غیبت منتظره ایران در این اجلاس
بهزاد قره‌یاضی، رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران-
مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران، انجمن ایمنی زیستی، انجمن‌های علمی مرتبط دیگر و شرکت‌کنندگان در همایش‌ها و کنگره‌های ملی مختلف بارها و بارها در مورد ناشایسته سالاری در حوزه بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی و به طور خاص در حوزه مهندسی ژنتیک کشاورزی و دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی هشدار داده است.
مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران، انجمن ایمنی زیستی، انجمن‌های علمی مرتبط دیگر و شرکت‌کنندگان در همایش‌ها و کنگره‌های ملی مختلف بارها و بارها در مورد ناشایسته سالاری در حوزه بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی و به طور خاص در حوزه مهندسی ژنتیک کشاورزی و دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی هشدار داده است. چنانچه در اخبار و تحلیل‌های متعدد در طول هفته گذشته پیش‌بینی (پیشگویی) شده بود امسال برای اولین مرتبه غیبت ایران در مذاکرات مرتبط با پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا به سطح اجلاس تعهد آور متعاهدین آن رسیده است. با توجه به اینکه ایران به طور قانونی به پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا پیوسته و علاوه بر حقوق ناشی از این الحاق، وظایف و تعهداتی را بر اساس این پروتکل بر عهده دارد و با توجه به اینکه موضوعات مهمی در دستور کار اجلاس متعاهدین پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا قرار دارد که مصوبات آن در حکم قانون برای کشورهای عضو محسوب شده و لازم الاجراست معلوم نیست چرا در حالی که هیئتی بیش از ۸۰ نفر به همراهی دکتر احمدی نژاد در اجلاس سازمان ملل شرکت می‌کنند، به همان اندازه اهمیتی به شرکت هیئت‌های تخصصی و مذاکره کننده در حوزه موضوعات سرنوشت‌ساز و مهمی همچون بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی داده نمی‌شود. آیا این غیبت ناشی از بی‌کفایتی مدیران میانی نظیر رئیس دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی برای تفهیم اهمیت این اجلاس و اجلاس‌های مشابه برای کشور است؟ آیا رئیس ستاد توسعه بیوتکنولوژی کشور اصولا از درک ارتباط مصوبات این نوع اجلاس‌ها با توسعه بیوتکنولوژی در کشور عاجز است؟ آیا مسئولین ارشد وزارت جهاد کشاورزی (مرجع ملی ایمنی زیستی) نمی‌خوانند یا نمی‌دانند که سالیانه حدود سه میلیارد دلار برخلاف پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا و برخلاف مصالح ملی وارد کشور می‌شود، اما حاضر نیستند یک یا دو نفری را مامور شرکت در اینگونه اجلاس‌ها کنند تا لااقل برای کشور خبر بیاورند که در دنیا چه می‌گذرد؟
فریاد پژوهشگران، کشاورزان و مصرف‌کنندگان را چگونه باید انعکاس داد تا مسئولین ارشد دست به کار شوند و محافل فناوری هراس شکل گرفته در درون دولت مانند معاونت‌های خانم سلطانخواه (معاون علم و فناوری رئیس جمهور)، ستاد توسعه (؟) زیست فناوری، وزارت جهاد کشاورزی، دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی و وزارت خارجه را که دست در دست هم داده مانع از توسعه بیوتکنولوژی کشاورزی و مهندسی ژنتیک در کشور شده‌اند را برهم زنند و رونق علم و فناوری در این حوزه را به کشور بازگردانند؟
ششمین اجلاس متعاهدین پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا صبح امروز با حضور بیش از 2500 نفر هیئت‌های نمایندگی از بیش از 160 کشور عضو و کشورهای غیر عضو و سازمان‌های بین‌المللی و سازمان‌های غیر دولتی و در عدم حضور حتی یک نماینده از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران در حیدرآباد هندوستان تشکیل شد. نگارنده که طی بیش از 15 سال گذشته این مذاکرات را از نزدیک پیگیری می‌کرده و به دلیل مسئولیت انجمن ایمنی زیستی ( و نه به عنوان مقام رسمی کشور) در این اجلاس شرکت کرده تنها ایرانی حاضر در این نشست مهم است که صد البته نمی‌تواند و مجاز نیست حتی با هزینه شخصی نیز صندلی خالی جمهوری اسلامی ایران را پر کند. در این اجلاس موضوعات مهمی در دستور کار قرار دارند که در راس آنها برنامه ریزی استراتژیک برای ده سال اینده پروتکل، نحوه تبادل محصولات تراریخته از جمله برچسب‌گذاری و حمل و نقل محصولات تراریخته برای مقاصد پژوهشی و رهاسازی در محیط زیست، راهنمای آنالیز احتمال خطر، مسائل اجتماعی و اقتصادی استفاده از محصولات تراریخته و سایر مسائل مهم مطرح خواهند شد. یکی از مهمترین مسائلی که در دستور کار این اجلاس قرار دارد بررسی پایبندی اعضا از سوی شورای حکام و اتخاذ تصمیم در مورد کشورهایی است که متهم به اهمال و عدم اجرای دقیق پروتکل هستند.
