مهندس محمدی زاده در همایش بیوتکنولوژی محیط زیست: استفاده از مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته برای کمک به حفاظت از محیط زیست

در این همایش مهندس محمدی‌زاده رئیس سازمان حفاظت محیط ‌زیست با اشاره به اهمیت بیوتکنولوژی و ایمنی زیستی و مضرات به‌کارگیری کود و سم شیمیایی در تولیدات کشاورزی گفت: این روش‌ها آلایندگی بالایی دارند به همین دلیل ضروری است که برای حفاظت از محیط ‌زیست از روش‌های زیست فناورانه استفاده شود و در کشاورزی کود شیمیایی جای خود را به کود بیولوژیک دهد و مصرف سموم شیمیایی دفع آفات ممنوع شود.

محمدی‌زاده با بیان اینکه بیوتکنولوژی در زمینه منابع کشاورزی و محیط‌زیست موضوع بسیار مهمی است، اظهار کرد: یک موضوع مهم در این زمینه، گیاهان تراریخته هستند. برخی از این گیاهان مقاوم به آفات و بیماری‌ها هستند و باید جزو تولیدات با کیفیت مدنظر قرار گیرند. البته مهندسی ژنتیک کارهای خوبی در این زمینه انجام داده است. وی در ادامه افزود: برخی کشورها توانسته‌اند با انجام اقداماتی محصولاتی مانند گندم، برنج و پنبه مقاوم به علف‌کش‌ها و ویروس‌ها داشته باشند و با استفاده از ظرفیت‌های زیست‌فناوری به این توفیق دست یافته‌اند.

سخنران دیگر این مراسم اگر چه در غیبت مهندس محمدی‌زاده اما با استقبال کارشناسان و مسئولین سازمان حفاظت محیط زیست مواجه شد، دکتر بهزاد قره‌یاضی عضوهیئت مدیره انجمن بیوتکنولوژی و رئیس انجمن ایمنی زیستی بود که با تشریح کاربردهای مهندسی ژنتیک در حفاظت ازمحیط زیست به تفصیل در مورد فواید محصولات تراریخته برای توسعه تنوع زیستی وحفاظت از محیط زیست سخنرانی کرد.

وی در بخشی از سخنان خود با برشمردن محصولات تراریخته موجود در بازار از جمله سویا، ذرت، پنبه، کلزا، یونجه، برنج، پاپایا، بادمجان، چغندرقند، گوجه‌فرنگی، تبریزی و فلفل شیرین گفت: "در سال گذشته بالاترین میزان گندم یعنی در حدود 2.574 میلیارد دلار وارد کشور شد و گندم برای اولین مرتبه رتبه اول کل واردات کشور را به خود اختصاص داد. به طورکلی از چهار محصول اصلی که در سال گذشته به کشور ما وارد شدند می‌توان به گندم، ذرت، کنجاله سویا و برنج اشاره کرد. این درحالیست که سهم جهانی سویای تراریخته 81 درصد و ذرت 35 درصد است."

دکتر قره‌یاضی در ادامه با اشاره به اینکه در سال گذشته که سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی بوده است باید ببینیم که وضعیت تولید ملی محصولات تراریخته چگونه بوده است گفت: "وضعیت تولید ملی محصولات تراریخته صفر و واردات این محصولات حدود 5 میلیارد دلار تخمین زده شده است واین درحالیست که برخی محصولات انواع تراریخته آن توسط دانشمندان ایرانی تولید شده ولی مدیران فناوری هراس جلوی کشت آنها را گرفته‌اند."

وی افزود: "رهاسازی محصولات تراریخته به طور کلی بسیار مشکل‌تر از رهاسازی محصولات غیر تراریخته است. در سراسر جهان مقررات ویژه‌ای برای احراز اطمینان از کاهش آثار احتمالی منفی محصولات تراریخته بر سلامت انسان و دام و نیز بر تنوع زیستی وضع شده است؛ در حالی که تقریبا در هیچ کجای دنیا چنین مقرراتی در مورد گیاهان غیر تراریخته وجود ندارد. بنابراین قبل از تجاری سازی و بازاررسانی هر نوع محصول تراریخته‌ای مطالعات مفصل آنالیز ریسک در مورد آثار ناخواسته انجام می‌شود. تقریبا همه کشورهای جهان که در آن محصولات تراریخته کشت و کار می‌شود، برای صدور مجوز کشت محصولات تراریخته از اصل این همانی (substantial equivalence) استفاده می‌کنند."

رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران با بر شمردن آثار مفید زیست‌محیطی و اقتصادی گیاهان تراریخته مقاوم به آفات گفت: "یکی از مهمترین اثرات مفید محصولات تراریخته عدم نیاز به سم‌پاشی محصول است و در نتیجه سلامت انسان، دام و آبزیان تامین می‌شود، مانع از بین رفتن موجودات مفید در مزرعه شده و از همه مهمتر واردات بی‌رویه وغیر مجاز سم را متوقف می‌کند. از طرف دیگر استفاده از محصولات تراریخته افزایش محصول از نظر کمی و کیفی را به دنبال خواهد داشت چراکه مانع تخریب زمین‌های بیشتر برای زراعت شده، باعث کاهش بقایای سموم کشاورزی و توسعه صادرات شده و در نهایت منجر به نیل به خودکفایی خواهد شد."

پس از سخنرانی دکترقره‌یاضی حضار با علاقه‌مندی پرسش‌های کنجکاوانه‌ای را ارائه کردند که از جمله آن تاکید بر فناوری هراس نبودن و دانایی ستیز نبودن بدنه‌ی سازمان حفاظت محیط زیست بود. دکتر قره‌یاضی در پاسخ گفت: "ما دانشمندان و کارشناسان در حوزه بیوتکنولوژی و محیط زیست همه یک صدا و یک سخن هستیم و ما هرگز یکدیگر را به فناوری هراسی، دانایی ستیزی، بی‌مبالاتی یا عدم رعایت اصول ایمنی متهم نمی‌کنیم. مشکل معمولا مسئولین و مدیران وارداتی و تحمیلی به ساختار سازمان حفاظت محیط زیست است که بدون بهره از علم محیط زیست، بدون هر گونه سابقه در این حوزه ناگهان با اهدافی متفاوت بالاترین رده‌های مدیریتی این سازمان مهم را اشغال و هدایت آن به سمت فناوری هراسی را سرلوحه‌‌ی کار خود قرار می‌دهند."

دکتر قره‌یاضی در پاسخ به سوال دکتر حیات‌غیب در مورد ضرورت رعایت پروتکل ایمنی‌زیستی کارتاهنا گفت: "این مورد مصداق خوبی است از بازدارندگی مدیران وارداتی و تحمیلی در سازمان حفاظت محیط زیست. همانگونه که شما خود بهتر از هر کس می‌دانید اینجانب از اولین روز طی بیست سال گذسته درمراحل مختلف مذاکره و تدوین پروتکل ایمنی‌زیستی کارتاهنا و تصویب قانون الحاق به این پروتکل و تصویب قانون ملی ایمنی زیستی بیش از هر فرد دیگری در کشور سابقه داشته و دارم. این پروتکل و بخش‌هایی ازاین قوانین با مشارکت شخص اینجانب و همکارانم در انجمن ایمنی‌زیستی تهیه و تنظیم شده‌اند اما متاسفانه تدوین و به تصویب رساندن یک آیین‌نامه اجرایی برای همین قانون ایمنی‌زیستی چهار سال است که توسط یک مدیر فناوری هراس وارداتی در همین سازمان حفاظت محیط زیست متوقف شده است. پس این دانشمندان کشور نیستند که قانون‌گریزی می‌کنند بلکه مشکل در مدیران میانی است که اجرای قانون را متوقف و با تمرد از قانون مصیبت‌های بزرگی را به کشور تحمیل و موجب عقب افتادن ایران در مهندسی ژنتیک از بورکینافاسو، مصر، میانمار و پاکستان شده‌اند و گر نه دکتر حیات غیب، دکترمنتظمی، دکتر دین پرست، دکتر فاضل و سایر کارشناسان دلسوز همگی سرمایه‌های محیط زیست کشورهستند و علاقه مند و دلسوزند.

مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران