کشت پنبه تراریخته، بهترین و مناسب‌ترین راه‌حل مشکلات فعلی پنبه کشور
در سال‌های اخیر موضوع محصولات تراریخته به بحث داغ مجامع علمی زیست‌فناوری کشور تبدیل شده است و موضوع پنبه تراریخته نیز با توجه به اهمیت استراتژیک آن مورد توجه ویژه پژوهشگران عرصه زیست‌فناوری است. زمانی کشورمان از تولیدکنندگان عمده پنبه بود و این صنعت در منطقه سیستان و بلوچستان رونق زیادی داشت و کارخانه‌‌های نساجی در این منطقه رونق داشتند اما …
قسمت اول
در سال‌های اخیر موضوع محصولات تراریخته به بحث داغ مجامع علمی زیست‌فناوری کشور تبدیل شده است و موضوع پنبه تراریخته نیز با توجه به اهمیت استراتژیک آن مورد توجه ویژه پژوهشگران عرصه زیست‌فناوری است. زمانی کشورمان از تولیدکنندگان عمده پنبه بود و این صنعت در منطقه سیستان و بلوچستان رونق زیادی داشت و کارخانه‌‌های نساجی در این منطقه رونق داشتند اما آفت کرم قوزه پنبه اجازه نداد تا این صنعت در این منطقه دوام زیادی بیاورد. از این زمان بود که به دلیل طغیان زیاد این آفت در منطقه، کشت پنبه در این منطقه ممنوع شد و کسب و کار بسیاری از مردم منطقه از رونق افتاد. اما گذر زمان موجب پیدایش فناوری هایی همچون “زیست فناوری و مهندسی ژنتیک” شد که توانست ضمن کاهش یا قطع استفاده از سموم کشاورزی آفت کش که خود تبعات مثبت زیست محیطی فراوانی دارد، پنبه مقاوم به آفت تولید کرده و رونق را به صنایع نساجی منطقه مکران بازگرداند. حال این پنبه در کشور بومی‌سازی شده و در صف دریافت مجوز برای رهاسازی و تولید ملی در کشور اسلامیان قرار دارد تا مردم کشور و به ویژه مردم عزیز خطه سیستان و بلوچستان از مزایای این فناوری بهره‌مند شوند. دستیابی و استفاده از فناوری برای حل معضلات زیست محیطی و کشاورزی همان چیزی است که در بارها و بارها مورد تاکید مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی نظام مقدس جمهوری اسلامی بوده و هست. از این رو پای صحبت‌های آقای دکتر کمال قاسمی بزدی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات کشور و متخصص زیست‌فناوری نشستیم تا ابعاد مختلف گیاه پنبه تراریخته آشنا شویم.
“پنبه محصول استراتژيکي است که روزگاري در ایران بهعنوان طلاي سفيد و استان گلستان هم به عنوان سرزمین طلای سفید شناخته مي‌شد. اما امروزه متاسفانه سطح زیر کشت پنبه در استان گلستان طی چند سال گذشته تا ده هزار هکتار پایین آمده است.
هر ساله آفات مهمي از قبيل زنجره، شته، سفید بالک، كرم قوزه پنبه و غیره همراه با بیماریهایی نظیر ورتیسیلیوم و فوزاریوم خسارات قابل توجهی به پنبههای کشور وارد می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به مسئله طغیان کرم قوزه در سال 1390 در استان گلستان اشاره کرد که بخش عظیمی از محصول این استان را نابود کرد و باعث انجام سمپاشی‌های مکرر شد. علف‌های هرز نیز بخش عظیمی از مشکلات مربوط به کشت پنبه خصوصاً در مرحله داشت را باعث شده و عدم تناسب بین علفکشهای موجود و کنترل علف‌های هرز، کاهش چشمگیری را در میزان تولیدات پنبه بهوجود آورده‌اند. كاهش ساليانه توليدات كشاورزي در جهان به دليل تنش‌هاي زيستي مانند آفات، بيماريها و علف‌هاي هرز در مجموع به 36 درصد مي‌رسد. استفاده مداوم و معمول از آفتكشهاي شيميايي تبعات منفي زيادي را دربردارد كه هزينههاي گزاف سم و سمپاشي، افزايش روند مقاومت آفات به حشرهكشها و آلودگي محيط زيست از جمله آنهاست. همهساله هزينههاي هنگفتي صرف خريد سموم شيميايي در جهان مي‌شود، بهطوري كه بازار جهانی فروش حشرهكشها با رقمي معادل 1/8 ميليارد دلار رتبه دوم فروش را در سطح جهان به خود اختصاص داده است. بنابراین گياهان تراريخته نهتنها با كاهش هزينههاي مبارزه با آفات و بيماريها، بلكه با ايجاد نوعي كشاورزي پايدار سهم به سزايي در حفظ منابع توليد و محيط زيست خواهند داشت. بنابراين با استفاده از ارقام تراریخته مقاوم به آفات، بیماریها و علفکشها در زراعت پنبه، مطمئن باشید که هزینه توليد بسیار پایین خواهد آمد.
امروزه ضرورت و اهمیت زیست‌فناوری و استفاده از محصولات تراریخته جهت حل مشکلات گرسنگی و تأمین غذا برای جمعیت 7 ميليارد نفري کره زمین بر کسی پوشیده نیست. تأمین غذا در آینده به موفقیت پذیرش راهکارهایی بستگی دارد که از افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح حمایت کند، لذا بهرهگیری از بیوتکنولوژی و سایر فناوریهای نوین در عرصه کشاورزی تنها راهی است که میتواند چشمانداز تیره امنیت غذایی بشر در آینده را روشن کند. در شرایطی که محصولات تراریخته در حدود 200 کشور جهان مصرف میشوند و حداقل بخش عمدهای از دانههای روغنی وارداتی ایران نیز از کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته وارد میشوند، عدم کشت محصولات تراریخته در کشور تنها به سود کشورهای خارجی تولیدکننده این محصولات خواهد بود. بنابراین کشور ایران نیز با بهرهمندی از نیروهای متخصص و امکانات کافی، نباید از این قافله رو به رشد دنیا عقب بماند. از این روست که توسعه این فناوری، توجه ویژه مسئولین دلسوز وزارت جهاد کشاورزی به موضوع زیست فناوری و کشت و تولید پنبه تراریخته در کشور در جهت نیل به خودکفایی را می‌طلبد.”
اکنون زمان آن رسیده تا وزارت کشاورزی با تکیه بر دانش پژوهشگران و متخصصین متعهد و مسلمان کشورمان راه را به سوی بومی‌سازی این فناوری باز کند.
در یادداشت های بعدی با فناوری پنبه تراریخته بیشتر آشنا خواهیم شد. ادامه دارد…
سمیرا کهک-عضو هیئت مدیره انجمن علمی ایمنی زیستی