دکتر قره یاضی:تولید بیشترین رخدادهای تراریخته کشور در سال رونق تولید (سال ۹۸)

 به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران به نقل از دیده بان علم دکتر بهزاد قره یاضی که شب گذشته در یک کارگاه علمی در فضای مجازی با دانشجویان و محققان دانشگاه جیرفت سخن می گفت خاطرنشان کرد: بیشترین حجم سموم آفت کش در کشور در مزارع برنج و پنبه مصرف می شوند به طوری که طبق آماری که در سال ۱۳۸۰ اعلام شده ۸۸ درصد مبارزه با آفات در آن سال به کرم ساقه خوار برنج اختصاص داشته است. این در حالی است که با کشت برنج تراریخته ایرانی مقاوم به این آفت می توان از مصرف حجم عظیمی از سموم آفت کش که سلامت کشاورزان و خانواده آنها، جانداران مختلفی که در مزارع و زمین های اطراف و رودخانه های در معرض خطر زندگی می کنند و در کنار آن محیط زیست ما را تهدید می کنند پیشگیری کرد.

رییس انجمن ایمنی زیستی یکی دیگر از فواید کشت محصولات تراریخته را تامین امنیت غذایی کشور عنوان کرد و گفت: سالانه بالغ بر ۱۶ میلیارد دلار محصول غذایی آماده مصرف به کشور وارد می شود به طوری که بیش از ۵۵ درصد کالری مصرفی کشور وارداتی است. بیش از ۹۰ درصد روغن نباتی، علوفه و خوراک دام کشور وارداتی است و در زمینه محصولی مثل برنج یکی از بزرگترین کشورهای واردکننده در دنیا هستیم.
وی تصریح کرد: در این بین پنج میلیارد دلار از واردات محصولات غذایی کشور طی ۱۰ سال گذشته به محصولات تراریخته اختصاص داشته به طوری که از ۸٫۹ میلیون تن ذرت دامی وارداتی در سال ۹۷ حدود ۷٫۵ میلیون تن تراریخته بوده اند.
رییس انجمن ایمنی زیستی ایران تصریح کرد: در شرایطی که در تامین محصولات غذایی تا حد زیادی وابسته به واردات هستیم برای تولید همین سهم ۴۵ درصدی کالری مصرفی کشور در داخل، بیشترین سم را مصرف می کنیم به طوری که تنها در ۱۰ ماه نخست سال ۹۷ حدود ۱۴۹ میلیون دلار آفت کش وارد کرده ایم.
قره یاضی با بیان این که با روند کنونی تغییر اقلیم و گرمایش جهانی شرایط کشور برای کشاورزی روز به روز سخت تر می شود اظهار داشت: بحران آب برخلاف آنچه برخی مطرح می کنند کاملا جدی است مثلی هست که می گوید “برای قضاوت در مورد گرم شدن زمین نباید به اخبار هواشناسی اکتفا کنیم.” متاسفانه برخی به صرف بارندگی هایی که در مواقعی از سال اتفاق می افتد مساله بحران آب و تاثیرات منفی عمیق آن بر تولید محصولات کشاورزی را منکر می شوند در حالی که طبق برآوردهای علمی در آینده نه چندان دور با کاهش ۱۵ تا ۲۵ درصدی بهره وری کشت در اثر تغییر اقلیم مواجه خواهیم شد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی تصریح کرد: یکی از پارامترهای مهم ارزیابی شرایط آبی کشور، شاخص فالکن مارک ( سرانه منابع آب) است. طبق گزارش ۲۰۱۴ فائو، ایران با سرانه ۹۹۴ مترمکعب در سال در طبقه بندی فالکن مارک جزو کشورهای دچار کمبود آب است. از لحاظ شاخص مهم دیگر که برداشت از منابع آب تجدیدپذیر است شرایط ما به مراتب بدتر است به طوری که با برداشت ۸۶ درصد از منابع تجدیدپذیر در بدترین گروه یعنی در زمره کشورهای دچار کمبود آب مطلق قرار داریم.
قره یاضی در تکمیل این بحث به کاهش شدید سرانه منابع آب کشور از سال ۱۳۴۲ تاکنون اشاره کرد که به عقیده وی عمدتا ناشی از نرخ بالای افزایش جمعیت ایران در شش دهه اخیر است.
به گفته وی سرانه منابع آب برای جمعیت ۱۶ میلیونی سال ۴۲ حدود پنج هزار و ۵۵۵ مترمکعب در سال بوده که با توجه به جمعیت ۸۵ میلیون نفری امروز به حدود ۹۰۰ متر مکعب کاهش یافته است.

