بیوتروریسم، واقعیت یا توهم؟

بیوتروریسم، واقعیت یا توهم؟

اخیرا در همایشی با محوریت «بیوتروریسم» شرکت داشتم. سخنران، ضمن برشمردن پیشرفت‌های حیرت‌انگیز دانش و فناوری‌های مهندسی ژنتیک در مدارهای بالای جهانی و به‌طور خاص آمریکا گفت آن‎ها نقشه ژنتیکی تمامی کلنی‌های نژادی و جغرافیایی جامعه بشری را در کره زمین تعیین و مقاومت‌ها و حساسیت‌های هر گروه را به بیماری‌های مختلف تعیین کرده‌اند. وی اضافه کرد که با توجه به این حساسیت‌ها و مقاومت‌ها، آن‎ها به تولید عوامل بیماری‌زا مبادرت می‌کنند تا با گسترش بیماری، هم موجب کاهش جمعیت جامعه‌های هدف و هم به فروش واکسن آن‎ها اقدام کنند.

سخنران در فاصله ارائه اسلایدهایی در این خصوص، تصاویری از موجودات عجیب‌الخلقه‌شده و با سرنگ‌هایی به رنگ خون نمایش می‌داد. او از کمپانی‌های مونسانتو و راکفلر و… یاد کرده که دستی در بمب اتم و مواد شیمیایی سرطان‌زا و عوامل بیماری‌زای باکتریایی، قارچی و ویروسی را داشته و با دست دیگر نیز به تولید فراورده‌های مهندسی ژنتیک برای اهداف نسل‌کشی می‌پردازند. تردستی و مهارت سخنران محترم فضایی را ایجاد کرده بود که در پایان، جز نگرانی و ترس، رنگی بر چهره عمده‌ای از حاضران پدیدار نبود.

آیا چنین شیوه‌هایی که بحث‌های پیچیده فنی متخصصان با نگرانی رایج مردم عادی درهم آمیخته و هم را زمان بیان می‌کند، در جهت مصالح عمومی قرار دارد؟ در شرایطی که ناامنی‌های مزمن به‌خصوص شماری از کشورهای خاورمیانه را فراگرفته و ترکش این بحران حتی بعضی از اعضای اتحادیه اروپا را بی‌نصیب نکرده است، جای سپاس است که کشورمان از موهبت امنیتی پایدار برخوردار است. موهبتی که حتی آنان که همه‌چیز را تیره‌وتار می‌بینند به آن اذعان دارند. یکی از اهرم‌های پرقدرت این امنیت، مشارکت گسترده اجزای جامعه در تحقق آن و از جمله سیستم پدافند غیرعامل مردمی است. این سیستم به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که به جنگ‌افزار نیاز ندارد. پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. در پدافند غیرعامل، تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. مقوله بیوتروریسم نیز شامل انتشار عمدی عوامل بیولوژیک است. این عوامل، باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سموم‌ هستند که ممکن است به شکل طبیعی‌شان یا به فرم دست‌کاری‌شده انسان باشند. این روش در جنگ‌ها استفاده می‌شود. اکنون که مخالفان توسعه محصولات تراریخته در ارائه‌های رسانه‌ای خود موضوع توسعه محصولات تراریخته را با بیوتروریسم (و آن هم از عدسی تیره‌وتار و آغشته به بزرگ‌نمایی‌های غیرمستند) درهم‌آمیخته و در بسته‌ای از کابوس و وحشت به زعم خود برای آگاهی‌رسانی به روحیه شکننده مردم ما تزریق می‌کنند، شاید خود ندانند که با چنین کارکردی تیشه به روان مردم می‌زنند. آنان با نگاه دایی‌جان ناپلئونی بدون اینکه خود هم بخواهند، به ترسیم قدرت شگفت و بی‌رقیب این کمپانی‌ها در بحث فناوری‌های ژنتیکی پرداخته و آنگاه با پوشیدن لباسی از خون‌خوارگی بر قامت چنین ابرقدرت‌هایی از فناوری، در کسوت دلسوزی برای مردم برمی‌آیند. به استناد گزارش‌های سالانه وزارت بهداشت و درمان، حدود ۳۰ درصد از مردم ما دارای آسیب‌های روانی برگشت‌پذیر هستند. بحران اقلیمی پیش‌رو و روند کاهش منابع آب از نگرانی‌های فزاینده‌ای خبر می‌دهد که حتی طعم شیرین امنیت موجود را چه‌بسا از یاد ببرند. آیا شایسته است که به مدد الفاظ و اصطلاحات ناآشنای ژنتیکی، از بامداد تا شامگاه آنان را از سرطان، ناباروری و… بترسانیم؟ اساسا اگر اینان دغدغه سلامت جسمی جامعه را دارند، ای‌کاش پاسخ دهند که روحیه‌هایی این‌چنین لرزان و ترسان چگونه می‌توانند از این سلامت بهره ببرند؟ جا دارد که مسئولان کشورمان بیش از این اجازه ندهند گروهی سلیقه‌های سیاسی- اجتماعی خود را با طعم ترس، توهم و نداشتن اعتمادبه‌نفس، به مردم القا کنند؛ مردمی که باید امنیت گران‌بهای موجود را به زیور امید و شادی آراسته تا گام در بحران اقلیمی پیش‌رو بگذارند. به نظر می‌رسد اگر سلیقه و جزمیت‌های گروهی بر مقوله بیوتروریسم که دارای تعاریف شناخته‌شده‌ای در دنیاست، این‌گونه غلبه کند، چه‌بسا کانون‌های هوشیار دفاعی و امنیتی در برنامه‌ریزی‌های خود با خطای محاسباتی روبه‌رو شوند و آخر آنکه باید با شفاف‌کردن تعریف درست بیوتروریسم و پرهیز از هشدارهای سلیقه‌ای، سهم مشارکت مردم نیز در مواجهه با خطرات بالقوه آن مشخص شود.

عبدالحسین طوطیایی- پژوهشگر کشاورزی

منبع: شرق