آیا مهندسی ژنتیک می تواند از انقراض قهوه جلوگیری کند؟
قهوه عربیکا محبوب ترین گونه قهوه است که تقریبا 80 درصد مزارع زیرکشت قهوه جهان را شامل می شود. اما تنوع ژنتیکی در گیاهان عربیکای کشت شده تنها 1.2 درصد است. دکتر روت کوا، که بیشتر از یک دهه به عنوان مدیر تغذیه در انجمن آمریکایی علوم فعالیت داشته است، در مقاله ای که اخیرا منتشر کرده است مهندسی ژنتیک را موثرترین روش برای حفظ تنوع ژنتیکی گیاهان قهوه عربیکا معرفی کرده است.
گونه های عمده قهوه برداشت شده در جهان، از دو گونه اصلی درخت قهوه به نامهای عربیکا و روبوستا هستند. دیگر گونه های قهوه محبوبیت کمتری دارند و مقدار کشت آنها بسیار کم است. با توجه به سلیقه مصرف کنندگان و عطر و طعم بهتر عربیکا، گونه روبوستا سهم کمتری از مزارع جهان را نسبت به عربیکا به خود اختصاص داده است.
قهوه عربیکا (Arabica) محبوب ترین گونه قهوه است که تقریبا 80 درصد مزارع زیرکشت قهوه جهان را شامل می شود. این گونه در اصل متعلق به مناطق مرتفع کشور یمن ، جنوب غرب اتیوپی و جنوب شرق سودان است و به همین دلیل به آن عربیکا گفته می شود. دانه های این گونه دارای 1/5 درصد کافئین می باشد که نسبت به سایر گونه ها کافیئن کمتری دارد.
درختان قهوه عربیکا به شرایط آب و هوایی بسیار حساس بوده و نسبت به آفات نیز آسیب پذیرند. در حال حاضر گیاه قهوه عربیکا توسط یک نوع قارچ تهدید می شود. این قارچ در سال 2008 حدود هشتاد درصد از محصولات قهوه را در کلمبیا از بین برد.
مسئله این است که تنوع ژنتیکی در گیاهان عربیکای کشت شده تنها 1.2 درصد است. در مقایسه با محصولاتی مثل برنج و سویا این مقدار اندک است. بنابراین این گیاهان توانایی کمتری دارند برای اینکه با شرایط در حال تغییر سازگار شوند. چطور باید با این مشکل مقابله کرد؟
دکتر روت کوا ، که بیشتر از یک دهه به عنوان مدیر تغذیه در انجمن آمریکایی علوم فعالیت داشته است و عضو ارشد تغذیه در این انجمن است، در مقاله ای که اخیرا منتشر کرده است مهندسی ژنتیک را موثرترین روش برای حفظ تنوع ژنتیکی گیاهان عربیکا معرفی کرده است.
او در این مقاله می نویسد: یک راه مقابله با این مشکل، توسعه ی قارچ کش هاست. که قطعا عوارض زیست محیطی فراوانی به دنبال خواهد داشت. روش های دیگری میتواند شامل تولید درختان سالمتر با افزایش بهبود خاک باشد. این روش ها بسیار مناسب هستند اما زمان زیادی می برند.
با استفاده از مهندسی ژنتیک می توان ژن های مقاوم را از گونه های مقاوم جداسازی کرد و به ژنوم این گیاهان اضافه کرد. این روش بسیار سریع انجام می شود و نیازی به توسعه ی آفت کش های جدید نخواهد بود.
گونه هایی از گیاهان که ازتنوع ژنتیکی بالاتری برخوردار هستند بقای بیشتری نسبت به سایر گونه ها دارند. این بدین دلیل است که ویژگی های منفی (مانند آلودگی با قارچ ها و.. ) زمانی که تنوع ژنتیکی یک گونه محدود است میان جمعیت آن گونه گسترده میشود و بنابراین آن را در معرض انقراض قرار میدهد.
فقدان تنوع ژنتیکی در گونه های گیاهی یا حتی جانوری، مشکلی است که می تواند با مهندسی ژنتیک حل شود. بنابراین ما باید به سرعت تحقیقاتمان در مورد چگونگی استفاده از این فناوری قدرتمند برای مقابله با چنین مشکلی بیافزاییم.
تهیه و تنظیم: شقایق فکوری