عیسی کلانتری: مثل اینکه اصلاً قرار نبوده محیط زیستی در کشور داشته باشیم!
دومین نمایشگاه دستاوردهای اجرایی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی، پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری در حوزه مدیریت سبز به همت امور آموزش عالی سازمان برنامه و بودجه در روز پانزدهم مهرماه در محل این سازمان برگزار شد. دکتر عیسی کلانتری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مراسم افتتاحیه این همایش گفت:
فکر می‌کنم کلاً قرار نبوده محیط زیستی در کشور وجود داشته باشد. چون فکر می‌کردیم با 3000 محیط‌بان یا با بودجه‌ای معادل 3 درصد بودجه شهرداری تهران می‌توانیم محیط زیست را حفظ کنیم. بودجه محیط زیست کشور به اندازه یک پنجم کمک دولت به مناطق آزاد تجاری کشور است. کل بودجه محیط زیست 520 میلیارد تومان است دولت سالیانه حدود 2500 میلیارد تومان به مناطق آزاد کمک بلاعوض می‌کند و این یعنی محیط زیست کشور یک شوخی بیشتر نبوده و ما این شوخی را جدی گرفتیم که محیط زیست کشور را با سازمان محیط زیست به تنهایی نمی‌توان حفظ کرد 3000 محیط‌بان نمی‌تواند کار 80 میلیون مردم ایران را انجام دهد.
وی گفت رییس جمهور و دکتر نوبخت به ما گله می‌کنند که طرح‌هایی که باید ارزیابی شوند مدت زمان زیادی طول می‌کشد که این گله به حق است ولی توان سازمان محیط زیست به حدی نیست که بتواند پاسخگو باشد. من کم و بیش با توان دانشگاه‌های کشور در مسائل علمی و تحقیقاتی آشنایی دارم خصوصاً بعد از مساله دریاچه ارومیه که به دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه ارومیه و تبریز سپردیم، متوجه شدم که بیشتر از 70 درصد توان تحقیقاتی دانشگاه‌های کشور خالی است. یعنی ما در استفاده از این توان طی سالهای پس از انقلاب ضرر کرده‌ایم و تصمیم گرفتیم ارزیابی طرح‌های تحقیقاتی را به دانشگاه‌های استان‌های کشور و دستگاه‌های مادر بسپاریم که به کمک محیط زیست بیایند.
دکتر کلانتری ادامه داد از آنجا که همیشه از شنیدن اول بودنمان در دنیا خوشحال می‌شویم چند رتبه اولمان در کشور را هم من ذکر می‌کنم:
کشور ما در فرسایش خاک، تخریب منابع ژنتیکی گیاهی و جانوری، استفاده بی‌رویه در مصرف آب رتبه نخست جهان را دارد. وی تشریح کرد بر اساس آمارهای مختلف در هر هکتار 12 تا 16 تن فرسایش خاک داریم، با همان 12 تن هم رتبه یک جهان را کسب می‌کنیم. کلانتری افزود طبق استانداردهای بین‌المللی با پذیرش خطراتی هیچ کشوری حق ندارد بیشتر از 40 درصد آب‌های تجدیدپذیر خود را مصرف کند، این در حالی است که ما 110 درصد از منابع آبی تجدید پذیر خود را مصرف می کنیم. قبل از ما کشور چاد است با حدود 61 درصد استفاده از آب‌های تجدیدپذیر. این یک فاجعه برای تمدن کشور است. در حالی همانطور که گفتم که استانداردهای بین‌المللی می‌گوید با پذیرش خطراتی از نظر مدیریتی کشورها می‌توانند حداکثر تا 40 درصد آب‌های تجدیدپذیر را استفاده کنند. در دهه 40 که وزارت آب و برق تشکیل شده بود آب‌های تجدیدپذیر ما 132 میلیارد مترمکعب بود. وزارت نیرو سال گذشته اعلام کرده که این عدد به 88 میلیارد مترمکعب رسیده است با این اعداد و ارقام دیگر محیط زیستی باقی نمی‌ماند.
رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست افزود رتبه ما در تولید زباله جزو 20 کشور بالای جهان است و هر نفر به طور متوسط یک کیلو زباله تولید می‌کند. کلانتری اظهار داشت وقتی در سال 1363 رییس سازمان تحقیقات کشاورزی بودم کارشناسان گله می‌کردند که 68 میلیون واحد دامی در کشور فشار بر منابع گیاهی کشور را آنقدر بالا خواهد برد که منابع گیاهی کشور تحمل آن را نخواهند داشت. امروز 130 میلیون واحد دامی در کشور داریم و به آن افتخار می کنیم. اینها همه زنگ خطر محیط زیست است. دکتر کلانتری بیان کرد شمال کشور در اثر فشار پسماند در حال نابودی است هر روز حجم زیادی شیرابه زباله‌ها وارد تالاب انزلی می‌شود. در خصوص مساله آلودگی‌های شهری در پکن و دهلی نو تصمیم جدی گرفتند که آلودگی هوا را کاهش دهند اما ما هنوز در مقابل استانداردسازی وسایل نقلیه مقاومت می‌کنیم بیشتر از 30 درصد آلودگی هوای تهران مربوط به کامیون‌های بالای 10 سالهای است که هر شب وارد تهران می‌شوند و صبح زود هم خارج می‌شوند که چون آنها را نمی‌بینیم آنها را جزو منابع آلوده کننده در نظر نمی‌گیریم. وی از ورود دانشگاهیان به مساله محیط زیست ابراز خوشحالی کرد و گفت دانشگاه‌های ما باید کمک کنند و منابع آلوده کننده را بررسی کنند. سازمان محیط زیست سازمان ضعیفی است در مقابل حفظ محیط زیست کشور. ما در داخل سازمان تصمیم گرفتیم در زمینه نظارت، ارزیابی و اختیارات قانونی که سازمان در اختیار دارد خیلی از اختیارات سازمان را به تدریج به دانشگاه‌های کشور واگذار کنیم. واقعاً محیط زیست کشور آلوده و در معرض نابودی است. دکتر کلانتری ادامه داد مرحوم دکتر عظیمی سال‌ها مشاور ما در وزارت کشاورزی بودند ایشان می‌گفت باید دنبال عملی شدن توسعه پایدار در کشور باشیم. بنده هم از ایشان نقل می‌کنم که می‌گفتند توسعه پایدار مثل یک چهار پایه است که یک پایه آن محیط زیست است، یک پایه آن توجیه اقتصادی طرح‌هاست، یک پایه آن نظم اجتماعی و پایه دیگر آن که همه ما سیاستگذاران در کشور فراموش کردیم احترام به حقوق نسل‌های بعدی است. اما در هیچ برنامه‌ریزی ما به حقوق نسل‌های بعدی احترام نگذاشتیم، چه در مصرف، چه در استحصال، چه در آلودگی. ادامه این روند یعنی سوختگی نسل‌های بعد. ما از نظر قانونی، ملی و شرعی در این خصوص موظفیم. چنان رفتار می‌کنیم که گویا نسل دیگری در این کشور زندگی نخواهد کرد وقتی 110 درصد آب‌های تجدیدپذیر را مصرف می‌کنیم یعنی حتی آب‌های شور و زیر زمینی هم باید روی زمین ریخته شود و بخار شود و برود. در دریاچه ارومیه ما 69 درصد آب‌های تجدیدپذیر را مصرف می‌کنیم که به این روز افتادیم. متوسط استفاده از آب‌های زیرزمینی در استان خراسان رضوی 132 درصد، در استان کرمان 112 درصد و در استان فارس 103 درصد است یعنی مثل اینکه نسلی هستیم که می‌خواهیم با پایان عمر خودمان این سرزمین چندین هزار ساله را هم به گور ببریم. اینجاست که دانشگاه‌ها و نهادها باید کمک کنند.
کلانتری همچنین از نحوه اجرای طرح های محیط زیستی در ادوار گذشته گلایه کرد و گفت 16 سال پیش 112 قلاده یوزپلنگ در کشور داشتیم طرح یوزپلنگ با حدود با 20 میلیارد تومان اجرا شده الان بعد از 16 سال 47 قلاده یوزپلنگ داریم، وقتی درباره دلایل آن صحبت می‌کنیم کسی دنبال جواب اصلی نمی‌رود خشکسالی و از بین رفتن غذای یوزپلنگ، از بین رفتن علوفه، از بین رفتن خرگوش دلایل اصلی است، یوزپلنگ گرسنه می‌خواهد تولید مثل کند؟ از دست سگ گله فرار کند؟ این موضوع به شدت در اثر کمبود آب، خشکسالی و محیط زیست و محیط طبیعی کشور است و ذخایر ژنتیک کشور به شدت در معرض خطر است اینجا باید از دانشگاه‌ها و صاحب نظران کشور کمک بگیریم و من هم پروژه مدیریت سبز دانشگاه‌ها را مبارک می‌بینم و بالاخره هر قدمی برای حفظ محیط زیست برداشته شود مفید است و اگر کمکی هم از عهده ما بر بیاید در خدمت هستیم.
گفتنی است، این نمایشگاه به همت امور آموزش عالی سازمان برنامه و بودجه در تاریخ پانزدهم مهر ماه در محل این سازمان برگزار شد. دکتر واعظ مهدوی معاون علمی و فرهنگی سازمان برنامه و بودجه دیگر سخنرانان مراسم افتتاحیه این نمایشگاه بودند.