مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته (1)
شهروند البرز – مجموعه دنباله داری که قصد روایت آن را داریم داستان مهندسی ژنتیک است. فناوری مهندسی ژنتیک، از فناوری‌های بسیار پیشرفته بشر است. در کشاورزی با استفاده از این فناوری، محصولاتی تولید شده است که از نظر زراعی، برتری چشمگیری نسبت به همتایان غیرتراریخته خود دارند: محصول بیشتری تولید می‌شود و نسبت به آفات و امراض مقاومت بسیار زیادی دارند. بنابراین، در تولید آنها از آفت کش‌های بسیار کمتری استفاده می‌شود و در نتیجه، محصول سالمتری نیز …
مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته (1)
مجموعه دنباله داری که قصد روایت آن را داریم داستان مهندسی ژنتیک است. فناوری مهندسی ژنتیک، از فناوری‌های بسیار پیشرفته بشر است. در کشاورزی با استفاده از این فناوری، محصولاتی تولید شده است که از نظر زراعی، برتری چشمگیری نسبت به همتایان غیرتراریخته خود دارند: محصول بیشتری تولید می‌شود و نسبت به آفات و امراض مقاومت بسیار زیادی دارند. بنابراین، در تولید آنها از آفت کش‌های بسیار کمتری استفاده می‌شود و در نتیجه، محصول سالمتری نیز تولید می‌شود.
به گزارش شهروندالبرز، از آن جا که این فناوری پیشرفته درست همانند فناوری پیشرفته هسته‌ای در انحصار کشورهای خاصی است، آن کشورها تلاش زیادی می‌کنند تا این فناوری را در انحصار خود نگه دارند.
یکی از این روش‌ها، نشر اکاذیب و ایجاد تردید و نگرانی در خصوص سلامت و مزایای این محصولات است. از آن جا که اطلاعات بیشتر مردم درباره این فناوری پیشرفته چندان زیاد نیست، فناوری هراسان از بستر این کم اطلاعی سوء استفاده کرده و به نشر اکاذیب خود ادامه می‌دهند. از این رو، در این مجموعه در صدد آن هستیم که این فناوری را به زبان ساده بازگو کنیم.
ژن چیست؟
در ابتدای داستان مهندسی ژنتیک، از ژن که موضوع محوری این فناوری است، شروع می‌کنیم. ژن در واقع چیست؟ این واژه برای همه مردم آشناست. همه می‌دانند که ژن‌ها واحد اطلاعات ژنتیکی همه موجودات زنده هستند. به عبارت ساده، ژن‌ها دستورالعمل‌هایی برای ایجاد یک صفت در یک موجود زنده هستند. این که فردی بلندقد باشد یا کوتاه قامت به ژن‌هایی بستگی دارد که در بدن آن فرد وجود دارند. رنگ مو و چشم مثال‌های بارز دیگری هستند. حتی اخلاقیات و روحیات افراد نیز تا حدود زیادی به ژن‌های آن ها بستگی دارد.
نکته مهم آن است که ژن‌ها در موجودات زنده ساختار مشابهی دارند. به عبارت دیگر، ساختار فیزیکی ژن‌ها در موجودات مختلف زنده (با استثناهای بسیار اندکی) اساساً یکسان است.
حتی بسیاری از ژن‌های موجودات زنده کاملاً شبیه به هم هستند. به عنوان مثال انسان کمی بیشتر از 22500 ژن دارد و تنها در حدود 200 ژن آن با موجودی مثل شامپانزه متفاوت است!
سایر ژن‌های این دو موجود یکسان هستند! همین وضعیت در موجودات دیگر نیز وجود دارد. مثلاً زنبور و انسان در 55 درصد ژن‌های خود مشابهت دارند و شباهت ژن‌های انسان و گیاهی مثل موز در حدود 50 درصد است!
بدیهی است که تفاوت موجودات زنده به ژن‌های آن ها بر می‌گردد. این که گیاهی مقاوم به شوری است یا در آب دریا قادر به زندگی بوده و گیاه دیگری فاقد این توانایی است، این که گیاهی مقاوم به خشکی بوده و در بیابان‌ها زنده می‌ماند ولی گیاه دیگری فاقد این قابلیت است، به ژن‌های این موجودات بر می‌گردد. به زبان ساده، گیاهی مثل حرا که در آب دریا زندگی می‌کند، ژن‌هایی دارد که این قابلیت را به آن گیاه می‌دهند، ولی گیاه گندم فاقد آنهاست.
اهمیت موضوع در آن است که امروزه بشر به این قابلیت دست یافته است که ژن‌های ایجادکننده صفات مختلف را مورد شناسایی قرار دهد.
به عنوان مثال، امروزه دقیقاً می‌دانیم یا می‌توانیم بفهمیم که کدام ژن در ایجاد یک صفت خاص در انسان دخالت دارد.
بدین ترتیب این قابلیت به وجود آمده است که ژن‌های ایجادکننده بسیاری از بیماری‌ها مورد شناسایی قرار گیرد.
این امر به شناسایی راه‌های جدیدی برای درمان بیماری‌ها منجر می‌شود.
همین وضعیت در خصوص سایر موجودات نیز صدق می‌کند. امروزه دانشمندان در حال شناسایی ژن‌های موجود در بدن تک تک موجودات زنده هستند. علاوه بر این، نقش هر ژن در ایجاد صفت یا صفات مختلف نیز به سرعت در حال شناسایی است.
این که ژن‌ها در کنار هم چگونه کار می‌کنند و نحوه همکاری آنها در ایجاد صفات مختلف در موجودات گوناگون چگونه است نیز مشخص شده است.
فناوری مهندسی ژنتیک سرعت شگفت‌آوری دارد. هر روز فهرست موجودات زنده‌ای که تمامی ژن‌های آنها شناسایی شده است، کاملتر می‌شود.
هر روز اطلاعات بشر در مورد نحوه همکاری ژن‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها در موجودات مختلف و این که چگونه می‌توان از این اطلاعات برای افزایش کیفیت زندگی بشر، موجودات زنده و محیط زیست استفاده کرد، بیشتر و بیشتر می‌شود. سرعت رشد این علم در بین علوم مختلف بی‌همتا و شگفت‌انگیز است. گفته می‌شود که حجم این اطلاعات در هر 9 ماه دو برابر می‌شود.
علاقمندان می‌توانند جهت ارسال نظرات و سوالات خود، به نشانی ایمیل زیر مطالب ارزشمند خود را ارسال و از کارشناسان این رشته، پاسخ خود را دریافت کنند.
منبع: شهروند البرز