بهره مندی از منافع زیست فناوری اولویت کشور است./تولید تراریخته در چهارچوب اصول ایمنی زیستی ممکن است.

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران دکتر اسکندر امیدی نیا هماهنگ کننده پروژه توانمند سازی ایمنی زیستی در ایران در کارگاه آموزشی ایمنی زیستی در سازمان حفاظت محیط زیست گفت: می توان در چهارچوب اصول ایمنی زیستی محصول تراریخته را تولید کرد. برای رعایت اصول ایمنی زیستی استانداردهایی تعریف شده است که با رعایت آن ها تولید ایمن و محصولات تراریخته ممکن می شود. همانطور که در صنعت داروسازی یک استاندارد جهانی که استاندارد سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) است مورد قبول ما است در تولید محصولات تراریخته هم استانداردهای جهانی مانند سازمان غذا و کشاورزی (FAO)، سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA)، و استاندارد کدکس آلیمنتاریوس مورد قبول است و به عنوان مرجع استفاده می شود.

وی تاکید کرد: ما در صنعت فناوری زیستی سند ملی و نقشه راه داریم. قانون ملی ایمنی زیستی یک شبه تدوین نشده است و در تدوین آن عده زیادی متخصص و کارشناس اظهار نظر کرده اند. طبق این قانون تصمیم گیری برای تولید و مصرف محصولات تراریخته بین سه مرجع اصلی تقسیم شده است. وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست طبق قانون متولی صدور مجوز محصولات تراریخته در کشور هستند. یکی از اهداف تقسیم وظایف بین دو وزارتخانه و سازمان حفاظت محیط زیست جلوگیری از لابی در استفاده از منافع اقتصادی زیست فناوری بوده است.

موسس و عضو کمیته تخصصی ایمنی زیستی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ادامه داد در حال حاضر در کشور هزار بیوتکنولوژیست داریم. بهره مندی از منافع زیست فناوری اولویت کشور است. تصمیم سازی از چالش های کشورهای جهان سوم است. ما موافق استفاده از فناوری در کریدور قانون هستیم و نمی خواهیم خطایی که در مورد فناوری هسته ای مرتکب شدیم دوباره تکرار شود. وقتی رشته های مرتبط با فناوری هسته ای بعد از انقلاب در دانشگاه ها تعطیل شد این نفوذ بود. در حال حاضر فرصت کوتاه چند ساله ای برای بهره مندی از دستاوردهای زیست فناوری در حوزه محصولات تراریخته داریم و پس از این فرصت این فناوری انحصاری خواهد شد. در این صورت برای استفاده از این فناوری باید بهای سنگینی را بپردازیم در حالی که الان توانایی تولید داریم و هزینه ای هم نباید بپردازیم.

رئیس دانشکده محیط زیست اظهار داشت وظیفه ما به عنوان مسولین دولتی بهره برداری از فناوری است. وقتی در جنگ از سلاح های شیمیایی، میکروبی، رادیواکتیو (ش م ر) استفاده شد ما با این فناوری نا آشنا بودیم و همین باعث شد به شدت آسیب ببینیم. بلافاصله بعد از جنگ تحمیلی رشته فناوری های دارویی راه اندازی شد و با استفاده از سی نفر دانشمند روس این رشته در حوزه زیست فناوری در کشور پا گرفت و اکنون به بالندگی رسیده است به طوری در حال حاضر بیست داروی نوترکیب را صادر می کنیم. اما در کشاورزی، با وجود پیشرفت های چشمگیر اولیه، خیلی عقب مانده ایم.

وی با بیان اینکه آگاهی مصرف کننده یک سلاح چند منظوره است تشریح کرد: برخی در مورد محصولات تراریخته این مسئله را مطرح می کنند که مردم حق دارند بدانند چه محصولی مصرف می کنند. آگاهی بخشی خوب است و باید منصفانه، به دور از مناقشات غیر علمی باشد. اگر حق مصرف کننده اهمیت دارد، برای آگاهی بخشی باید از هراس افکنی در حوزه ای که مردم از آن سود می برند جلوگیری کنیم. در عین حال در مورد همه محصولات اطلاع رسانی جامعی به مصرف کننده صورت بگیرد. مثلا مردم حق دارند بدانند که بیش از هشتاد درصد سم وارد شده به کشور در کشت برنج مصرف می شود. بسیاری از این سموم از مبادی غیرقانونی به ویژه از هند و چین وارد کشور می شوند و چون قاچاق هستند از کیفیت و استاندارد لازم برخوردار نیستند. برنج یازده درصد از واردات کشور را به خود اختصاص داده است. برای تولید برنج در کشور هشت بار سم پاشی در خزانه و 2 بار سم پاشی در مزرعه انجام می شود. کشاورزان به دلیل قرار گرفتن در معرض سموم به بیماری های صعب العلاج مانند سرطان دچار می شوند. ریشه بسیاری از سرطان ها در کشور سموم مورد استفاده در کشاورزی هستند. بیوتکنولوژی به دنبال تولید غذای غیر سمی و سالم است و به سمت آن رفته ایم. بیوتکنولوژی و ارگانیک از این نظر مشابه هم هستند.

وی اظهار داشت: هشیار باشیم و بدانیم در زمین چه کسی بازی می کنیم. اگر وقت کشی کنیم در زمین وارد کننده ها بازی کرده ایم. اگر استفاده عملی از فناوری رخ دهد در زمین تولید ملی بازی کرده ایم. ان جی او های جهانی اصولا با دولت ها مخالف اند. ممکن است برخی ان جی او ها مهندسی شوند و در زمین دیگران بازی کنند.

امیدی نیا افزود: علاوه بر ایمنی زیستی 16 پروتکل دیگر در سطح بین المللی وجود دارد که همه با هدف محدود کردن فناوری تدوین شده اند. چون فناوری ها به ویژه فناوری زیستی اشتغال آفرین هستند و مزایای اقتصادی زیادی را برای تولید کننده ها به ارمغان می آورند. ما در زمینه غذا و بهره برداری از فناوری مسئول هستیم. جنس زمان از پول است. هرچه زمان بیشتری بگذرد کشور ثروت بیشتری را از دست می دهد. باید هشیار باشیم که از تصمیم گیری ها سو استفاده نشود.