نقش تکنولوژی تراریخته در صنعت دام و طیور

محصولات زراعی تراریخته نسبت به محصولاتی که به روش سنتی تولید شدند از عملکرد و کیفیت بالاتری برخوردار هستند. برای کشت این محصولات نیاز کمتری به مصرف سموم شیمیایی است. محصولات تراریخته علاوه بر مصارف غذایی، به عنوان علوفه نیز برای دام استفاده می­شوند. از جمله محصولات تراریخته قابل مصرف برای دام می­توان به سویا، کلزا، پنبه، ذرت و سیب زمینی اشاره کرد. تقریبا بیش از ۹۰ درصد سویا و ۷۰ درصد ذرت تراریخته در بخش دامپروری مورد استفاده قرار می­گیرد. طبق مطالعاتی که توسط سایر محققان انجام شده، محتویات مواد شیمیایی محصولات تراریخته با همتای غیر تراریخته خود از نظر میزان ترکیب مواد شیمیایی و آمینواسیدی همسان بوده و همچنین هیچ آلرژنیستی در مورد مصرف محصولات تراریخته تا به امروز به تایید نرسیده است. بررسی­های صورت گرفته نشان داد که این همانی در بخش ترکیبات، هضم پذیری و ارزش علوفه تراریخته وجود داشته است و از جنبه­های گفته شده با نوع غیر ترایخته آن کاملا مشابه هستند.

امروزه در دنیا با وجود پیشرفت‌هایی که در زمینه‌های مختلف علوم وجود داشته، مسئله غذا از نظر اجتماعی و اقتصادی در درجه اول قرار گرفته است. غذا یک موضوع استراتژیک بوده به طوری که موقعیت یک کشور را با سطح و نوع غذای مردم آن کشور محک می‌زنند و سلامت مردم ارتباط مستقیم با غذای مصرفی آن‌ها دارد. بدون شک مشتقات دامی جایگاه ویژه‌ای در سبد غذای خانوار دارند. کیفیت و سطح سلامت غذا تاثیر بسزایی در سلامت عمومی جامعه می‌گذارد. کشاورزی و دامپروری، مسئله بسیار مهم در کشورهای در حال توسعه بوده و با افزایش جمعیت تقاضا برای غذا به شدت افزایش یافته است. علاوه بر این، با افزایش شهر نشینی و افزایش درآمد در برخی از کشورهای در حال توسعه، مصرف گوشت، شیر و تخم‌مرغ به میزان ۲ درصد بالا رفته است. پیش بینی می‌شود تقاضای جهانی مصرف گوشت تا سال ۲۰۲۰ به میزان ۵۵ درصد افزایش یابد. محتویات خوراک گاوهای شیری، ماکیان و غیره حاوی محصولاتی مانند سویا، ذرت، کلزا، پنبه دانه و دیگر دانه‌های روغنی است که بیش از ۹۰ درصد سویا و ذرتی که به مصرف دام می­رسد، تراریخته است. به طور میانگین، برای تولید هر کیلو گوشت دام نیاز به ۳ کیلوگرم دانه‌های خوراکی و برای تولید هر کیلو شیر نیاز به کمتر از یک کیلو دانه خوراکی خواهیم داشت. این نتایج نشان می‌دهد که برای افزایش عملکرد، نیاز به افزایش تولید دانه برای مصرف غذا و علوفه هستیم. بدون شک در مقابل افزایش تقاضای جهانی باید از تکنیک­های جدید برای افزایش تولید محصولات زراعی استفاده کرد که به کمک روش­های سنتی، امکان افزایش عرضه به میزان کافی وجود ندارد. در سال­های اخیر تکنولوژی جدیدی مانند مهندسی ژنتیک کمک به بخش کشاورزی کرده که با تولید محصولات تراریخته این مشکل برطرف شده است. بسیاری از پروتئین­های بیان شده در این محصولات تراریخته دارای تاریخچه مصرف سالم بوده و یا مشابه پروتئین طبیعی غیر تراریخته بوده است. تقریبا ۱۸۵ میلیون هکتار محصولات تراریخته در سال ۲۰۱۵ کشت می­شوند که از جمله محصولات اصلی تراریخته می‌توان به سویا (۱/۹۲ میلیون هکتار)، ذرت (۶/۵۳ میلیون هکتار)، پنبه (۲۴ میلیون هکتار) و کانولا (۵/۸ میلیون هکتار) اشاره کرد. محصولات تراریخته، مصرف آفت‌کش‌ها را به حداقل رسانده و عملکرد بیشتری را سبب می‌شود. این محصولات در قالب محصولاتی با کیفیت بالا (سویا و کانولا با روغن اصلاح شده) در اختیار مصرف کنندگان قرار گرفته است.

