فناوری تهدید نیست بلکه فرصت است

 دکتر رضا فرجی دانا، مشاور علمی آموزشی رئیس جمهور در هفتمین همایش ملی پیشرفت و توسعه علمی، با معرفی کتاب اوج گرفتن ربات‌ها و فناوری و تهدید آینده بدون شغل، گفت: پایان اشتغال انسان‌ها با توجه به پیشرفت حوزه‌ی هوش مصنوعی اتفاق می‌افتد.
فرجی توضیح داد: در این کتاب حاکمیت ماشین و اینکه روزی ماشین‌ها بر کره‌ی زمین حکومت می‌کنند بیان شده‌ است و دو دسته دلیل برای تقلیل اشتغال مطرح شده که عبارتند از کاربرد روز افزون هوش مصنوعی و دیگری، جهانی شدن افزایش بهره‌برداری ناشی از به بازار آمدن ماشین‌های هوشمند.

وی ادامه داد: اثر ورود ماشین‌ها به چرخه‌ی تولید انکارناپذیر است. در آمریکا از سال 2000، تعداد نیروی کار عرصه‌ی تولید، از ۱۷ میلیون به ۱۲ میلیون در سال ۲۰۱۶ کاهش یافته است که یعنی ۵ میلیون نفر در بخش کارهای تولیدی بیکار شده‌اند. در واقع ماشین جای انسان را در تولید گرفته است، در این باره برخی معتقدند اگر هوش مصنوعی مشاغلی را از بین می‌برد، عناوین شغلی دیگری را به وجود می‌آورد که تا بحال وجود نداشته‌است؛ عناوینی مانند متخصصان طراحی و بهینه‌سازی موتورهای جستجو و یا طراحی سیستم‌های واسط برای بهبود تجربه‌ی کارگران. این‌ها عناوینی هستند که قبل از اینترنت در عرصه‌ی مشاغل وجود نداشته‌اند. لذا برای افزایش بهره‌وری از هوش مصنوعی باید سطح آموزش را ارتقا داد.

فرجی دانا گفت: ربات‌ها می‌توانند با روش‌های هوش مصنوعی مقالاتی را در مورد علل جنگ ناپلئون ارزیابی کنند. حتی می توانند با استفاده از ذخیره‌ی اطلاعاتی خود مقالاتی را در این رابطه بنویسند اما هیچ رباتی نمی‌تواند کتابی در خصوص جنگ و صلح و یا چیزی که نشأت گرفته از تخیل بشر است را بنویسد.

این وزیر اسبق علوم افزود: مدل جدید یادگیری اجزایی دارد که تفکر خلاقانه، سواد‌های جدید و توانمندی‌های شناختی از اجزای این مدل هستند، ما باید بتوانیم به این نوع از ابزار مجهز شویم تا بتوانیم آموزش را به شکل عالی در مقابل ربات و یا هوش مصنوعی مقاوم کنیم. روش یادگیری مادام‌العمر یک روش است که باید توجه ویژه‌ای به آن کرد.

مشاور علمی آموزشی رئیس جمهور سپس به سیستم‌ آموزش در ایران امروز پرداخت و گفت: امروز در ایران و اکثر کشورهای دنیا بر پایه‌ی تربیت دانشجویان برای تسلط تفکر همگرا انجام می‌شود. ساز و کار انتقال اطلاعات موجود به ذهن دانشجویان اساس تفکر همگرا است؛ این نوع ساز و کار در خطر جدی مقابل ماشین‌ها قرار گرفته است. بنا بر این ما نیاز به الگوی جدیدی از یادگیری داریم که در کنار دنیای فناوری‌زده اطراف ویژگی‌های فکری و ذهنی مختص نوع بشر را در دانشجویان پرورش دهد. لذا باید از تفکر واگرا نیز استفاده کرد که مختص انسان بوده و ماشین نمی‌تواند آن را تقلید کند.

وی در ادامه به موضوع سواد اشاره کرد و گفت: ساده‌ترین مفهوم سواد، سواد خواندن و نوشتن بوده که عامل قدرت است، اما آنچه که امروز در حوزه دیجیتال به آن معتقد هستیم این است که سوادآموزی روند پیچیده‌ای است که قابلیت برقراری ارتباط با سایر انسان‌ها و ماشین را به ما می‌دهد. سوادآموزی سه حوزه مختلف را شامل می‌شود؛ اول سواد فناوری، دوم سواد داده‌ها و سوم نیز سواد انسانی. این‌ها سوادهایی هستند که با یادگیری آن‌ها می‌توانیم به سمت آموزش عالی آسیب‌ناپذیر از هوش مصنوعی پیش برویم.
وی در ادامه به توضیح انواع سوادها پرداخت و درباره‌ی سواد فناوری گفت: همه‌ی ما از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای متعددی در طی روز استفاده می‌کنیم اما اینکه پشت پرد‌ه‌ی این ابزارها چه می‌گذرد را بسیاری از افراد نمی‌دانند.

به عنوان مثال دانشجویان از نرم‌افزارهای پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند، اما زمانی که از آنها سوال می‌شود پاسخ چیست، می‌گویند نرم‌افزار این جواب را داده است. بنابراین ما با یک نوع بی‌سوادی فناوری دست و پنجه نرم می‌کنیم که جای این بی‌سوادی باید به سواد فناوری برسیم و به این فناوری که به سرعت در حال ریشه دواندن در زندگی‌های ماست، تسلط بیشتری پیدا کنیم. چرا که این تسلط باعث می‌شود نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی که استفاده می‌کنیم را بهتر بشناسیم.

وی دربار‌ه‌ی سواد داده‌ها نیز گفت: سونامی داده‌ها یکی از نتایج فناوری‌هایی است که پا به عرصه می‌گذارند. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان امسال ۵۰ میلیارد ادوات فعال در اینترنت در دنیا به کار مبادله داده به یکدیگر مشغول باشند، لذا ما که در این داده‌ها شناوریم نیازمند کسب شناخت بیشتر از سیالات داده‌های پیرامونی هستیم. ما باید سواد ذخیره‌سازی بازیابی و تحلیل این داده‌ها را داشته باشیم.
مشاور علمی آموزشی رئیس جمهور در توضیح سواد انسانی نیز توضیح داد: در این سواد باید همچنان به این باور که انسان ها موجودات ارزشمند کره زمین هستند، برسیم. توانایی تعامل با جامعه و ارتباط با افراد جامعه و بهره‌گیری از سواد آنها از اجزای این سواد هستند. سواد انسانی به ما می‌گوید ما باید توانایی تحمل نظرات مخالف را نیز داشته باشیم.

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: بر اساس آمار جهانی ۶۵ درصد از کودکانی که تازه وارد مدرسه ابتدایی می‌شوند، در مشاغلی مشغول به کار خواهند شد که هنوز وجود خارجی ندارد و این مشاغل باید تا زمان اشتغال این‌ها آفریده شده باشد. بنابراین فناوری تهدید نیست بلکه فرصتی است که مشاغل جدید را برای ما ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: 
هفتمین همایش ملی پیشرفت و توسعه علمی کشور برگزار شد