مصوبات جدید شورای ملی ایمنی زیستی چه بود؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران، بهزاد قرهیاضی در نشست خبری آنلاین در پاسخ به سوالی درباره رویکرد جدید پژوهش در حوزه مهندسی ژنتیک و گرایش روش های مهندسی ژنتیک کلاسیک به سمت روش های دقیق تری از جمله فناوری کریسپر و ویرایش ژن، گفت: موضوعات مورد پژوهش ما در حوزه مهندسی ژنتیک به تولید گیاهان متحمل خشکی و تنش‌های زیستی با توجه به موقعیت آب و هوایی کشور مربوط میشود. برای مثال تولید ذرت متحمل به خشکی یکی از راههای استفاده از فناوری زیستی است که در آمریکا تولید شده و چند میلیون هکتار سطح زیر کشت دارد و تا ۱۰ برابر محصول غیرتراریخته، عملکرد دارد.
مصوبات جدید شورای ملی ایمنی زیستی
دکتر بهزاد قرهیاضی، رئیس انجمن علمی ایمنی زیستی و عضو شورای ملی ایمنی زیستی در نشست مطبوعاتی با اعلام مصوبات جلسه اخیر شورا گفت: در این جلسه چهار مصوبه اساسی به تصویب رسید؛ یکی از این مصوبات مربوط به راهنمای آزمایشات میدانی گیاهان تراریخته بود که با اجماع آرا به تصویب رسید.
وی با بیان اینکه با گذشت ۱۲ سال از تصویب قانون ایمنی زیستی هنوز پژوهشگران برای انجام آزمایشات میدانی دچار مشکل هستند، گفت: متاسفانه در یک سال اخیر هم مطابق بخشنامه‌ای خلاف قانون از سوی وزارت جهاد کشاورزی محدودیت های شدیدی پیش روی پژوهشگران برای انجام آزمایشات میدانی قرار داده شد و برای اولین بار طی ۷ سال گذشته هیج آزمایش میدانی محصولات تراریخته در کشور نداشتیم. اما هم اکنون با مصوبه شورا، این بهانه هم گرفته شده و پژوهشگران بدون نیاز به اخذ مجوز و با رعایت آیین‌نامه، می‌توانند اقدام به انجام آزمایش‌های میدانی کنند.
قرهیاضی خاطرنشان کرد: در این بحث، اختلاف نظری درباره بخش خصوصی وجود داشت که نظرم این بود که بخش خصوصی ملزم نباشد اطلاعات آزمایش‌های میدانی را به بخش دولتی اعلام کند ولی متاسفانه با مخالفت وزارت جهاد کشاورزی بخش خصوصی هم ملزم شد آزمایش‌های میدانی خود را به تصویب برساند که به نوعی اخذ مجوز بوده و مغایر با قانون است. به رغم تصویب این بند، در مجموع مصوبه را یک گام رو به جلو می‌دانم و از دکتر جهانگیری تشکر می‌کنم.
وی افزود: مصوبه دوم جلسه اخیر، مربوط به رخدادهای ترکیبی بود که مقرر شد اگر دو رخداد خاص در یک گیاه مجوز داشته باشند، رخداد ترکیبی نیازی به مجوز جداگانه نخواهد داشت.
دستور جلسه سوم که بسیار چالشی بود مربوط به ماده ۵ آیین نامه ایمنی زیستی بود که براساس آن دستگاه‌های اجرایی موظف شدهاند پاسخ درخواست ها را حداکثر ظرف سه ماه، به صورت کتبی و مستدل ارائه کنند. متاسفانه مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از گذشته تا حال با یک نشست و برخاست در هر جلسه برای واردات میلیون ها تن محصول مجوز صادر می‌کنند ولی تاکنون حتی یک پاسخ به درخواست متقاضیان تولید ملی محصولات تراریخته داده نشده است!!
