دلایل کندشدن احیای یوز ایرانی/ ارائه تستی برای افزایش شانس باروری

آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال ۱۹۴۷ بر می‌گردد از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قلمرو خود ناپدید شد و امروزه ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به‌شمار می‌رود.

تخریب زیستگاه‌ها و ناامنی در آنها نیز باعث شد یوزپلنگ ایرانی زیستگاه‌های خود را ترک کنند. علاوه بر آن در سال‌های اخیر اقدام به گسترش شبکه جاده‌ای کشور موجب شد که این امر به تهدید دیگری برای جان پلنگ‌های ایران بدل شود؛ چراکه پلنگ‌ها به دلیل برخورد با خودروهای عبوری کشته می‌شوند. همه این عوامل باعث شده که جمعیت پلنگ ایرانی روز به روز کاهش یابد، به طوری که در بسیاری از مناطق دچار کاهش چشمگیر شده و همین موضوع موجبات نگرانی کارشناسان و علاقمندان را فراهم کرده است.

اکنون حال یوز ایرانی خوب نیست ولی محققان در تلاش هستند تا با استفاده از روش‌های علمی اقدام به احیای این گونه در حال انقراض کنند، اقدامی که به گفته محققان، پیشرفت آن نیاز به اعتبارات دارد و امید می‌رود روزی مسئولان کمر همت برای توسعه این روش ببندند.

احیای گونه‌های در حال انقراض 

رییس پژوهشکده زیست فناوری با اشاره به مطالعات  انجام شده در زمینه شبیه‌سازی حیوانات در حال انقراض، اظهار کرد: در گذشته توانستیم قوچ وحشی (قوچ قمیشلو) را از طریق شبیه سازی بین گونه‌ای یعنی با استفاده از تخمک و رحم میش بومی تولید کرده و در اختیار باغ وحش اصفهان قرار دهیم.

وی اضافه کرد: قوچ قمیشلویی که به دنیا آمد تاکنون باردار شده و زایش کرده و نشان دهنده سلامت گونه شبیه‌سازی شده و همچنین توانمندی‌ ما در حفظ حیوانات در حال انقراض است.

نصر اصفهانی با تاکید بر اینکه این روش شبیه‌سازی را نمی‌توان در همه گونه‌ها اجرایی کرد، گفت: در این روش ما هم به تخمک و رحم نیاز داریم.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان تاکید کرد: ما علاقه مند هستیم یوز ماده که جز گونه‌های در حال  انقراض است را تولید کنیم. بخش مطالعات ما در این زمینه نشان داد که توانسته‌ایم جنین را با تخمک گربه‌سانان مانند گربه تولید کنیم ولی برای انتقال جنین به یک رحم بزرگ نیاز داریم که متاسفانه این رحم در اختیار ما نیست.

وی ابراز امیدواری کرد که در این مطالعات بتوانند از رحم “شیر” بهره ببرند و در عین حال تاکید کرد: ادامه این تحقیقات نیاز به بودجه دارد و در حال حاضر هیچ بودجه‌ای در اختیار ما برای ادامه این پژوهش نیست.

نصر اصفهانی در عین حال یادآور شد: تولید حیوانات در حال انقراض از روش‌شبیه‌سازی بین گونه‌ای، یک روش است و تا زمانی که عملیاتی نشود کسی نمی‌تواند قول دهد که این روش قابل اجرا است.

وی پیشرفت روش شبیه‌سازی گونه‌های در حال انقراض را منوط به تامین اعتبارات آن دانست و ابراز امیدواری کرد روزی مسئولان کشور بتوانند این بودجه‌ها را در اختیار محققان قرار دهد.

این محقق اضافه کرد: دستاوردهای چنین تحقیقاتی مشخص نیست و در حد پژوهش است و پژوهش می‌تواند نتیجه منفی داشته باشد یا مثبت، گویا به نظر می‌رسد در حال حاضر در چنین تحقیقاتی احتمال نتایج منفی بیشتر از نتایج مثبت باشد، امیدواریم یک روزی بتوانیم ثابت کنیم این روش عملیاتی است.   

روش‌هایی برای درمان ناباروری

نصراصفهانی در ادامه صحبت‌های خود به دیگر فعالیت‌های این مرکز اشاره کرد و درمان ناباروری را از دیگر اقدامات پژوهشکده زیست فناوری رویان دانست و با تاکید بر اینکه تاکنون چندین روش مکمل نازایی را ارائه کردیم، گفت: یکی از روش‌هایی که برای درمان نازایی انجام می‌شود میکرواینجکشن است. در این روش برای مردان نابارور، اسپرم را تهیه می‌کنند و با سوزن‌هایی که یک بیستم تار مو قطر دارد، این اسپرم به داخل تخمک تزریق می‌شود.

