فرصت رشد بیوتکنولوژی در کشور 8 سال عقب افتاد

روزنامه ایران- جمعی از پیشکسوتان‌ بیوتکنولوژی کشور و رؤسای انجمن‌های بیوتکنولوژی، ایمنی زیستی، ژنتیک و زراعت و اصلاح نباتات با نایب رئیس مجلس شورای اسلامی مهندس باهنر ملاقات کردند و گزارشی از وضعیت بیوتکنولوژی، چالش‌های آن و انتظارات جامعه علمی به وی ارائه کردند. کارشناسان و رؤسای انجمن‌های بیوتکنولوژی در این جلسه، با انتقاد از توقف روند رشد این فناوری در کشورمان پس از کسب موفقیت‌های مهم در سال 83، به ضعف مدیریت این حوزه در 8 سال گذشته انتقاد و از مسئولان مجلس درخواست رسیدگی کردند.

مهندس محمدرضا باهنر نایب رئیــس مجلـس شـورای اسلامی با قدردانی از پیشکسوتان بیوتکنولوژی کشور که با حرارت و دلسوزی پیگیر توسعه علمی کشور هستند به اعضای این جلسه گفت: «این مسائلی که در حوزه بیوتکنولوژی مطرح است در حوزه اقتصاد هم مطرح است. مسأله‌ای که برای من جالب است این که مدیری توانسته هشت سال مسأله بیوتکنولوژی را متوقف کند و پژوهشگران و شما عزیزان فریادتان به جایی نرسیده است. در هشت سال گذشته افرادی در جایگاه‌ها و مسئولیت‌هایی قرار گرفتند که از این مسئولیت چیزی نمی‌دانستند. این مسأله در وزارتخانه‌ها هم صادق بود و گرفتاری‌هایی به وجود آمد». وی با اشاره به گزارش دکتر قره‌یاضی در مورد ارائه آمار غلط از سوی دولت قبل در مورد توسعه علمی کشور و به ویژه در بیوتکنولوژی گفت: «در چند سال گذشته ما درسی گرفتیم که چگونه با آمار دروغ بگوییم. راه دروغ گفتن از طریق آمار همین چیزها است و بسیار ساده است و در بین یک سری شاخص‌ها، فقط شاخصی را که در آن جلو افتاده‌اند پررنگ‌تر کرده‌اند. بسیاری هم از این روش استفاده می‌کنند. اما اصل موضوع که مهم است این است که اگر ما بخواهیم پیشرفتی بکنیم و مقامی در دنیا به دست بیاوریم از طریق فناوری‌های نو شامل بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، هوا – فضا و هسته‌ای این اتفاق خواهد افتاد و بیوتکنولوژی هم جزئی از آن رشته‌هایی است که اگر ما بخواهیم به مقامی در دنیا برسیم باید توجه ویژه‌ای به آن بکنیم چرا که این رشته منافع اقتصادی بسیار زیادی می‌تواند برای کشور داشته باشد و این منافع اقتصادی با اقتصاد سنتی بسیار متفاوت است و ارزش افزوده‌ای که توسط فناوری‌های نو برای کشور ایجاد می‌شود بعضاً قابل مقایسه با درآمد نفتی نیست. اگر واقعاً روی این فناوری کار شود بسیاری از مشکلات را می‌تواند حل کند.از این جهت یک فهم عمومی و کلان در کشور به وجود آمده و این فهم عمومی بسیار زمان‌بر بوده است و الان به این نتیجه رسیده‌ایم که یک کار علمی بعضاً می‌تواند خیلی ارزشمند باشد. ما خیلی به دولت آقای دکتر روحانی امیدوار هستیم. چشم‌انداز امیدبخشی در کشور به وجود آمده و امیدواریم این مشکلات حل شوند. »

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: «در بخش‌هایی در هشت سال گذشته برخی گلایه‌های سنگین دارند. کاری که من می‌توانم انجام دهم این است که در مورد آئین‌نامه اجرایی قانون ملی ایمنی زیستی که ابلاغ شده و رئیس مجلس باید اظهار نظر کند که آیا این آئین‌نامه مغایر قانون است یا نه وارد شوم. اگر شما پژوهشگران احساس می‌کنید که در آئین ‌نامه، در قسمت‌هایی قانون نادیده گرفته شده است و با قانون مغایرت دارد این از مواردی است که سریعاً می‌توان آن را اصلاح کرد. نکته دوم این‌که فکر می‌کنم جدای از این‌که بخواهیم روی آدم‌ها بحث کنیم، خود این پژوهش، پژوهش خوبی برای مجلس است و این‌که ما بررسی کنیم چه مقدار از این سند زیست‌فناوری اجرایی شده است و چه مقدار از آن با غفلت یا از روی عمد اجرایی نشده است. من این دو مسأله را دنبال می‌کنم به شرطی که شما نظرات کارشناسی خودتان را به دست من برسانید. من در کل به آینده امیدواری زیادی دارم. هر کسی هم که وزیر بشود قاعدتاً باید این مسائل پیگیری شود. »