از سوی دیگر، در این اجلاس تعدای از اعضای شورای حکام که دوره عضویت آنها به اتمام رسیده است با اعضای جدید جایگزین خواهند شد و چنانچه نگارنده پیش از این متذکر شده است چنانچه دولت محترم ابراز تمایل می‌کرد امکان انجام لابی برای انتخاب یک نفر نماینده از سوی ایران برای عضویت در این شورای سرنوشت‌ساز وجود داشت (چنانچه پیش از این نیز یک نفر از ایران عضو این شورا بوده است). متاسفانه موضوع ایمنی زیستی و نقش آن در امنیت غذایی و سلامت انسان و محیط زیست پیچیده‌تر از آن است که مدیران میانی دانایی ستیز و فناوری هراس نتوانند آن را بی‌اهمیت جلوه دهند. نگارنده امیدوار است کوتاهی و اهمال نابخشودنی همه مدیران زنجیره ممانعت از توسعه بیوتکنولوژی در کشور روزی در پیشگاه دادگاه عدل اسلامی حاضر شوند و پاسخگوی اعمال خود باشند. از مسئولین ارشد جمهوری اسلامی به ویژه قوه قضائیه، مسئولین نظارتی، سازمان بازرسی کل کشور و مجلس شورای اسلاتمی تقاضا می‌شود علل واقعی این‌همه ستیز با بیوتکنولوژی و تولید داخلی محصولات مهندسی ژنتیک در کشورمان در عین آزادی بی‌مانند واردات و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک شده خارجی را در انطباق با وظایف مدیران میانی که در این شرایط حساس "حق مدیریت" دریافت می‌کنند تا بیوتکنولوژی را توسعه دهند اما در مقابل آن ایستاده‌اند را مورد بررسی قرار داده با متخلفین برخورد جدی شود.
در جلسه افتتاحیه ششمین اجلاس متعاهدین پروتکل ایمنی زیستی، هندوستان که میزبان برگزاری این اجلاس است ضمن دعوت از شرکت‌کنندگان در این اجلاس برای بازدید از مزارع تجاری پنبه تراریخته مقاوم به آفات و صحبت با کشاورزانی که این نوع محصول را می‌کارند اعلام کرد که هندوستان تنها و تنها با استفاده از این فناوری (مهندسی ژنتیک) قادر شده است کشور را از یک واردکننده پنبه به یک صادرکننده بزرگ این محصول در دنیا تبدیل کند. امید است با بازگشت شایسته‌سالاری به مدیریت اجرایی کشور ایران نیز بتواند با استفاده از فناوری‌های نو و حمایت از تولید ملی و کار و سرمایه ایرانی قدری از واردات چند میلیادردلاری روغن نباتی، ذرت و خوراک دام و برنج و شکر بکاهد.
بهزاد قره‌یاضی، رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران