پاسخ دانشگاه علوم پزشکی یزد به گزارش توهین‌آمیز و کذب تسنیم
دانشگاه علوم پزشکی یزد در پی انتشار گزارش توهین آمیز و کذب خبرگزاری تسنیم با عنوان “شعبده‌بازی دانشگاه علوم پزشکی یزد در بی‌خطر اعلام کردن برنج تراریخته” به مطالب آن پاسخ داد.
به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی، طی سال‌های گذشته جریانی با نفوذ در برخی رسانه‌ها و مراکز حساس تصمیم‌گیری، به دنبال خطرناک جلوه دادن مهندسی ژنتیک و جلوگیری از ایجاد تحول با دانش بنیان کردن صنعت کشاورزی بوده است. برخی رسانه‌ها با وجود هشدارهای جامعه علمی و اساتید این حوزه از جمله در انجمن‌های علمی بیوتکنولوژی، ژنتیک، ایمنی زیستی، زراعت و اصلاح نباتات و… نسبت به ارتباط این جریان با معاونت مقابله با مهندسی ژنتیک در بنیاد صهیونیستی صلح سبز (۱) همچنان بر طبل مقابله با تولید ملی می‌کوبند.
در آخرین مورد از این کارشکنی‌ها، یک خبرگزاری تازه تاسیس و غیرحرفه‌ای در گزارشی با عنوان «شعبده‌بازی دانشگاه علوم پزشکی یزد در بی‌خطر اعلام کردن برنج تراریخته» (۲) در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۹۶ با اغراض سیاسی خاص خود به تکرار توهین‌ها به بدنه علمی کشور و اشاعه کذب درباره نتایج مثبت آزمایش برنج تراریخته در مرکز تحقیقات و ایمنی غذا پرداخت. در پی انتشار این گزارش توهین آمیز و کذب، دانشگاه علوم پزشکی یزد اقدام به ارسال جوابیه‌ای در این باره کرده است. پیش از این نیز این خبرگزاری در گزارشی توهین‌آمیز متخصصان بیوتکنولوژی کشور را لمپن و هرزه خوانده بود (۳). در ادامه متن کامل پاسخ دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد از نظر خوانندگان محترم می‌گذرد:
بسمه تعالی
روابط عمومی محترم سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
سلام علیکم.
«احتراما همانطور که مستحضرید خبری با عنوان «شعبده‌بازی دانشگاه علوم پزشکی یزد در بی‌خطر اعلام کردن برنج تراریخته» با شناسه خبر 1577308 در تاریخ 96.8.27 در سرویس اجتماعی خبرگزاری محترم تسنیم منتشر شد. متاسفانه در متن این خبر برخی مطالب خلاف واقع و ناصحیح در خصوص آزمایشات سنجش سلامت برنج تراریخته که در مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذای دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شده است، عنوان شد لذا طبق قانون مطبوعات کشور و براساس مبانی شرعی، اخلاقی و حقوقی حاکم بر خبرگزاری‌های فعال تحت قوانین جاری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، موکدا درخواست می‌شود دستور فرمایید در اسرع وقت این جوابیه (به صورت کامل و در 6 بند مجزا) عینا در همان سرویس خبری در خبرگزاری محترم تسنیم منتشر گردد.
۱- اطلاق کلمه «شعبده‌بازی» به اعلام نتایج یک پژوهش علمی پیرامون سلامت برنج تراریخته توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، بی‌احترامی به بدنه علمی جامعه دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد بوده و اساسا به کارگیری چنین ادبیاتی خارج از عرف رسانه‌ای و نیز موازین شرعی است چرا که در عنوان و متن این خبر به طور خلاف واقع و به دور از حقیقت نسبت‌های نادرستی به اعضای هیات علمی شاغل در یک دانشگاه متعهد و با سابقه در کشور داده شده است، دانشگاهی که نام آن مزین به نام شهید محراب حضرت آیت‌الله محمد صدوقی (رحمت‌الله علیه) است. جای بسی تاسف است که این خبرگزاری محترم خواسته یا ناخواسته حرمت جامعه دانشگاهی دیار شهید‌پرور و علم پرور یزد را حفظ نکرده است آن هم دیار یزد که رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) از این شهر به عنوان «دارالعلم» یاد فرموده‌اند و همچنین حضرت امام راحل عظیم الشأن (رحمت‌الله علیه) نیز در توصیف این شهر فرموده‌اند. «امیدوارم یزد نمونه‌ای برای همه استان‌های کشور باشد». خبرگزاری محترم تسنیم در حالی با ذکر واژه «شعبده‌بازی» به سخره و تخطئه دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و نتایج تحقیق انجام شده در آن پرداخته است که شاغلین این دانشگاه خالصانه و دلسوزانه در راه افزایش سطح سلامت جامعه و گسترش علم و پژوهش به فعالیت می‌پردازند و تنها رسالت حقیقی آنها ارتقای علوم پزشکی و سلامت مردم است. انتظار می‌رفت در این متن خبری که توسط خبرگزاری محترم تسنیم منتشر شد، صرفا مباحث علمی پیرامون سلامت برنج تراریخته مورد نقد و تحلیل قرار می‌گرفت، زیرا پیش‌داوری، استهزا و تهمت به دیگران در محافل علمی محلی از اعراب نداشته و به هیچ وجه مورد پذیرش جامعه دانشگاهیان و مردم مومن و انقلابی یزد نیست.
