا تن ماهی همه دارای اجزای تراریخته هستند که همه هم برچسب گذاری شده اند.  حالا تصور کنید یک فرد با انگیزه ای شخصی و نامشروع در تلویزیون می گوید که این محصولات زیان اورند و باعث عقیمی و نازایی می شوند!!!

بدیهی است که جامعه دچار تشویش و اضطراب و تولید کننده متضرر می شود و قابت نا سالم ایجاد می شود. تولید کننده متقلب دیگری از محصول تراریخته استفاده می کند و اعلام می کند که غیر تراریخته است! انجمن های سوداگری پیدا می شوند و محصولاتی تحت عنوان ارگانیک را به نام غیر ارگانیک به سه برابر قیمت می فروشند.

نتیجه چنین فضایی در صدا و سیما این می شود که اخیرا یکی از اعضای هیات علمی باز هم متاسفانه در برنامه زنده اعلام می کند که افلاتوکسین در شیر زیاد است. انجمن ایمنی زیستی ایران اطلاعیه داد و آنجا عنوان کردیم که به هیچ عنوان این مسئله صحت ندارد. شیرهای بسته بندی شده مانند پاک، پاکبان، میهن، عالیس، دامداراران و…. که نظارت شده هستند همگی از سلامت و ایمنی کافی برخوردارند.

تصور کنید که چنین مطالبی حتی اگر مانند مورد اخیر با حسن نیت هم گفته شوند چه آثاری بر صادرات کشور بر جای خوهد گذاشت. من به مردم اطمینان می دهم که که نظارت کاملی بر مواد غذایی بسته بندی شده است در ایران وجود دارد. سازمان غذا و دارو یکی از قوی ترین سازمان های نظارتی و مجهز به پیشرفته ترین آزمایشگاه هاست. بنابراین مردم با خیال راحت از مواد غذایی تراریخته و غیر تراریخته استفاده کنند.

سازمان های نظارتی بسیاری بر مواد غذایی نظارت دارند و نهاد های امنیتی نیز خود به این سازمان ها نظارت دارند.  مردم فریب واژه های سنتی، محلی، ارگانیک و…. را نخورند. امید به زندگی ایرانیان امروز نسبت به صدر انقلاب بیست سال افزایش پیدا کرده است که این مدیون پیشرفت های ما در پزشکی، صنایع غذایی، علم و فناوری است. از این طول عمر بیشتر لذت ببریم.