دکترناخدا: سند زیست‌فناوری در عمل و اجرا به صورت یک کاریکاتور درآمده است.
تهیه و تنظیم: نغمه عبیری-
دکتر بابک ناخدا دبیر علمی چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی در جمع خبرنگاران در نشست خبری هشتمین همایش ملی بیوتکنولوژی و چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی گفت: “این کشور یکسری اسناد بالادستی دارد که بر اساس آنها کشور موظف است در حوزه‌های فناوری‌های نو تلاش کند تا ایران رتبه اول را از نظر فناوری و تولید علم و تولید ثروت درمنطقه داشته باشد. یکی از این اسناد، سند زیست فناوری است.
دکتر بابک ناخدا دبیر علمی چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی در جمع خبرنگاران در نشست خبری هشتمین همایش ملی بیوتکنولوژی و چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی گفت: "این کشور یکسری اسناد بالادستی دارد که بر اساس آنها کشور موظف است در حوزه‌های فناوری‌های نو تلاش کند تا ایران رتبه اول را از نظر فناوری و تولید علم و تولید ثروت درمنطقه داشته باشد. یکی از این اسناد، سند زیست فناوری است. برای این سند که در سند چشم انداز هم به آن اشاره شده است یکسری اهدافی در نظر گرفته شده است که شامل بخش‌های آموزش، پژوهش و تولید در حوزه زیست فناوری می‌شود. این سند به صورت قانون ابلاغ شده و مدیران موظف به اجرای این سند هستند. وقتی شما به این سند و به ستاد توسعه زیست فناوری کشور که مجری اجرای این سند در کشور است مراجعه می‌کنید می‌بینید که این سند با اهداف آن اجرا نشده (حالا به دلایل متعدد) و بخش‌هایی که متولی این قسمت‌ها بودند مثلا در حوزه آموزش، وزارت علوم تحقیقات و فناوری کارهای خیلی خوبی را انجام داده است. در زمینه پژوهش و تولید است که ما لنگ می‌زنیم و مشکل داریم. آموزش بخش‌های مختلفی را در بر می‌گیرد و شامل پزشکی، محیطزیست و کشاورزی است ما در زمینه کشاورزی بیشترین فارع‌التحصیل را در زمینه بیوتکنولوژی داریم. ولی متاسفانه کمترین میزان تولید، پژوهش و دستاورد در این حوزه است. در واقع آموزشی که داده شده منجر به تولید نشده است. با کمال تعجب می‌بینیم که کسانی که خودشان مجری این سند زیست‌فناوری بودند می‌گویند که این سند حالت کاریکاتور دارد. کسانی که این سند را نوشته‌اند تعادل را بین آموزش،پژوهش و تولید را رعایت کرده‌ا‌ند ولی در عمل و اجرا این سند به صورت کاریکاتور درآمده است. یعنی بخش آموزش آن خیلی قوی شده و فراغ‌التحصیلان زیادی داشته ولی به دلیل مشکلات موجود در حوزه‌های مختلف در زمینه پژوهش و تولید بوده هیچ دستاوردی را برای ما نداشته است. این مسائل نیازمند آسیب‌شناسی است ولی ما می‌بینیم که الان که دیگر سال پایانی برنامه است پرسشنامه‌ایی توزیع می‌شود که علت عدم اجرای آن سند چیست؟ و در واقع اشکال را به خود سند وارد می‌کنند. درحالیکه این مشکل به خود مجری متصدی اجرای این قانون بر می‌گردد و به دلیل تعلل‌هایی که داشته باعث شده که این سند به صورت یک کاریکاتور درآید. الان که باید پاسخگو باشند می‌گویند که باید این سند به چه صورتی تغییر یابد که قابل اجرا باشد. در صورتیکه قانون قابل اجرا بوده و باید اجرا می‌شده است. ما الان جمع کثیری از فارغ‌التحصیلان حوزه بیوتکنولوژی را داریم که در حوزه‌های غیرتخصصی خودشان کارمی‌کنند. جالب اینکه دانشجویانی که در این رشته‌ها تحصیل می‌کنند اکثرا نخبگان دانشگاه‌ها و منتخب المپیادها هستند. عملا سرمایه‌های ما از بین رفته‌اند همین دانشجو می‌توانست برود مثلا در رشته بیوتکنولوژی پزشکی تحصیل کند والان هم داروی نوترکیب به بازار ارائه کند و به ثروت خوبی هم رسیده بود. ولی الان دانشجوی رشته بیوتکنولوژی کشاورزی سرخورده و سرافکنده است چرا که می‌بیند با پیشکسوتان این رشته برخوردهای نامطلوب می‌شود. این مسائل خیلی غمگین است. وقتیکه در همایش‌های مختلف گزارش‌هایی که دکتر ملبوبی و دکتر قره‌یاضی در حوزه کشاورزی می‌دهند دانشجویان می‌گویند وقتیکه همچین وضعیتی برای شما به وجود آمده ما چه آینده‌ای را می‌توانیم برای خودمان متصور شویم.
از آنطرف شما می‌بینید که کلی هزینه صرف آموزش این دانشجویان شده است ولی از توان آنها هیچ استفاده‌ای نشده است."
دبیرعلمی چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی در ادامه گفت: "یکی دیگر از بحث‌های سند ملی زیست‌فناوری قانون ملی ایمنی زیستی کشور است. قانون تصویب شده، تا سه سال قانون نداشتیم و به بهانه‌ی قانون کشور را از بیوتکنولوژی محروم کرده بودند. بیش از سه سال پیش هم که این قانون تصویب شده همه درگیر آیین‌نامه‌ی اجرایی این قانون هستند. یعنی به دلیل عدم وجود آیین‌نامه‌ی اجرایی باز پژوهشگرنمی‌تواند در زمینه گیاهان تراریخته به راحتی پژوهش کند و دسترنج کار علمی خود را وارد عرصه تولید کند و بتواند باری را از دوش کشاورز بردارد و یا به تولید ثروت و تولید ناخالص کشور کمک کند. اینها همه مشکلاتی هستند که ما با آنها مواجه هستیم. جالب اینست که در حوزه پزشکی این حساسیت وجود ندارد درصورتیکه مستقیم با سلامت انسان در ارتباط است و کوچکترین خطایی در آن می‌تواند جان انسان‌ها را در خطر بیاندازد چرا که داروهای نوترکیب مستقیما تزریق می‌شوند. ولی در حوزه کشاورزی که ما بیش از 170 میلیون هکتار سطح زیرکشت محصولات تراریخته در جهان را داریم و هیچ گزارش مستندی نداریم که این محصولات باعث آسیب به سلامت انسان، حیوان و یا حتی کاهش تنوع زیستی شده باشند. تنها به دلایل واهی و با سند‌سازی جلوی پیشرفت‌ها را می‌گیرند و حتی کار به جایی رسیده که نماینده وزارت کشاورزی که خود وزارت کشاورزی در معاونت تحقیقات و آموزش خود پژوهشکده‌ای دارد که باید منحصرا بر روی بیوتکنولوژی و محصولات تراریخته کار بکنند و جزء اهداف و وظایف او برای حل معظلات بخش کشاورزی دارد. این مجموعه در نشست هم‌اندیشی صراحتا اعلام می‌کند که بیوتکنولوژی مانند یک کیسی زیباست است که در آن بمب کار گذاشته‌اند و یا با نشان دادن عکس‌هایی از بیماری‌ای جزامی و پنبه تراریخته می‌گویند که این بیماری‌های پوستی و این ناهنجاری‌های پوستی به علت استفاده از لباس‌ها و یا پارچه‌هایی ایجاد شده که با الیاف پنبه تراریخته تهیه شده‌اند. این مسائل برای ما بسیار سنگین است با توجه به اینکه هیچ پایه علمی هم ندارند. برای مثال از سال 1920 تا کنون بیش از 3000 واریته گیاه زراعی یا باغی در اثر جهش زایی و موتاسیون در نتیجه تغییرات تصادفی ژنتیک ایجاد شده‌اند که این جهش‌ها در اثر مواد شیمیایی و یا پرتوهای پرانرژی به وجود آمده بخشیاز اینواریته‌ها هم توسط پرتوتابی به وسیله اشعه‌های کیهانی بوده که توسط ماهواره‌های کشورهایی مانند چین که به فضا فرستاده است، ایجاد شده‌اند. این جهش‌ها یا موتاسیون‌ها و یا تغییرات ژنتیکی که بر روی این محصولات صورت می‌گیرند همگی به صورت تصادفی رخ داده‌اند و مانمی‌دانیم که چه تغییراتی در کجاو به چه صورتی انجام شده و این واریته‌ها بدون هیچ گونه نظارتی در سطح جهان کشت می‌شوند. ولی اگر قرار است از چنین واریته‌هایی استفاده شود چرا این نگرانی‌ها در این موارد وجود ندارد ولی در مورد انتقال یک ژن معین به یک مکان معین چنین هراس افکنی‌هایی ایجاد می‌شود؟".
تهیه و تنظیم: نغمه عبیری