۲- در خبر منتشر شده در خبرگزاری محترم تسنیم، ادعای بی‌اطلاع بودن رئیس محترم دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد از آزمایشات سنجش سلامت برنج تراریخته ایرانی در این دانشگاه کاملا خلاف واقع و غلط بوده و ادعای پس گرفتن صحبت‌هایشان توسط خود ایشان، تهمتی مضاعف و تحریف آشکار است چرا که این مطالب با استناد به یک فایل صوتی برگرفته از یک برنامه رادیویی است که متاسفانه در آن برنامه، مصاحبه تلفنی رئیس محترم این دانشگاه تقطیع شده بود، به عبارت دیگر، در این برنامه رادیویی با برش بخش‌هایی از صحبت‌های رئیس محترم این دانشگاه و حذف بخش‌هایی دیگر (سهوی یا عامدانه) به نادرستی اینگونه القا شده بود که هیچ آزمایشی در مورد سنجش سلامت برنج تراریخته ایرانی در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام نشده است. رئیس محترم این دانشگاه یک روز پس از پخش این برنامه رادیویی در شهریور سال جاری، فورا طی مصاحبه‌ای تحریف انجام شده توسط آن برنامه رادیویی را تصریح کرده و به منظور تنویر افکار عمومی بر انجام آزمایشات سنجش سلامت برنج تراریخته توسط این دانشگاه صحه گذاشتند که متن مصاحبه‌هایشان نیز در آن خبرگزاری محترم نیز مندرج است لذا شایسته بود مسئولان محترم خبرگزاری تسنیم از قضاوت یک جانبه پرهیز می‌کردند و با استعلام و نظرخواهی مستقیم از مسئولان این دانشگاه (و نه استناد به خبر تحریف شده توسط یک برنامه رادیویی) صحت دقیق موضوع را جویا می‌شدند.
۳- در متن خبر منتشر شده در خبرگزاری محترم تنسیم آورده شده است که “برخی از اساتید مربوطه دلایل کذب بودن ادعای سلامتی و بدون عارضه بودن برنج تراریخته به واسطه آزمایش صورت گرفته در دانشگاه یزد را ارائه کرده‌اند” متاسفانه ادبیات به کار رفته در این گزاره به هیچ وجه با روح حاکم بر فضای علمی و دانشگاهی سازگاری و سنخیت ندارد چرا که به طور معمول هر یافته علمی در جهان ممکن است موافقان و مخالفانی داشته باشد اما هیچگاه در رد یک یافته علمی از واژه کذب استفاده نمی‌شود زیرا «کذب» دانستن نتایج یک پژوهش علمی دال بر اظهارات نادرست به طور مغرضانه و عامدانه (و نه سهوی) است که البته در صورت عدم اثبات، تهمتی بزرگ است و جدای از بار حقوقی، تبعات اخروی به دنبال دارد. خاطرنشان می‌شود در مجامع علمی برای اظهار مخالفت با نتایج یک پژوهش از واژگانی چون مردود، اشتباه، ناقص و… استفاده می‌شود که البته استفاده از واژگان اخیر در رد یک یافته علمی (در صورتی که با ارائه دلایل علمی متقن و مستدل همراه باشد) نه تنها بدون اشکال بلکه لازم و واجب است. به علاوه متن خبر مذکور صرفا بر پایه اظهارنظر دو تن از صاحبنظران ارجمند تدوین شده است که البته نظرات این بزرگواران قطعا قابل احترام و قابل تامل است اما منطق و قاعده تحلیل اصولی یک مطلب علمی حکم می‌کند که هم سخنان موافقان و هم سخنان مخالفان یک به یک تحلیل و عنوان شود و به عبارتی صرفا به ذکر نظرات مخالفان و نتیجه‌گیری یک طرفه اکتفا نشود. پرواضح است که صرف اظهارنظر تعدادی از اساتید محترم و صاحبنظران معزز در باب مخالفت با نتایج این تحقیق، به هیچ وجه نمی‌تواند نمایانگر مردود بودن (و یا «کذب» بودن به تعبیر خبرگزاری محترم تسنیم) یافته‌های پژوهش سنجش سلامت برنج تراریخته در این دانشگاه باشد و اظهارنظر دقیق در این خصوص مستلزم توجه توامان و تحلیل همزمان نظرات دو گروه موافقان و مخالفان است. امید می‌رفت که