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی تصریح کرد: در سال ۸۴ در زمان ریاست معصومه ابتکار بر سازمان حفاظت محیط زیست درخواست رهاسازی برنج تراریخته را تقدیم سازمان کردیم و با تغییر دولت و انتصاب واعظ جوادی مجددا این درخواست را ارائه کردیم ولی بعد از نزدیک به ۱۶ سال هیچ پاسخی مبنی بر تایید یا رد این درخواست دریافت نکرده‌ایم. در دوره اخیر هم در سال ۹۴ تقاضای رهاسازی پنبه تراریخته را مطرح کردیم که با وجود موافقت وزارت بهداشت با این محصول چه از جنبه مصرف الیاف و چه روغن پنبه دانه و موافقت سازمان محیط زیست و ارسال نتایج بررسی ها و دوبار تصویب در جلسه کمیته صدور مجوز در وزارت جهاد کشاورزی، با وجود گذشت پنج سال نه جواب مثبت داده شده نه منفی! این در حالی است که طی این مدت‌ها بارها درخواست کرده‌ایم اگر جواب منفی است لااقل اعلام کنند که پاسخی دریافت نکرده‌ایم.
وی گفت: در جلسه اخیر شورای ملی ایمنی زیستی این موضوع مطرح شد که دستگاه ها طبق قانون موظف هستند که ظرف مدت سه ماه در این باره به متقاضیان پاسخ دهند و پس از این مدت، این عدم پاسخ به منزله موافقت تلقی میشود اما طرح پیشنهادی باز هم مورد موافقت وزیر جهاد کشاورزی قرار نگرفت و مقرر شد اگر دستگاهی تا سه ماه به متقاضی پاسخ نداد، متقاضی حق اعتراض به موضوع را داشته باشد.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر که تاکنون چه تعداد مجوز برای رهاسازی محصولات تراریخته در کشور صادر شده است، گفت: اگرچه وزارت کشاورزی بارها اعلام کرده که تنها یک مورد تقاضای تولید تراریخته در کشور وجود دارد اما باید بگویم که ما صدها نوع محصول تراریخته در کشور تولید کرده‌ایم و پژوهشگران ما در پژوهشگاه‌های ژنتیک و بیوتکنولوژی کشاورزی، موسسه چغندر قند و دانشگاه‌های مختلفی مانند تربیت مدرس، تهران، شیراز و کرمان در انتظار دریافت تاییدیه رها سازی هستند و متاسفانه با مخالفت های افراد غیرمربوط از جمله رئیس سازمان پدافند غیرعامل این مصوبات با مشکل مواجهه شدهاند و در نتیجه به ویژه در حال حاضر که موضوع را امنیتی کرده اند بعید می دانم دیگر کسی جرات داشته باشد درخواست مجوز رهاسازی ارائه دهد.
رئیس انجمن ایمنی زیستی گفت: با وجودی که راه واردات این محصولات باز است اما برای تولید داخل مبارزه صورت می‌گیرد. به عنوان نمونه تمامی اقدامات برای دریافت تولید پنبه تراریخته انجام شده است اما متاسفانه این مجوز تاکنون ارائه نشده است.
وی تاکید کرد: تنها ۱۵ درصد ذرتی که وارد کشور میشود غیرتراریخته است و همه آنچه که سالانه به عنوان سویا به کشور وارد میشود تراریخته است. سالانه ۷ میلیون تن معادل سویا (کنجاله، سویا و روغن سویا) به صورت تراریخته وارد کشور می شود و ۱۰۰ درصد بازار سویای دنیا تراریخته است. اما مجوزی برای تولید آن در کشور داده نمی شود. چه طور است که برای واردات نهایتا در عرض یک هفته جواب می دهند و حتی یک واردکننده محصولات تراریخته هم نبوده که مثلا به تاخیر در صدور مجوز واردات محصولات خارجی اعتراض کند و در واردات همیشه باز بوده اما وقتی در سالی که به عنوان جهش تولید نام گرفته درخواست تولید داخلی این محصولات مطرح میشود نه تنها مجوزی داده نمی‌شود بلکه حتی حاضر نیستند که جوابی به محققان بدهند؟
قرهیاضی با تاکید بر اینکه با تحولات سیاسی اخیر به ویژه در وزارت جهاد کشاورزی چشم اندازی برای رهاسازی یک محصول تراریخته در کشور نمی‌بینم، گفت: در شرایط فعلی وزارت جهاد کشاورزی بعید می‌دانم که مجوزی برای تولید محصولات تراریخته صادر شود و در عین حال مطمئن هستم که سیل واردات این محصولات بدون هرگونه مخالفتی از سوی مجلس روز به روز افزایش خواهد یافت. اما در نهایت وی از عزم کامل جامعه علمی کشور بر پیگیری تولید ملی محصولات تراریخته در کشور از مجاری قانونی تاکید کرد.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا در مورد عدم وجود اجماع در مورد سلامت محصولات تراریخته، افزود: این محصولات دارای تائیدههایی از سوی وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو هستند و همانطورکه میدانید در هیچ مسئلهای حتی وجود خداوند تبارک و تعالی هم در طول تاریخ اجماع وجود نداشته و نخواهد داشت و ما نباید به دنبال ایجاد اجماع باشیم. بنابراین راهکار جهانی و پیشنهاد من بر أساس قانون این است که با برچسبگذاری محصولات تراریخته، حق انتخاب را به مردم واگذار کنیم.