در این جلسه دکتر بهزاد قره‌یاضی رئیس انجمن ایمنی زیستی و انجمن زراعت و اصلاح نباتات ضمن برشمردن اهمیت بیوتکنولوژی در زندگی امروز به ارائه گزارشی در زمینه وضعیت بیوتکنولوژی در کشور و جهان پرداخت و ضمن اشاره به کشت 170 میلیون هکتاری محصولات تراریخته در جهان گفت: در این وضعیتی که دنیا به کشت و صادرات محصولات تراریخته می‌پردازد، ایران در سال گذشته تنها پنج میلیارد دلار محصولات تراریخته را وارد کشور کرده است. در ایران در سال 83 برنجی تولید شد که به آفت کرم ساقه‌خوار مقاوم است و نیازی به مصرف سم شیمیایی خطرناک ندارد. ما در آن سال در دنیا دارای رتبه و جایگاه بودیم اما بعد از آن بیوتکنولوژی با سیر نزولی در کشور همراه بود و همان تنها محصول تراریخته هم به غل و زنجیر کشیده شده و اسیر فناوری هراسان شده است.

دکتر مختار جلالی جواران رئیس انجمن ژنتیک ایران در این جلسه ضمن اشاره به این مطلب که اعضای حاضر به نمایندگی از 20 هزار عضو در این جلسه شرکت می‌کنند، گفت: بیوتکنولوژی می‌توانست و می‌تواند مانند انرژی هسته‌ای برای ما افتخار آفرین شود. نظام جمهوری اسلامی اهمیت بیوتکنولوژی را بموقع تشخیص داد و در حدود سال‌های 64 و 65 بحث بیوتکنولوژی و تربیت متخصص در این زمینه مطرح شد و انصافاً سرمایه‌گذاری عظیمی در این حوزه صورت گرفت. کشور ما آمادگی یک خیزش خیلی خوب را دارد ولی به آنچه انتظار می‌رفت اصلاً نرسیدیم.

وی افزود: سؤالی که من دارم این است که چطور ممکن است کشتی‌های چند هزار تنی با محصولات تراریخته مانند سویا، ذرت، کلزا و غیره به داخل کشور وارد می‌شود و به مصرف می‌رسد اما در تمام دولت گذشته اجازه کشت این محصولات در داخل کشور داده نشد؟ محصولات تراریخته با سطح زیر کشت 170 میلیون هکتاری در جهان با اطمینان مورد مصرف مردم جهان قرار می‌گیرد، چرا جلوی تولید این محصولات در کشور گرفته می‌شود؟ در حال حاضر حداکثر10 درصد از140 نخبه‌ای که در دوره دکترای مستقیم بیوتکنولوژی تحصیل می‌کردند در کشور باقی مانده‌اند.

دکتر جمشید راهب عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنـتـیک و زیست‌فناوری با بیان این مطلب که مدت 15 سال در پژوهشگاه روی بیوتکنولوژی نفت کار می‌کند گفت: اهداف اعضای هیأت علمی پژوهشگاه خیلی کلان است برای مثال سولفورزدایی نفت و گاز. این طرح کلان را ما با آقای دکتر لطفی مطرح کردیم. طرح سولفورزدایی گاز را ما با زحمت بسیار زیادی آماده کردیم و از دکتر لطفی خواستیم برای راه‌اندازی آن با شرکت نفت هماهنگ شوند. در این مدت هشت سال با ما بازی کردند و این طرح هنوز به جایی نرسیده است. اعضای هیأت علمی پژوهشگاه قصد اعتراض داشتند ولی به ما گفته شد دو هفته صبر کنید تا وزیر جدید تعیین شود و بعد ما رسیدگی می‌کنیم.