نسل جدید محصولات تراریخته برای دامپروران از اهمیت زیادی برخوردار است، محصولات تراریخته تولید شده در بخش دامپروری نیز به افزایش عملکرد و کیفیت عناصر خوراکی دام کمک کرده‌اند. برای استفاده این محصولات فرآیندهای تایید مصرف سالم برای انسان و حیوان طی فرآیندهای مختلف صورت می­گیرد. واریته­های سویا و ذرت تراریخته که محتویات روغن افزایش یافته است منجر به جذب انرژی بیشتر برای مرغ و گاو شده است. مهندسی ژنتیک به­عنوان ابزاری مناسب، دانشمندان را قادر به افزایش محتویات روغن این محصولات کرده است.

محصولاتی که به روش سنتی با محتویات روغن یا پروتئین بیشتر عموما عملکرد پایین­تری را داشتند در حالی که محصولاتی از طریق مهندسی ژنتیک تولید شده، دارای کمیت و کیفیت بالاتری نسبت به محصول غیر تراریخته هستند. این افزایش محتویات روغن به کمک مهندسی ژنتیک باعث افزایش سطح اولئیک اسید و بالا بردن سطح کیفیت تولیدات برای تغذیه انسان شده است. علاوه بر محتویات روغنی، محتویات پروتئین نیز به کمک مهندسی ژنتیک افزایش یافته است. محققان سطح آمینواسید‌های ضروری مانند لیزین، متیونین و ترئونین محصولات را افزایش دادند که باعث کاهش نیاز دام‌ها به مکمل­های پروتئینی و در نتیجه کاهش هزینه‌های تغذیه دام شده است.

طبق بررسی محققان، هضم و جذب مواد غذایی حاصل از محصولات تراریخته و غیر تراریخته به صورت یکسان انجام می­گیرد. پرورش دهندگان دام در قسمت­های مختلف جهان ترجیح می­دهند که از دانه ذرت و سویا به عنوان منبع انرژی یا پروتئین در رژیم غذایی هم تک معده­ای‌ها و نشخوار‌کنندگان استفاده کنند. در آمریکا به عنوان بزرگ­ترین مصرف کننده محصولات تراریخته برای خوراک دام­ها تقریبا ۷۰ درصد سویا و ۸۰ درصد دانه ذرت و علف تازه استفاده می‌شود. این محصولات، قیمت تولید و تاثیر محیطی بسیار پایین­تری نسبت به همتای غیر تراریخته خود دارند. پیش‌بینی می­شود در آینده محصولات تراریخته بخش بزرگی از تامین علوفه را به خود اختصاص دهند. با افزایش جمعیت و تقاضای رو به رشد بشر نیاز تامین غذا هر ساله رو به افزایش است و در صورتی که تولید به روش معمولی ادامه یابد در آینده نزدیک با مشکل کمبود غذا روبه‌رو خواهیم بود. بنابراین نیاز جدی برای تکنولوژی جدید که امکان تولید فرآورده­هایی با ارزش غذایی بالاتر و همچنین تولید بیشتر را فراهم می­سازد، بسیار ضروری به نظر می‌رسد.

دکتر الهام باقری راد-بیولوژیست

منبع: ایانا