یک سوال بزرگ!
دوست دارید درون یک کلبه زندگی کنید و محصولات غذایی مورد نیازتان را خودتان تهیه کنید؟ زندگی بدون تنش و آرامش را تجربه کنید؟
در نگاه اول همه چیز آسان به نظر می‌رسد ولی آیا می‌توانید از دستاوردهای تکنولوژی بشری بی‌بهره باشید؟ در این محیط آرام شب‌ها را بدون نور چراغ سپری کنید؟ از آب آشامیدنی سالم حاصل از پیشرفت علم و تکنولوژی محروم باشید؟
در بهترین حالت، این محیط آرام برای چندین میلیارد انسانی که در جهان زندگی می کنند فراهم نیست! این موضوع به آسانی با یک محاسبه ساده زمین های کشاورزی مورد نیاز برای تامین نیازهای غذایی یک فرد در مقابل جمعیت حال حاضر جهان معلوم میشود.
گاهی واقعیات موجود دستیابی ما را به آرزوهایمان با مشکل مواجه می‌کند، مثل زمانی که کالایی چشممان را می‌گیرد و پول خرید آن را نداریم.
استفاده از محصولات غذایی حاصل از کشت و کار بدون سموم شیمیایی و با استفاده از روش‌های به اصطلاح طبیعی، با وجود محصول کمتر و احتمال آلودگی به انواع بیماری‌ها و آفات، آرزوی برخی از انسانها است اما عدم امکان تامین مواد غذایی مورد نیاز جمعیت رو به افزایش جهان با استفاده از روش‌های قدیمی، سال‌‌ها است که موجب استفاده از انواع سموم قارچ کش، علف کش و آفت کش برای کاهش خسارات به محصولات زراعی شده است که علاوه بر صدمه جبران ناپذیری که به محیط زیست می‌زنند، باعث بروز انواع بیماری‌ها در انسانها و موجودات دیگر میشود. کشاورزی خود به تنهایی با از بین بردن تنوع موجود در سرزمین‌هایی که قبلاً گیاهان وحشی در آن می‌روییدند و اکنون تنها به زیر کشت یک محصول می‌روند، قرنهاست که محیط زیست را مورد هجوم قرار داده است. چه کسی می‌تواند از انسانها بخواهد که برای حفظ محیط زیست کشاورزی نکنند تا تنوع طبیعی با مخاطره مواجه نشود.
در اواسط قرن بیستم، افزایش بی‌رویه جمعیت و عدم امکان تامین مواد غذایی از زمین‌های کشاورزی، می‌رفت که تبدیل به یک بحران جهانی شود. اما دانشمندان راه حلی برای این بحران یافتند. ارمغان محققان برای بشریت، معرفی ارقام پرمحصول بود. گیاهان زراعی معرفی شده، در همان زمین‌های کشاورزی موجود، محصول بیشتری تولید می‌کردند. با ارائه این دستاورد علمی به جامعه، دانشمندان امکان ایجاد یک بحران جهانی را از بین بردند.
علوم کاربردی همواره پاسخگوی نیازهای بشر بوده است؛ نیازهای واقعی و برخی اوقات نیازهایی که چندان با اهمیت نیستند. بی شک تغذیه و بهداشت مهمترین نیازهای زندگی بشر هستند. بنابراین دانشمندان نمی توانند در برابر نیازها و مشکلات مرتبط با این دو نیاز واقعی بشر بی تفاوت باشند در حالی که به بسیاری از نیازهای با الویت کمتر بشر نیز توجه داشته‌اند.
دانشمندان تمایلی ندارند که وقت خود را بیهوده برای ایجاد تغییرات در گیاهان زراعی تلف کنند. تمام این تلاش‌ها برای پاسخ به یک نیاز بشر است، غذا. گیاهان تراریخته یا محصولات مهندسی ژنتیک شده نیز از جمله این دستاوردهای علم بشری هستند. گیاهانی که در مقابل آفات کشاورزی مقاوم هستند و نیاز به سمپاشی کمتری دارند. گیاهانی که عملکرد بیشتری دارند و با کشت آنها در زمین‌های کشاورزی موجود، غذای بیشتر تولید میشود.
اما… برخی با این محصولات مخالفند… به نظرتان چه کسانی؟ به نظر من اولین مخالفان، تولید‌کنندگان سموم شیمیایی بودند، آن‌هایی که تولید و کشت گیاهان تراریخته بی نیاز به سموم کشاورزی، کسب و کار آنها را با خطر مواجه می‌کرد. افراد دیگری نیز هستند که با معرفی ارقام تراریخته، از سود کلانی که از واردات و دلالی نصیبشان میشود، محروم می‌شوند. بسیاری از این مخالفین گیاهان تراریخته که درآمد خود را در خطر می‌بینند، خود را پشت افراد ناآگاه مخفی می‌کنند و با تحریک این افراد، آنها را به مقابله با دستاورد دانشمندان برای رفع مشکلات بشریت وا می‌دارند.