دکتر ایوب آرپنایی یکی دیگر از اعضای هیأت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری بود که با بیان این مطلب که دلیل این‌که ما به این جلسه آمده‌ایم این است که وظیفه مجلس یکی بحث قانون‌گذاری است و دیگری نظارت، گفت: ما از شما و همکاران بزرگوارتان در مجلس انتظار داریم که در هر دو بعد، بیوتکنولوژی کشور را حمایت کنید. دلیل آن هم این است که بیوتکنولوژی تمام جنبه زندگی بشر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وی با اشاره به اهمیت بیوتکنولوژی در زندگی امروز گفت: امیدواریم مجلس در مدیریت بیوتکنولوژی نظارت داشته باشد و اگر مدیری ضعیف عمل می‌کند به این مسأله حتماً رسیدگی شود. دو نهاد است که پیشانی بیوتکنولوژی کشور است. یکی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری و دیگری ستاد توسعه زیست فناوری که محل سیاستگذاری این حوزه است. ما برای این قضیه با سرپرست محترم وزارت علوم تماس گرفتیم.

دکتر اسکندر امیدی نیا عضوهیأت مدیره انجمن ایمنی زیستی ایران گفت: «دکتری بیوتکنولــــوژی به قدری مهم بوده که در سال 1369 در انستیتو پاستور شکل گرفت، خود من دانش آموخته‌ انستیتو پاستور هستم. نظام ما بموقع مرزها و زمان را شناخت. ما چهار تا پروتکل داریم، پروتکل ایمنی زیستی، پروتکل تنوع زیستی، پروتکل خلع سلاح بیولوژیک و کدکس غذایی که ایران در هر چهار تا پروتکل عضو است. چون ما بیوتکنولوژی را می‌خواهیم عضو این پروتکل‌ها شدیم. من در سال 74 به خاطر موجی که بزرگان کشور در مورد این رشته ایجاد کردند وارد این رشته شدم. از طرف دیگر ما قبل از آن‌که برای نفت یا فرش سندی داشته باشیم، سند بیوتکنولوژی نوشته شد و این مسأله هم به سرپنجه تدبیر شخص آقای دکتر توفیقی انجام شده بود. ما نمایندگان چهار انجمن هستیم که نظامی صنفی است، این سند ما محصول زحمات دکتر توفیقی بوده است. به خاطر همین ما نظام‌های صنفی یکی از مطالبات‌مان این است که برای این‌که رسالت ما تحقق پیدا کند و چرخه بیوتکنولوژی خوب شکل بگیرد و افرادی همگرا با سند روی کار بیایند پیشنهاد می‌کنیم از آقای دکتر توفیقی حمایت شود تا ایشان بتوانند در مجلس رأی اعتماد بیاورند.

دکتر نیره اعــظـــم خوش خلق سیما عضو هیأت مدیره انجمن ایمنی زیستی ایران گفت: آقای مهندس باهنر شما خودتان در مجلس هستید و می‌بینید که کشاورزی کشور به زمین زده شده است. با بیوتکنولوژی می‌توان کشاورزی ارزان تولید کرد. چرا جلوی تولید برنج تراریخته گرفته شد؟ چون سمی نیاز نداشت و باعث می‌شد که تولید در واحد سطح افزایش یابد. همه اینها دست به دست هم داد تا در 8 سال گذشته روسایی سر کار بیایند که مانع رشد بیوتکنولوژی شوند؟ سند ملی زیست فناوری هم درهیچ بخشی پیشرفت نکرد؛ تنها در بخش بهداشت یک مقداری پیشرفت داشت البته نسبت به کشاورزی، ولی از برنامه بسیار عقب است.

دکتر سیروس زینلی رئیس انــجمــن بیوتکنولوژی ایران یکی دیگر از افرادی بود که در این جلسه سخن گفت: ما معتقدیم که قانونگذار وظیفه خود را درست انجام می‌دهد و خواست ما از مجلس اینست که گروه حقیقت‌یابی را برای بررسی علت عقب ماندگی در حوزه بیوتکنولوژی مأمور کند.

دکتر کسری اصفهانی عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری اضافه کرد: وضعیت به جایی رسیده است که ما جبهه‌ خودمان را که همان آزمایشگاه است رها کرده‌ایم و برای درخواست از شما به این جلسه آمده‌ایم. کسی الآن مدیریت این پژوهشگاه را بر عهده دارد که زمانی که برای این جایگاه انتخاب شد هیچ بیوتکنولوژیستی این فرد را نمی‌شناخت.

در خاتمه دکتر قره‌یاضی نامه رؤسای یکصد انجمن علمی کشور خطاب به نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حمایت از دکتر توفیقی را تقدیم مهندس باهنر کرد و گفت: "چنانچه پیش از این هم به اطلاع شما رسید رأی اعتماد نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به دکتر توفیقی مطالبه عمومی نه تنها دانشگاهیان بلکه فراتر از آن جامعه علمی سراسر کشور است".

منبع: روزنامه ایران – شنبه 21 مهر 1392

برای مشاهده فایل پی دی اف روزنامه فایل پیوست را باز کنید.