وی موفقیت این روش را منوط به کیفیت تخمک و اسپرم دانست و خاطر نشان کرد: متخصصان آزمایشگاه جنین شناسی باید از میان میلیون‌ها اسپرمی که در جلوی تخمک در حال حرکت هستند، یکی را انتخاب کنند. این انتخاب تنها بر اساس شکل ظاهری و حرکت اسپرم است ولی تصور ما بر این است که این دو شاخص برای انتخاب بهترین اسپرم و جدا سازی آن کافی نیست.

عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان ادامه داد: از این رو ما با روش‌های آزمایشگاهی بر اساس “شارژ الکتریکی سطحی اسپرم” بر اساس قابلیت پیچش دم اسپرم و قابلیت چسبندگی اسپرم به سطوح خاص، اسپرم‌های خوب را از بد تفکیک کردیم و در  مرحله بعد با استفاده از روش میکرواینجکشن، شانس حاملگی را افزایش دادیم.

رییس پژوهشکده زیست فناوری رویان ادامه داد: علاوه بر آن در راستای افزایش شانس باروری، تستی به نام تست “تانن” برای مردان برنامه ریزی شده است.

وی در این باره توضیح داد: اسپرم‌ها کدهای ژنتیکی را به تخمک انتقال می‌دهند و اگر این کدها به دلایلی چون آلودگی هوا، سرما خوردگی، مصرف سیگار، مواد، الکل یا سایر مواد شکسته شود، شانس رشد جنین کاهش می‌یابد.

نصراصفهانی خاطر نشان کرد: در صورتی که تست تانن بیش از ۱۰ باشد به بیماران پیشنهاد می‌کنیم قبل از درمان، مورد معاینه قرار گیرند تا با استفاده از تست تانن این امر علت‌یابی و سعی شود منشا شکستگی‌ها از بین برود و با مکمل‌های دارویی که اکثرا ویتامین‌ها هستند، توانستیم بیماران را درمان و شانس باروری آنها را افزایش دهیم.

وی یکی از زمینه‌فعالیت‌های تحقیقات این پژوهشکده را در زمینه میکرو اینجکشن ذکر کرد و یادآور شد: پس از تزریق اسپرم به داخل تخمک،‌ شانس لقاح در اسپرم‌های خوب بین ۵۰ تا ۷۰ درصد است و هر چه کیفیت اسپرم کاهش یابد شانس لقاح نیز کاهش می‌یابد. از این رو اگر اسپرم کیفیت خوبی نداشته باشد، احتمال عدم یا شانس پایین لقاح در این گروه بیماران افزایش خواهد یافت ولی ما با فعال سازی تخمک‌ها توانسته‌ایم شانس لقاح را در این افراد افزایش دهیم و شانس حاملگی نیز افزایش می‌یابد.

تحقیقات در حوزه ژنتیک

نصراصفهانی با اشاره به مطالعات پژوهشکده زیست فناوری رویان در حوزه ژنتیک با بیان اینکه بیشتر مطالعات ما بر روی بیماری‌های MS‌ و پارکینسون است، خاطر نشان کرد: در این مطالعات به دنبال تشخیص مارکرهایی هستیم که بتوانیم با استفاده از این مارکرها، این بیماری‌ها را زودهنگام تشخیص داده و درمان و جلوگیری از پیشروی این بیماری‌ها را زودهنگام انجام دهیم. این مطالعات در دستور کار قرار دارد ولی به مرحله ارائه خدمات نرسیده‌ایم و امیدواریم در آینده این خدمات ارائه شود.

رییس پژوهشکده زیست فناوری  در ادامه از تحقیقات این گروه در زمینه بیماری “دیابت” خبر داد و گفت: هدف ما از این مطالعات این است که داروهای گیاهی سطح کشور که باعث بهبود وضعیت بیمار، افزایش سطح انسولین و کاهش سطح قند خون می‌شود را شناسایی کنیم و به صورت علمی آنها را بررسی کنیم تا پزشکان با اطمینان بیشتر این داروها را برای بیماران مبتلا به دیابت تجویز کنند.

نصراصفهانی، تولید پروتئین‌های نوترکیب را یکی دیگر از دستاوردهای بخش سلول‌های بنیادی این پژوهشکده دانست و گفت: در آینده امیدواریم از نتایج به دست آمده در این زمینه، بتوانیم علم را به ثرورت تبدیل کنیم و در اختیار مردم قرار دهیم.