در کشورهای جهان سوم عامل بسیار مهم دیگری نیز رخ می‌نماید: عزم کشورهای پیشرفته و شرکت‌های بزرگ تولید کننده محصولات تراریخته که تمایل ندارند رقیب پیدا کنند. این شرکت‌ها گماشتگانی در کشورهای جهان سوم دارند که گاهی مناصب دولتی را نیز اشغال می‌نمایند و به روش‌های مختلف جلوی پیشرفت علم و تکنولوژی را در کشورهای جهان سوم می گیرند. قطعاً موفقیت دانشمندان یک کشور در تولید ارقام پر محصول و مقاوم، برای آنها با کاهش درآمدهای فروش محصولاتشان مساوی است. در عرصه بین المللی این رقابت باعث می شود که قوانین سختگیرانه ای برای سایر کشورهای عقب مانده از قافله علم و تکنولوژی وضع شود تا جلوی پیشرفت آنها گرفته شود و این قوانین ظواهر فریبنده ای از جمله تامین امنیت جهانی یا حفظ محیط زیست دارد؛ همانند آنچه در انرژی اتمی شاهد هستیم و بزودی در بیوتکنولوژِی نیز تشکیلاتی بدین منظور در سطح بین المللی شکل خواهد گرفت که راه پیشرفت را برای کشورهای جهان سوم سخت می نماید.
فراموش نکنیم، دانشمندان برای تفریح محصولات تراریخته را تولید نکرده اند؛ این محصولات برای بالا بردن عملکرد گیاهان زراعی و تولید غذای مورد نیاز جمعیت بالای جهان وارد بازار شده اند. البته گیاهان تراریخته، موجودات عجیبی نیستند، همان گیاهان معمولی هستند که یا مقاوم به یک آفت زراعی هستند یا عملکرد بالایی دارند. این تغییرات با وارد کردن ژن هایی از موجودات دیگر به آنها ایجاد شده است. این ژن‌ها در طبیعت نیز موجود هستند. تاکنون هیج مرجع معتبر بین المللی نیز مضر بودن این محصولات را اعلام نکرده است. حال حرف چه کسی موجه است؟ دانشمندان و مراجع معتبر بین المللی یا افراد نا آگاه یا مغرضی که با منظورهای مختلف صرفاً می‌گویند شاید این محصولات خطرناک باشند!
این “شاید” برای هر نوع محصول جدیدی که به بازار معرفی میشود، وجود دارد. خودرو آشکارا برای سلامتی بشر مضر است. آمار تصادفات جاده‌ای، آلودگی‌های ناشی از سوخت و … به تنهایی برای اثبات این ادعا کافی هستند. آیا به خاطر این خسارات ملموس و واقعی، ساخت خودرو متوقف شده است یا مزایای بی‌شمار آن باعث میشود از این مشکلات بزرگ چشم پوشی کنیم؟ از جنبه نظری و احتمالی، هر نوع محصول غذایی جدید نیز ممکن است برای سلامتی انسان یا یک بیماری خاص مضر باشد. حتی داروهای جدید نیز می‌توانند عوارض ناشناخته ای ایجاد کنند.
اما فناوری زیستی یا تکنولوژی تولید گیاهان تراریخته با کنترل‌های شدید وارد بازار می‌شوند. شاید در هیچ محصول دیگر تولید شده، غیر از محصولات تراریخته نظارت اینچنینی بر دستاوردهای علمی صورت نمی‌گیرد. برای ورود هر محصول زراعی جدید به بازار، علاوه بر مراحل ارزیابی که توسط دانشمندان انجام میشود، نظارت های مختلفی توسط نهادهای مسوول بهداشت و محیط زیست بر آنان صورت می‌گیرد. ایمنی زیستی جنبه‌ای از علم مدرن روز است که نظارت بر تولید محصولات تراریخته و دستیابی ایمن مردم را به دستاوردهای دانشمندان ممکن می‌سازد.
این که اشخاصی بخواهند بدون مدارک مستند و علمی، تمامی دستاوردهای دانشمندان و تاییدات مراکز نظارتی و بهداشتی را زیر سوال ببرند، خود سوال بزرگی است، آن هم زمانی که محصولات تراریخته خارجی وارد کشورمان می‌شوند ولی دستاوردهای حاصل از تلاش دانشمندان داخلی به دلایل مختلف اجازه کشت پیدا نمی‌کنند. نمی‌گویم محصولات تراریخته مصرف کنید، فقط فکر کنید چرا واردات آری ولی پیشرفت و تولید داخلی نه! شما حق دارید بدانید محصولی تراریخته هست یا نه ولی آیا می‌توان ملتی را از پیشرفت و دستیابی به امنیت غذایی محروم کرد؟
والسلام
کسری اصفهانی