دبیر کمیته علمی سومین همایش ایمنی زیستی: مهندسی ژنتیک جزء لاینفک ایمنی زیستی است.
بدون مهندسی ژنتیک و استفاده از محصولات تراریخته در آینده نزدیک دستیابی به خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک ناممکن خواهد بود.
گفتگو: بنفشه درویش روحانی
دکتر قره یاضی دبیر کمیته علمی سومین همایش ایمنی زیستی در مصاحبه با مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی به سؤالات مطرح شده درباره سومین همایش ایمنی زیستی پاسخ گفت که مشروح آن در ادامه می‌آید.
سؤال: مطلع شدیم که سومین همایش ایمنی زیستی قرار است در خرداد 1390 با شعار “مهندسی ژنتیک، امنیت غذایی، توسعه پایدار” برگزار شود؛ آیا تفاوتی با همایشهای قبلی ایمنی زیستی دارد؟ لطفاً توضیح دهید؟
پاسخ: بله یک تفاوت اساسی بین این همایش و همایشهای قبلی در این است که علاوه بر موضوع ایمنی زیستی حوزه وسیع مهندسی ژنتیک در کشاورزی، محیط زیست و بهداشت هم مطرح و آخرین نتایج ارائه خواهند شد. هیئت مدیره انجمن ایمنی زیستی به این نتیجه رسیده است که مهندسی ژنتیک جزء لاینفک ایمنی زیستی است و بدون مهندسی ژنتیک در آینده نزدیک دستیابی به خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک ناممکن خواهد بود. هم اکنون در کشور ما داروهای نوترکیب که حاصل مهندسی ژنتیک هستند به فراوانی تولید و مصرف میشوند. متأسفانه در مورد محصولات کشاورزی با وجود واردات میلیون‌ها تن محصولات تراریخته خارجی و مصرف آن در داخل کشور هنوز مقاومتهایی در سطوح مدریتی پایین وزارت جهاد کشاورزی (پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی) وجود دارد که موجب عقب ماندن کشور از قافله تولید این محصولات در جهان شده است. شاید این همایش بتواند اجماعی را بین دانشمندان و سیاستمداران برقرار کند و امکان تولید این قبیل محصولات و توسعه مهندسی ژنتیک در کشور در حوزههای کشاورزی و محیط زیست نیز فراهم شود. یکی دیگر از ویژگی‌های این همایش حضور پررنگ پژوهشگران و متخصصین خارجی است.
از جنبه اجرایی هم یک تفاوت جدی بین این همایش و همایشهای قبلی موجود است که به پیش بینی ما از استقبال گسترده پژوهشگران برای شرکت در این همایش مربوط میشود. با توجه به اینکه امکان ارائه مقاله شفاهی در این همایش برای همه وجود نخواهد داشت، مقرر شده است امتیاز مقالات شفاهی و مقالات پوستری یکسان تلقی شده و به پوسترهای برتر جایزه نیز تعلق بگیرد.
سؤال: لطفاً در مورد مهندسی ژنتیک و اهمیت آن در مورد محیط زیست و سلامت انسان توضیح دهید؟
پاسخ: اهمیت و نقش مهندسی ژنتیک در زندگی بشر در حدی است که امروزه تقریباً در هر لقمه‌ای که هر یک از ما در دهان می‌گذاریم بخشی مربوط به محصولات حاصل از این فناوری عظیم و سرنوشت ساز است. به همین دلیل هم هست که کمیته علمی همایش که متشکل از بیش از 50 نفر از برجستهترین نخبگان علمی و پیشکسوتان این رشته در کشور است شعار “مهندسی ژنتیک، امنیت غذایی و کشاورزی پایدار” را برای این همایش انتخاب کرده است. به نظر من همه چیز در همین شعار نهفته است. همراهی و همسویی مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته با محیط زیست، توسعه پایدار و شکوفایی کشاورزی که امنیت غذایی را به دنبال خواهد داشت نشان دهنده اهمیت این فناوری در حوزههای یاد شده است. امروزه مهندسی ژنتیک برای تولید گیاهان مقاوم به آفات و بینیاز از مصرف سموم شیمیایی خطرناک و همچنین گیاه پالایی و افزایش تنوع زیستی، نجات گونههای در حال انقراض، تولید غذاهای مغذیتر و با کیفیت برتر و تضمین سلامتی بشر مورد استفاده قرار میگیرد.
سؤال: رشتهها و گرایشهایی که میتوانند در این همایش شرکت کنند، کدامند؟
پاسخ: تقریبا همه رشتههای زیستی به نوعی با موضوع ایمنی زیستی مرتبط هستند. رشتههای کشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی، بیوتکنولوژی، و نظایر آن میتوانند یافتههای خود را در حوزه مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی عرضه کنند. از طرف دیگر متخصصین علوم اجتماعی و علمای دینی هم از جنبه تشریح ملاحظات عمومی، حقوق جامعه در دستیابی به فناوریهای نو به ویژه مهندسی ژنتیک، قبح ممانعت از دستیابی یک ملّت به فناوریهای روز، ملاحظات ابراز شده در مورد ایمنی این محصولات و همینطور جنبههای فقهی استفاده از مهندسی ژنتیک میتوانند در این همایش حضور پیدا کنند. در سال 2010 نشستهای متعددی در حاشیه کنگره جهانی غذاهای حلال و نشستهای مستقل در مورد حلیّت محصولات تراریخته برگزار شد که نظراتی از حلیّت این فناوری و محصولات ناشی از آن تا وجوب کفایی دستیابی به این فناوری ارائه و در قطعنامه‌ها آورده شد. بدیهی است ایران میتواند در این زمینه پیشتاز باشد و نظرات جامع علمی را به جهانیان عرضه کند. رشتههای گروه پزشکی، حقوق، اقتصاد، روابط عمومی، حتی هنری میتوانند نتایج تحقیقات نظری، میدانی و تجربی خود را در این همایش عرضه کنند.
سؤال: پیشبینی شما در مورد تعداد افراد شرکتکننده در این همایش چگونه است؟ چه تسهیلاتی برای آنها فراهم میکنید؟
پاسخ: پیش بینی ما این است که تعداد شرکتکنندگان در این همایش بیش از مجموع شرکت کنندگان دو همایش قبلی باشد. هنوز زود است تا در مورد تعداد شرکتکنندگان عدد دقیقی ارائه دهیم. باید منتظر بود و دید. تهسیلاتی که برای شرکتکنندگان فراهم خواهد شد خیلی با همایش های دیگر متفاوت نخواهد بود امّا تخفیف ویژه‌ای برای دانشجویان و همچنین اعضای انجمن در نظر گرفته شده است.
گفتگو: بنفشه درویش روحانی