نگرانی از محصولات تراریخته یا از کاهش واردات؟

نگرانی از محصولات تراریخته یا از کاهش واردات؟

روزنامه «شرق» در شماره هجدهم اردیبهشت‌، یادداشتی از آقای «متولی‌زاده اردکانی» در مذمت محصولات تراریخته منتشر کرد که در خور تأمل بسیار است. قبل از هر چیز از این رسانه وزین باید تشکر کرد که با انعکاس نگاه‌های ناهمسو درباره جایگاه این محصولات کشاورزی برای آینده کشور و در مسیر آگاهی‌دادن به مردم و البته قطعیت‌دادن به عزم مسئولان اجرائی و دستگاه قانون‌گذاری مساعدت می‌کند. یادداشت مذکور فقط تکرار مواضع همفکران جناحی نویسنده بود و حتی بر وحشتی که این افراد تاکنون در جامعه پراکنده‌اند، نیفزود. نویسنده طبق معمول با تصوری که از چگونگی تولید محصولات تراریخته داشته و با برچسب ترجمه نادلچسب «دست‌کاری‌شده» (manipulating) توضیح خود را آغاز کرده است. سپس با برشمردن مجموعه‌ای از بیماری‌های انسانی و انتساب آن به این محصولات، ترساندن مخاطبان را دنبال کرده است. اما ‌ای کاش به همین بسنده می‌شد. نویسنده یادداشت براساس محورهای تکراری ارائه‌شده همفکرانش، خود را مقید دانسته بود که از این پنجره سری هم به محیط‌زیست کشور بزنند و برای ازبین‌رفتن گونه‌های گیاهی ناشی از توسعه این محصولات ابراز نگرانی کنند. البته در این کلیشه تکراری، از محدودیت ۲۸ کشور برای توسعه فراورده‌های مهندسی ژنتیک گیاهی نیز مدد گرفته شده بود تا همه حجت‌ها را در نوشتار کوتاه خود تمام کند. اما آنچه در آخر اشاره کردند کار را برای پاسخ‌گویی به ایشان سهل و آسان کرد. نویسنده اذعان کردند که گرچه سالانه مقادیر انبوهی وارد می‌کنیم، تاکنون محصولات تراریخته در کشورمان تولید نشده است. (بنا به گفته دبیرخانه کشاورز سالانه ۵,۵‌میلیارد دلار محصولات کشاورزی تراریخته، در سایه سکوت این منتقدان تشکل‌یافته به کشور وارد می‌شود!) پرسشی که در پس این اذعان می‌آید روشن است؛ حال که هنوز تولیدی انبوه نشده است پس این همه هیاهوی مخالفت برای چیست؟ نگارنده در این مجال کوتاه تنها به استدلال واژگونه‌ای می‌پردازد که به بهانه حفظ محیط‌زیست به کار برده می‌شود. امید که با مواضع شفاف در آینده نزدیک از سوی وزارت بهداشت و درمان، جریان مخالفت با محصولات تراریخته از استدلال‌های جدیدی بهره بگیرد و از این تکرار یکنواخت خود بکاهد. در یادداشت روز شنبه «شرق»، موضوع کاملا تخصصی «جایگزینی ژن مورد نظر در ارقام جدید» نیز شبیه داستان‌های تخیلی بیان شده بود (که این ژن‌‌ها هرجا که خواستند بر روی دی‌ان‌ای می‌نشینند) که از آن نشان می‌دهد نویسنده خارج از حیطه تخصص خود در حوزه ژنتیک نظر داده است. متأسفانه استدلال ایشان برای ازبین‌رفتن گونه‌های گیاهی در طبیعت نیز مبانی درستی ندارد. از چند‌هزار سال پیش که بشر با بهره‌گیری از اندیشه و انتخاب، عرصه طبیعت را به تولید آگاهانه کشاورزی تبدیل کرد، رقابت بین کشاورزان و گونه‌های گیاهی ناخواسته آغاز و گسترش یافت. توسعه علوم اصلاح نباتات کلاسیک و کاربرد آن در دستیابی به ارقام مطلوب‌تر نیز موجب شد که ژرم پلاسم‌های بومی از مزارع رو به گسترش کشاورزی ناگزیر به بانک‌های ژن گیاهی راه بیابد. متأسفانه این فرایند با آهنگ ناایستای افزایش جمعیت و توسعه علم و فناوری همچنان ادامه دارد. بنابراین ادعای این موضوع که توسعه فناوری مهندسی ژنتیک به‌عنوان چالشی فراروی پایداری بستر حیات است به مثابه دمیدن به شیپور و از سر گشاد آن تلقی می‌شود. توسعه برنامه‌ریزی‌شده محصولات تراریخته اتفاقا موجب کاهش مصرف سموم شیمیایی و نیز بهره‌وری بیشتر از اراضی کشاورزی می‌شود. وضعی که موجب می‌شود صاحبان این اراضی در وسوسه فروش و تغییر کاربری آنها قرار نگیرند. به‌خاطر داشته باشیم که ازبین‌رفتن وسیع این زمین‌ها و سر برکشیدن انبوه ساختمان در آن‎ها، بیشترین نامعادلات زیست‌محیطی را تاکنون برای امثال کشور ما فراهم کرده است. نامعادلاتی که به‌طور حیرت‌انگیز با سکوت و چشم‌پوشی مخالفان محصولات تراریخته همراه بوده است.

^*عضو هیأت‌مدیره انجمن ایمنی زیستی ایران

منبع: شرق