تقلب در محصولات ارگانیک، نابودکننده اعتماد عمومی/ضرورت جرم انگاری فروش متقلبانه محصولات ارگانیک

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از دیده بان علم ایران دکتر بهادر حاجی محمدی اظهار داشت: متأسفانه برخی شواهد در دنیا نشان می­ دهند که همگام با افزایش رغبت مصرف­ کنندگان به محصولات ارگانیک و از سویی محدود بودن تولید این محصولات، زمینه برای انجام تقلبات غذایی و سودجویی عده ای از متخلفان و عرضه محصولات غیر ارگانیک با قیمت های گزاف (و معرفی فریبکارانه آن به عنوان یک غذای ارگانیک) ایجاد شده  است. امروزه در کشور ما نیز در بعضی از مراکز فروش محصولات کشاورزی، محصولاتی به نام ارگانیک به فروش می رسند که فاقد نشان ملی ارگانیک و برچسب گذاری قانونی توسط سازمان های مسئول هستند. این امر شبهاتی را در خصوص ادعای اصالت این محصولات ایجاد کرده است. البته این معضل محدود به کشور ما نیست و به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا تقلبات در عرضه محصولات ارگانیک یکی از رایج ترین انواع تخلفات مکشوفه است.

بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران خاطرنشان کرد: در حال حاضر مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران که از نظر ساختار سازمانی زیر نظر مستقیم سازمان ملی استاندارد ایران است، متولی اصلی نظارت و صدور گواهی و مجوز برچسب گذاری محصولات ارگانیک در کشور است. در این زمینه شایسته است به مصرف کنندگان محصولات ارگانیک آگاهی های لازم ارائه شود؛ بدین صورت که ادعای فروش هرگونه محصول کشاورزی به نام ارگانیک که هیچ برچسب، مجوز و یا گواهی صادر شده از سوی مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران و یا سازمان ملی استاندارد ایران را نداشته باشد، مورد تأیید نبوده و اصالت آن محصول از نظر ارگانیک بودن مورد تردید است. از سوی دیگر، پر واضح است که هرگونه برچسب گذاری، مجوز و یا گواهی در این خصوص که مورد ادعای سایر نهادها و مراکز باشد، از نظر قانونی فاقد وجاهت است.

این فوق دکتری سم شناسی مواد غذایی هشدار داد: تقلبات در زنجیره تولید غذا در بسیاری از موارد منجر به مخدوش شدن ایمنی محصولات غذایی می شود؛ چرا که عرضه کنندگان متخلف محصولات تقلبی به طور معمول خود را ملزم به رعایت استانداردهای کیفی و بهداشتی نمی دانند و لذا سلامت مصرف کنندگان ممکن است تحت تأثیر سوء قرار بگیرد. بی تردید، نمونه برداری های مستمر و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی محصولات عرضه شده در بازار مصرف، به کشف و پیشگیری از بروز اینگونه تقلبات کمک می کند

به گفته حاجی محمدی، اِعمال جریمه های جزایی متخلفان، یکی دیگر از اقدامات بازدارنده در این زمینه بوده که به نوبه خود مستلزم ورود قانونگذاران و مسئولان ذیربط به این موضوع است. به عبارت دیگر وضع قوانین جزایی توسط قانونگذاران در خصوص جرم انگاری تخلفات مرتبط با محصولات غذایی ارگانیک ضرورتی انکار ناپذیر است.

وی خاطرنشان کرد: یکی از محدودیت های نظارتی فعلی این است که تجهیزات مورد نیاز جهت تمایز محصولات ارگانیک از محصولات کشاورزی رایج به سهولت در دسترس نبوده و همچنین آزمایشهای مربوطه بسیار پیچیده و پرهزینه هستند؛ بنابراین پایش و نظارت بر صحت برچسب گذاری محصولات ارگانیک با چالش هایی روبرو است و احتمال سوءاستفاده از حسن اعتماد مصرف کنندگان وجود دارد که این موضوع توجه بیشتر دستگاه های نظارتی مسئول و پژوهشگران این حوزه را اقتضا می کند.

حاجی محمدی تصریح کرد: در حال حاضر بیشتر رسانه های جمعی در جهت ترغیب مردم به مصرف محصولات ارگانیک تلاش می کنند و شاید به منظور پرهیز از تشویش اذهان عمومی، به احتمال بروز تخلفات و فروش متقلبانه در این زمینه چندان نمی پردازند و در نتیجه برخی از مصرف کنندگان آگاهی جامعی در این زمینه ندارند.

وی افزود: تقلبات در صنایع غذایی، نه تنها ایمنی غذا را به خطر می اندازد، بلکه سرمایه عظیم اعتماد عمومی در جامعه را زایل می کند. تجارب مختلف در دنیا نشان داده است که هر گاه یک محصول مورد استقبال مردم قرار گیرد امکان دست اندازی و تخلف توسط یک سری افراد سودجو وجود دارد.

حاجی محمدی تصریح کرد: متأسفانه در گذشته نمونه هایی از این دست تقلبات در صنایع غذایی ایران رخ داده اند که از جمله آنها می توان به قضیه تقلب افزودن روغن پالم در شیر اشاره کرد که طی آن انجام تقلب توسط معدودی از عرضه ­کنندگان متخلف موجب تشویش اذهان عمومی و تشکیک در نحوه عملکرد صنایع لبنی کشور شد.

همچنین تقلبات در صنایع سوسیس و کالباس نظیر استفاده از گوشت های غیر مجاز و یا افزودن بافت های غیر مجاز حیوانی موجب کاهش اعتماد عمومی نسبت به سلامت و ایمنی فراورده های گوشتی شده است. بنابراین بیم آن می رود که در درازمدت در سایه کم توجهی و نظارت های ناکافی، برخی از تقلبات احتمالی در عرضه محصولات کشاورزی ارگانیک در کشور انجام گیرد.

رییس مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذای دانشگاه علوم پزشکی یزد در پایان تصریح کرد:  دستیابی به آن دسته از محصولات غذایی ارگانیک که کمترین مخاطره احتمالی را به همراه داشته باشند و طبق الزامات قانونی و مجاز تولید شده اند، باید به عنوان یک مطالبه و هدف مشترک مصرف کنندگان، تولیدکنندگان و دستگاه های نظارتی مسئول قلمداد شود؛ بی تردید تحقق این هدف متعالی نیازمند عزم جدی تمامی دست اندرکاران، متخصصان، پژوهشگران، دستگاه های اجرایی و متولیان سلامت و امنیت غذایی کشور است.