نفوذ جریان ضد مهندسی ژنتیک در کشور

به گزارش خبرنگار مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی، دکتر سعید حبیبا استاد حقوق دانشگاه تهران امروز در نشست تخصصی حقوق و اخلاق زیستی با موضوع موجودات تراریخته در دانشگاه تربیت مدرس گفت: زیست فناوری پس از فناوری هسته‌ای و فناوری اطلاعات به عنوان سومین انقلاب بزرگ علمی شناخته شده و قرن حاضر عصر بیوتکنولوژی نامیده شده است.

وی ادامه داد: منافع و دستاوردهای این فناوری باعث شد قدرت‌های بزرگ در پی ایجاد موانعی برای جلوگیری از دستیابی سایر ملل به این فناوری برآمدند و برای این منظور در کشورها مختلف نفوذ کردند.

وی افزود: آکادمی علوم امریکا که توسط کنگره رییس جمهور امریکا تاسیس شده است، در سال 1974 بیانیه‌ای علیه مهندسی ژنتیک صادر کرد که نمونه‌ای از این فناوری‌هراسی برنامه‌ریزی شده است. بر اساس این بیانیه که خطاب به دانشمندان جهان صادر شده بود مهندسی ژنتیک به عنوان یک فناوری خطرناک معرفی شد که باید تحقیقات آن متوقف شود.

دکتر حبیبا تاکید کرد: تبلیغات فراوانی برای پذیرش این بیانیه در تمام کشورها انجام شده است.

وی با اشاره به همراهی رسانه‌های حاکم بر جهان با این جریان، ساخت فیلمهایی با مضمون زیست فناوری هراسی توسط هالیوود که مهندسی ژنتیک را یک فناوری پرخطر معرفی می‌کند نمونه ای از این تبلیغات گسترده دانست.

وی تاکید کرد این تصمیم آکادمی علوم آمریکا و جنجال‌های رسانه‌ای متعاقب آن، تاثیر مهمی بر مواضع کشورها در برابر مهندسی ژنتیک داشت به نحوی که باعث عقب ماندگی بسیاری از کشورها در زمینه مهندسی ژنتیک شد.

وی افزود: این محدودیت اعتراض شدید جامعه علمی به ویژه دانشمندان اروپایی را در پی داشته است. به طوری که در سال ۱۹۸۸ دستورالعملی برای ثبت اختراعات مهندسی ژنتیک تنظیم و در اتحادیه اروپایی بررسی شد. اما تصویب آن به دلیل اقدامات فناوری هراسانه جریان‌های سازمان‌دهی شده از جمله سبزها تا سال ۱۹۹۸ به طول انجامید.

معاون پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تهران ادامه داد: زیست‌فناوری‌هراسی و عدم تصویب این دستورالعمل مهاجرت دانشمندان اروپایی به امریکا را در پی داشت. جایی که بتوانند با انگیزه به پژوهش در زمینه مهندسی ژنتیک بپردازند و به بهره برداری تجاری از دستاوردهای پژوهشی خود امیدوار باشند.

دکتر حبیبا در ادامه با اشاره به گستردگی جریان زیست فناوری هراسی گفت: متاسفانه تا کنون جوامع بسیاری با گرفتار شدن به دام این هراس کاذب از مزایای زیست فناوری و مهندسی ژنتیک محروم شدند.

دکتر حبیبا تاکید کرد: در ایران هم هجمه ها علیه استفاده از این فناوری برای تولید ملی و امنیت غذایی کشور در پی همین جریان جهانی مطرح شده است. این در حالی است که وابستگی روزافزون به واردات مواد غذایی و تشدید بحران آب، امنیت غذایی و صنعت کشاورزی کشور را شکننده ساخته است و فناوری تراریخته می‌تواند از راه حل‌های اصلی این بحران‌ها باشد.

دکتر حبیبا افزود: هم اکنون فناوری تولید محصولات پربازده، بی نیاز از سم‌پاشی و متحمل به خشکی و شوری را داریم اما تا کنون اجازه بهره برداری از این فناوری را نیافته‌ایم. چرا باید برای استفاده از یک فناوری تحول آفرین و حل بحران‌ها و معضلات کشور دیگران برای ما تعیین تکلیف کنند.

وی گفت: متاسفانه در این میان چند رسانه و برخی بخش‌های صدا و سیما هم فریب خوردند و گزارش‌هایی از صلح سبز را ترجمه و منتشر کردند و در ایجاد هجمه علیه مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته داخل کشور سهم داشتند.

وی بیان کرد: پیامد این هراس افکنی در کشور ما نیز ممانعت از بهره برداری از یافته های پژوهشی بوده است.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: جالب این است که در دو دهه گذشته ما وارد کننده محصولات تراریخته بوده‌ایم و اشخاص شاخص جریان ضد این فناوری در کشور هم اطلاع داشتند اما حرفی نداشتند و تنها در مقاطعی که سخن از تولید ملی به میان آمده هجمه ها شدت گرفته است.

دکتر حبیبا افزود: ایران از اولین کشورهای دارای این فناوری بوده و ظرفیت‌های عظیمی برای بهره‌برداری از این فناوری و تولید ملی محصولات تراریخته دارد و می تواند با استفاده از دانشمندان و نیروهای جوان خود کشور را به خودکفایی برساند و در جهان بدرخشد.

نشست موجودات تراریخته اولین جلسه از سلسله نشست های حقوق و اخلاق زیستی بود که صبح امروز به همت مرکز تحقیقات و توسعه زیست فناوری دانشگاه تربیت مدرس در دانشکده علوم پزشکی برگزار شد.

گفتنی است با گذشت بیش از بیست سال از تجاری سازی محصولات تراریخته در حال حاضر 185.1میلیون هکتار در ۲۶ کشور زیر کشت این محصولات رفته و به تمام کشورهای جهان صادر شده و مورد مصرف قرار می گیرد. فناوری مهندسی ژنتیک یکی از کاربردی ترین ابزارهایی است که میتوان در مقابله با بحران آب و سایر تغییرات اقلیمی برای تامین غذای کافی مورد استفاده قرار داد.

دکتر سعید حبیبا تالیف کتابی با عنوان «حمایت حقوقی از نوآوری‌های زیست‌فناوری» را در کارنامه خود دارد که فصلی از آن تحت عنوان زیست‌فناوری هراسی به همین بحث اختصاص دارد. کتاب حمایت حقوقی از نوآوری‌های زیست‌فناوری سال ۱۳۹۵ در انتشارات سمت منتشر شده است. برای اطلاعات بیشتر به اینجا مراجعه فرمایید.