خبرگزاری محترم تسنیم در انتخاب کلمات و فحوای عبارات مرقومه در سرویس‌های خبری خود دقت بیشتری مبذول کرده تا زمینه رنجش و آزردگی اساتید و محققان متعهد، متخصص و ولایی در این دانشگاه فراهم نمی‌شد البته پوزش رسمی خبرگزاری محترم تسنیم نه تنها موجب دلجویی و رفع تکدر خاطر بدنه علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می‌شود، بلکه حسن نیت، وارستگی و عدالت‌محوری این خبرگزاری محترم را نیز نمایان می‌کند که البته مورد انتظار است.
۴- مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذای دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در راستای وظیفه ذاتی خود در جهت تلاش برای ارتقای سلامت جامعه، براساس بضاعت و توان علمی خود آزمایشات سنجش سلامت برنج تراریخته را انجام داده و البته ادامه خواهد داد، همچنانکه خداوند متعال در قرآن می‌فرمایند «لایکلف الله نفسا الا وسعها، خداوند هیچ کس را جز به قدر توانایی‌اش تکلیف نمی‌کند.» مجریان این تحقیق جمعی از اعضای هیات علمی و اساتید متخصص در حوزه‌های مرتبط با سلامت هستند و با انگیزه اعتلای علم و کمک به پیشبرد اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با حداکثر تلاش و دقت و جدیت کار علمی خود را انجام دادند. نهایت سعی و کوشش محققان این دانشگاه بر این بوده است که چهارچوب تحقیق و طراحی مطالعه به شکل بسیار دقیق و علمی انجام شود و موازین آزمایشات به درستی و منطبق با جدیدترین استانداردها، دستورالعمل‌ها و رفرنس‌های علمی روز دنیا انجام شود. همانطور که قبلا اشاره شد در آزمایشات انجام شده در این دانشگاه تاکنون هیچگونه اثر سوء یا مضری روی سلامت حیوانات آزمایشگاهی تغذیه شده با برنج تراریخته ایرانی مشاهده نشده است و هیچ اختلافی بین ایمنی برنج تراریخته و برنج غیرتراریخته دیده نشد اما بدیهی است کهاین گزاره نشانگر اتمام تحقیقات درباره این موضوع نیست و تحقیقات در خصوص سلامت محصولات تراریخته باید به طور جدی ادامه پیدا کند و تعصب بیجا در مباحث علمی به هیچ وجه جایز نیست. به طور کلی نه فقط در مورد محصولات تراریخته بلکه در مورد محصولات غیرتراریخته نیز باید همچنان مطالعات متعددی به طور مستمر انجام شود زیرا تساهل و تسامح در مورد سلامت غذای جامعه ناروا است و خدای نکرده تبعات جبران‌ناپذیری خواهد داشت.
۵- به عنوان یک اصل کلی، یک محقق فقط نتیجه پژوهش خود را اعلام می‌کند و در همین راستا گروه محققان این پژوهش صرفا نتایج تحقیق خود را اظهار کردند اما تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در خصوص نتایج یک تحقیق به هیچ عنوان در حیطه کاری و اساسا در حوزه وظایف یک فرد محقق نیست؛ تصمیم‌گیری در باب موافقت یا مخالفت با تولید و مصرف برنج تراریخته و یا اساسا هر محصول غذایی دیگر، مربوط به حوزه کاری و اختیارات و تخصص مدیران ارشد، مسئولان اجرایی و سیاستگذاران کلان کشور است. به همین دلیل نیز به سایر اساتید محترم و صاحبنظران معزز در سراسر کشور که نظرات مغایر و مخالفی با نتایج تحقیق اعلام شده توسط این مرکز دارند، پیشنهاد می‌شود که تمامی ادله و مستندات علمی خود پیرامون نفی نتایج آزمایشات در این دانشگاه را به مسئولان ارشد و مدیران سیاستگذار در مراجع ذیصلاح کشور از جمله وزارت بهداشت، شورای ملی ایمنی زیستی و… ارائه دهند تا انشاءالله در نهایت بهترین و مناسب‌ترین تصمیم که به صلاح ایران اسلامی باشد اتخاذ گردد.