دکتر کسری اصفهانی عضو هئیت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و عضو هئیت مدیره انجمن بیوتکنولوژی در ادامه عنوان کرد: اگر فرض کنیم که امروز مردم نسبت به محصولات تراریخته بدبین هستند، ناشی از عدم آموزش و فرهنگسازی در این زمینه است وی افزود این فرهنگسازی از خود ما باید شروع شود. همانطور که تحقیقات انجام میشود نسبت به بسترسازی عرضه این محصولات اقدام کنیم. این عضو هئیت علمی همچنین از خدمات صادقانه دکتر قرهیاضی تشکر کرد.
عضو شورای ملی ایمنی زیستی درخصوص دستور جلسه دیگر این شورا به در خواست مستثنی شدن برچسب گذاری برخی از محصولاتی که به نظر وزارت بهداشت قابلیت ردیابی ندارند اشاره کرد و گفت: آزمایشگاههای وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند که نمی‌توانند برخی محصولات تراریخته را که تصفیه می شوند ردیابی کنند و به همین دلیل خواهان این بودند که از برچسب گذاری مستثنی شوند. اما در این جلسه این درخواست خلاف تبصره بند چ ماده ۳۱ قانون برنامه ششم توسعه ارزیابی شد و مقرر شد که برای برچسب گذاری باید مبدا و منشاء این محصولات مبنای ردیابی و برچسب گذاری قرار بگیرند.
وی موضوع الزام سازمان صدا وسیما برای جلوگیری از تبلیغات غیرکارشناسانه در خصوص محصولات تراریخته را مطرح کرد و افزود با توجه به جایگاه صدا و سیما مقرر شد در این مورد به همین مصوبه اکتفا شود که اعضای شورای ملی ایمنی زیستی با رئیس محترم سازمان صدا و سیما دیدار داشته باشند و از ایشان بخواهند که مصوبات شورا از جمله ترویج فواید محصولات تراریخته را در صدر برنامه های خود قرار دهند. دکتر قره یاضی همچنین از عملکرد آقای علی عسگری ریاست سازمان صدا و سیما در چند ماه اخیر تشکر و ابراز امیدواری کرد که روند انتخاب کارشناسان برنامه های علمی عاقلانه تر و علمی تر شود.
در ادامه وی به اهمیت سخنان اخیر رهبری در مورد ممنوعیت واردات واکسن کرونا از امریکا و انگلیس، اشاره کرد: در مورد محصولات تراریخته اما برخی ارکان خلاف آن عمل می کنند و مصوب می کنند که واردات آری، تولید داخلی نه! این در حالی است که تولید داخلی محصولات تراریخته، نیاز ما به واردات این نوع محصولات کاهش میدهد و موجب تقویت امنیت غذایی خواهد شد.
در ادامه، دکتر قمری زارع عضو دیگر هئیت مدیره انجمن ژنتیک گفت: با توجه به به روند رو به رشد جمعیت جهانی و برنامه کشور در جهت افزایش جمعیت، استفاده از تکنولوژی‌های جدید از جمله محصولات تراریخته الزامی و غیرقابل انکار است. وی از مسئولین درخواست کرد موانع تولید ملی این نوع محصولات را از سر راه بردارند.