قره یاضی با بیان این که محصولات تراریخته می توانند به افزایش بهره وری بخش کشاورزی و تامین امنیت غذایی کشور کمک می کنند گفت: محصولات تراریخته یا تغییر یافته ژنتیکی محصولاتی هستند که ساختار ژنتیک آنها با هدف بهبود و تقویت صفات مطلوب یا حذف صفات نامطلوب از طریق روش های مهندسی ژنتیک اصلاح شده است. این محصولات در کنار اثرات زیست محیطی مثل کاهش مصرف سموم حشره کش شیمیایی و سموم علف کش و جایگزینی آنها با علف کش های کم زیان تر، تاثیر مثبت بر تنوع زیستی و حفاظت از موجودات غیر هدف، کشاورزی کم خاک ورز یا بدون شخم، کاهش مصرف آب شیرین و کاستن از حجم گازهای گلخانه ای به روش های مختلف میزان تولید در بخش کشاورزی را افزایش می دهند.
وی در این ارتباط به طرح مهندسی زیست ملکولی ریشه برنج برای افزایش تحمل گیاه به خشکی با انتقال ژن های تقویت کننده ریشه از گونه های برنج وحشی اشاره کرد و گفت: مشابه این کار در آمریکا برای تولید ذرت متحمل به خشکی انجام شده است.
قره یاضی در ادامه با انتقاد از برخی که در کشور امکان افزایش عملکرد گیاه با انتقال یک ژن را زیر سوال می برند گفت: ذهنیت این افراد که افزایش عملکرد را به عنوان یک صفت کمی با انتقال یک ژن عملی نمی دادند ناشی از آن است که از تفاوت مهندسی ژنتیک با اصلاح نباتات کلاسیک اطلاع ندارند.
طبق یافته های معتبر علمی افزایش بیان ژن OsNAC9 تحت کنترل پیشبر اختصاصی ریشه، عملکرد محصول را بین ۲۸ تا ۷۲ درصد در شرایط خشکی و ۱۳ تا ۲۳ درصد در شرایط عادی ( بدون تنش خشکی) افزایش می دهد. براساس مقاله دیگری که در یک نشریه معتبر علمی منتشر شده انتقال ژن دیگری به نام DRO1 به یک واریته زراعی با ریشه کم عمق از طریق تلاقی برگشتی موجب افزایش طول ریشه در عمق خاک و در نتیجه افزایش عملکرد گیاه در شرایط خشکی می شود.
وی با بیان این که تقریبا همه محصولات کشاورزی مصرفی ما مرهون اصلاح نباتاتی است که طی هزاران سال صورت گرفته اظهار داشت: مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته که در واقع ادامه روند اصلاح نباتات به شیوه سنتی، کلاسیک و … است، می تواند محصولاتی را تولید کند که بشر تصورش را هم نمی کرده است.
قره یاضی، تولید برنج طلایی حاوی ویتامین آ در شرایطی که ۱۲۵ میلیون کودک از فقر این ویتامین رنج می برند، افزایش آهن در برنج برای تامین نیاز بدن به این عنصر حیاتی و نیز تولید سیب زمینی تراریخته ای که مسیر تولید اکریلامید هنگام سرخ کردن آن مسدود شده و در نتیجه احتمال سرطان زایی در اثر مصرف زیاده از حد محصولاتی مثل چیپس در آن از بین رفته است از جمله دستاوردهای مفید مهندسی ژنتیک عنوان کرد.

رییس انجمن ایمنی زیستی ایران را ادامه با بیان این که سطح زیر کشت محصولات تراریخته از سال ۱۹۹۶ تاکنون ۱۱۳ برابر شده است اظهار داشت: در فاصله سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۸ در مجموع ۲٫۵ میلیارد هکتار از اراضی زراعی دنیا زیر کشت محصولات تراریخته رفته که سطح زیر کشت این محصولات تنها در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۹۱ میلیون هکتار بوده است.در حال حاضر ۷۸ درصد سطح زیر کشت سویا، ۳۰ درصد سطح زیرکشت ذرت، ۷۶ درصد سطح زیرکشت پنبه و ۲۹ درصد سطح زیرکشت کلزا در دنیا به محصولات تراریخته اختصاص دارد که البته سهم محصولات تراریخته از بازار جهانی این محصولات اغلب حدود ۱۰۰ درصد است.
قره یاضی با بیان این که سرعت رشد محصولات تراریخته به حدی بوده که ظرفیت اراضی تحت کشت آنها در کشورهایی مثل کانادا و آمریکا و برزیل تقریبا به اشباع رسیده اظهار داشت: از سال ۱۹۹۶ تاکنون ۷۰ کشور رسما کشت یا واردات محصولات تراریخته را پذیرفته اند و ۱۲۰ کشور دیگر هم مصرف کننده این محصولات هستند. تنها تعداد انگشت شماری از کشورها شامل ماداگاسکار، ونزوئلا، الجزایر و بوتان این محصولات را ممنوع کرده اند.
وی در پایان با اشاره به تولید ده ها رخداد تراریخته از جمله ۱۰۰ رخداد در برنج، ۴۰ رخداد در سیب زمینی، دو رخداد پنبه مونسانتو و … در ایران اظهار داشت: برخی با استناد به تولید بذر محصولات تراریخته در کمپانی هایی مثل مونسانتو کشت این محصولات را در کشور زیر سوال می برند در حالی که در شرایطی که چنین شرکت های غربی حاضر نیستند حتی بذر پنبه تراریخته را به ما بفروشند دستیابی به دانش فنی این محصولات مثل نشاندن پهپاد آمریکایی برای کشور مایه افتخار است.
قره یاضی در پایان با ابراز امیدواری نسبت به صدور مجوز نهایی کشت محصولات تراریخته طی چند روز تا چند هفته آینده از کمک چشمگیری که با تولید داخلی این محصولات به همت محققان مهندسی ژنتیک کشور به کشاورزی و تقویت امنیت غذایی ایران می شود ابراز خرسندی کرد.