دکتر بهزاد قره‌یاضی: واقعیت این است که رشد و توسعه علمی مساوی رشد مقالات علمی نیست و رشد مقالات علمی مساوی افزایش کمی یا تعداد مقالات نیست.

<![if gte mso 9]> <![endif]>

سومین همایش پیشرفت و توسعه علمی کشور روز سه‌شنبه 29 بهمن توسط شورای انجمن‌های علمی ایران در پژوهشگاه نیرو با حضور انجمن‌های علمی، نمایندگان مجلس برگزار شد.

دکتر بهزاد قره‌یاضی رئیس انجمن ایمنی زیستی و رئیس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران یکی از سخنرانان این همایش بود که با عنوان “شاخص‌های ارزیابی توسعه و پیشرفت علمی ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان با تاکید بر فناوری‌های نو” در نشست اول این همایش با موضوع ارزیابی پیشرفت و توسعه علمی ایران و منطقه صحبت کرد.

دکتر قره‌یاضی با مطرح کردن این سوال که جایگاه واقعی ایران در علم و فناوری کجاست؟ به این مسئله اشاره کرد که ادعا شده است رتبه ایران در تولید علم 16 است. وی افزود: آقای احمدی نژاد هم رتبه ایران در بیوتکنولوژی را 14 اعلام کرده بود. رئیس انجمن ایمنی زیستی افزود: اگرچه رتبه ایران بر اساس فقط یک شاخص (تعداد مقالات) در حوزه بیوتکنولوژی 14 است ولی بر اساس شاخص‌های متعدد دیگری که آنها هم توسط پایگاه بررسی اسنادی Scopus منتشر شده رتبه‌های به مراتب پایین‌تری برای ایران به دست آمده است. بنابراین همانطور که برای مثال با استناد به یکی از این شاخص‌ها (تعداد ارجاع به ازای هر مقاله) نمی‌توان مدعی شد که رتبه ایران در تولید علم به طور عام 181 و در بیوتکنولوژی 71 است به همان دلیل هم نمی‌توان اعلام کرد رتبه ایران در تولید علم 17 و در بیوتکنولوژی 14 است. هردوی اینگونه اعلام رتبه‌ها ممکن است به عوام فریبی تعبیر شود.

رئیس اتحادیه انجمن‌های کشاورزی مدرن ایران با اشاره به اینکه در پایان سال تولید ملی که آخرین سال مدیریت احمدی نژاد هم بوده بالاترین میزان واردات محصولات کشاورزی در تاریخ ایران رقم خورده است پرسید: اگر رتبه‌های علمی ما 17 و 14 است “پس چرا بالاترین رکورد واردات محصولات کشاورزی در تاریخ ایران در پایان سال 91 یعنی در اواخر دولت آقای احمدی نژاد رقم خورد؟ چرا با این همه پیشرفت بزرگترین وارد کننده محصولات کشاورزی شدیم؟ آیا رشد تولید علم در کشاورزی با رشد واردات رابطه مستقیم دارد؟ آیا هر چه بیشتر علم کشاورزی تولید کنیم باید وابسته‌تر باشیم؟

رئیس انجمن ایمنی زیستی ادامه داد: چرا رتبه ایران بر اساس شاخصی ترکیبی با در نظر گرفتن تمامی شاخص‌ها اعلام نمی‌شود؟ در سال گذشته 3 تا 5 میلیارد دلار محصولات بیوتکنولوژی کشاورزی وارد کشور کردیم. وی نتیجه گیری کرد که پیشرفت‌های علمی ما در حدی نیستند که به صورت اغراق آمیز ارائه می‌شوند.

رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران افزود: قانون اساسی ما چه می‌گوید؟ در قانون آمده است که ما برای تامین استقلال اقتصادی به علم نیاز داریم. برای ریشه کن کردن فقر به علم نیازمندیم. ما برای جلوگیری از سلطه بیگانه بر اقتصاد کشور در تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی به علم نیازمندیم. واقعیت اینجاست که رشد و توسعه علمی مساوی رشد مقالات علمی نیست و رشد مقالات علمی مساوی افزایش کمی مقالات نیست. البته در مقابل هم متاسفانه برخی از افرادی که استطاعت و توانایی نوشتن مقاله را ندارند به مقالات ISI می‌تازند. منظورم کسانی است که اخیرا با عجله و شتابزدگی در دانشگاه‌ها استخدام شده‌اند.

دکتر قره‌یاضی با ارائه مستندات از مراکز مختلف بین‌المللی به ارائه جایگاه و رتبه ایران بر اساس دیگر شاخص‌ها پرداخت و گفت: در مورد تعداد ارجاعات به مقالات ایران در کل 28 و در حوزه بیوتکنولوژی رتبه 22 را داریم. در زمینه تعداد خود ارجاعی در مقالات، ایران رتبه بالایی دارد یعنی خودپسندتر شده‌ایم. رتبه ایران به ازای ارجاع به هر مقاله 181 است یعنی در دنیا به مقاله ایرانی ارجاع و اهمیت داده نمی‌شود. آیا این عوام‌فریبی نیست که کسی اعلام کند که رتبه ما 181 است؟ این به همان اندازه عوام‌فریبی است که بگوییم رتبه ما 17 است. برخی ناآگاهانه این کار را انجام می‌دهند و برخی آگاهانه. البته به نظر من برخی از این رتبه‌ها و بررسی‌ها مورد قبول نیست چراکه به برخی از شاخص‌ها ایرادات زیادی وارد است. بر اساس اعلام شاخص نوآوری جهانی (GII) در سال 2013 رتبه ایران با در نظر گرفتن 84 شاخص برابر با 113 است. به نظر شخص من رتبه ایران خیلی بالاتر از این است. بر اساس شاخص نوآوری جهانی سال 2013 ایران از کشورهای گابن، مصر، کنیا، غنا و ترکیه و بسیاری از کشورهای دیگر عقب‌تر است که قطعا نمی‌تواند صحیح باشد”.

دکتر قره‌یاضی افزود: در درجه اول متولی اصلی ارزیابی علم و فناوری در ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی است. آخرین ارزیابی آنها به سال 1386 بر می‌گردد. جدیدترین ارزیابی سال 1389 منتشر شده است که در داخل آن مطالب مربوط به سال 1385 و قبل از آن است. به این ارزیابی ایراداتی هم وارد است چراکه برخی شاخص‌ها در این محاسبات اعمال نشده است. این ارزیابی دیرهنگام و با تاخیر صورت می‌گیرد. همچنین این ارزیابی ناقص و اشتباه آلود است.

رئیس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات کشورمان در پایان با اسفبار خواندن وضعیت اعتبارات پژوهشی گفت: در حالی که رژیم اشغالگر قدس 4.38 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به پژوهش اختصاص می‌دهد و برخلاف دستورات صریح مقام معظم رهبری و برخلاف قوانین برنامه چهارم و پنجم این سهم در ایران از 8 سال قبل به این طرف همواره کمتر از نیم درصد بوده است. با یک محاسبه‌ای که من انجام داده‌ام تنها در دولت نهم جمعا 12 هزار میلیارد تومان از تحقیقات دریغ شده است و به بخش تحقیقات داده نشده است؛ بودجه‌ای که باید بر طبق قانون برنامه در اختیار پژوهش قرار می‌گرفت!.

رئیس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران در خاتمه از برگزار کنندگان همایش خواست تا کار ارزیابی توسعه علمی کشور به انجمن‌های علمی سپرده شود. وی گفت: پیشنهاد من اینست که ارزیابی توسعه علمی کشور باید به جای دستگاه‌های دولتی خود تعریف، توسط نهادهای علمی مستقلی مانند انجمن‌های علمی صورت بگیرد. انجمن‌های علمی می‌توانند با نصف قیمت این ارزیابی را انجام دهند. من امیدوارم که این پیشنهاد در قطنامه این همایش آورده شود.

<![if gte mso 9]> <![endif]><![if gte mso 9]><![endif]><![if gte mso 10]>

<![endif]>