۶- نگارش و درخواست نشر این جوابیه صرفا برای تنویر افکار عمومی در خصوص اظهارات خلاف و شبهه افکنی‌های نادرست در آن خبرگزای محترم بوده است، به بیان دیگر انتشار این جوابیه به هیچ عنوان به معنای معارضه محققان این مرکز با نقدهای علمی عادلانه نیست و حتی مجریان پژوهش سنجش سلامت برنج تراریخته از نظرات ابراز شده در باب مخالفت با نتایج این آزمایشات استقبال خواهند کرد زیرا اساسا هر یافته علمی نیازمند نقد علمی است و اعلام نتایج آزمایشات سنجش سلامت برنج تراریخته به معنای پایان یافتن مباحثه و تحلیل در این باب نیست لذا گروه مجریان تحقیق سنجش سلامت برنج تراریخته در یزد براساس رسالت ذاتی یک پژوهشگر، هیچگونه پافشاری و اصراری بر پذیرفته شدن نتایج تحقیق آنها توسط تمامی صاحبنظران محترم در کشور ندارند که اساسا امری ناشدنی و حتی غیرمنطقی است زیرا کمتر یافته علمی در جهان وجود دارد که مورد وثوق صددرصد صاحبنظران امر باشد و این موضوع اقتضای ذات علم است و این تضارب آرا نهایتا به رشد علمی و کشف حقیقت منجر می‌شود بنابراین نظر سایر متخصصان محترم و صاحبنظران ارجمند در کشور نیز بسیار ارزشمند است و در مباحث علمی تک صدایی شایسته نیست و لذا هم اندیشی بین صاحبنظران امری لازم است همچنانکه کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها که همواره مودر تاکید رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) بوده است، در مسائل علمی هم مصداق دارد اما صاحبنظران محترم بهتر است با گفتگو در محافل علمی و به دور از کشمکش و هیجانات رسانه‌ای از نظرات یکدیگر استفاده کرده و به تصحیح و تکمیل نظرات علمی یکدیگر کمک نمایند. جدال رسانه‌ای کمکی به ارتقای سلامت جامعه نخواهد کرد البته رسالت اطلاع‌رسانی توسط خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها به جای خود محفوظ است اما مقوله «اطلاع‌رسانی» تفاوت ماهوی بسیاری با «گمانه‌زنی» دارد. مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذای دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد از کلیه صاحبنظران بزرگوار در موضوع سلامت محصولات تراریخته دعوت می‌نماید کلیه ادله و مستندات مدنظر خود را به مجریان تحقیق پیشنهاد دهند تا به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. گروه محققان پژوهش سنجش سلامت برنج تراریخته ایرانی در این دانشگاه، در عین حال که بر دقت و صحت نتایج آزمایشات برنج تراریخته ایرانی تاکید می‌کنند، اما اذعان می‌دارند که برای حصول بهترین نتیجه نیازمند کمک علمی و مشارکت فکری سایر متخصصان حوزه سلامت غذا هستند و به همین منظور دست یاری به سوی صاحبنظران دلسوز دراز می‌کنند چرا که بدون تردید انگیزه مشترک محققان این مرکز و سایر صاحبنظران در اقصی نقاط کشور چیزی جز پیشرفت و اعتلای ایران اسلامی نیست.
دکتر بهادر حاجی محمدی؛ سرپرست مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذا»
منابع
(۱) برای اطلاعات بیشتر درباره بنیاد صهیونیستی صلح سبز، شیوه کار آن در جلوگیری از بومی‌سازی و انتقال فناوری‌های نو به کشورها و ارتباط آن با مهره‌های داخل کشور ر.ک: بازخوانی پرونده تراریخته از دریچه علم، مرکز فناوری‌های آینده‌نگر کشاورزی (لینک)
(2) https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/11/1481229
(3) https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/09/08/1587138