چتر حمایتی برای محصولات تراریخته

محصولات تراریخته به‌دلیل عدم‌مصرف سموم شیمیایی، تولید بیشتر به‌ازای واحد آب مصرفی و سایر نهاده‎ها مانند «زمان» و «زمین» مورد توجه طرفداران محیط‌زیست و غذای سالم قرار گرفته است. درحال‌حاضر بیش از ۱۸۱میلیون هکتار از اراضی جهان به کشت محصولات تراریخته اختصاص دارد. ایران نیز با واردات و مصرف سالانه سه تا پنج میلیارد دلار از محصولات تولیدی کشورهای برزیل، آرژانتین، کانادا و سایر کشورها لااقل از جنبه بهداشتی و کیفیت برتر این محصولات برخوردار شده است. با وجود پیشتازبودن دانشمندان کشورمان در عرصه مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته، به‌ویژه برنج و پنبه تراریخته، به دلیل عدم دانش کافی حاکم بر دولت‎های نهم و دهم و چه‌بسا همسویی با منافع سم‎فروشان، تولید داخلی این محصولات در آن دوره متوقف شد و دانشمندان پیش‌کسوت کشورمان مورد محاکمه قرار گرفتند تا راه واردات همچنان باز و منافع شرکت‎های چندملیتی مانند مونسانتو همچنان تأمین باشد. با انتصاب دیگربار «محمود حجتی» به وزارت جهاد کشاورزی، پنجره‌های بسته‌شده در این شاخه اجتناب‌ناپذیر از فناوری و تولید ملی محصولات کشاورزی واگشوده شد تا تنها در دو سال، واردات گندم به کمتر از یک‌سوم کاهش یافته، کشت آزمایشی برنج تراریخته برای احیای بذور ازدست‎رفته آغاز شده، از پنبه تراریخته رونمایی، از پیش‌کسوتان تولید محصولات تراریخته اعاده حیثیت و فناوری‌هراسان از مصدر امور برکنار شدند. پیام رئیس‌جمهور به همایش بیوتکنولوژی مبنی‌بر اینکه استفاده از محصولات تراریخته، هم ضرورت و هم انتخابی دلپذیر است و در صورت غفلت از این موضوع مورد شماتت نسل‎های آینده قرار خواهیم گرفت، نقطه عطفی در توجه به این فناوری مهم و سرنوشت‎ساز بود. بازگشت دوباره دکتر «بهزاد قره‎یاضی» به ریاست پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی و حضور دانشمندان طراز اول مهندسی ژنتیک در هرم بالای مدیریتی در وزارت جهاد کشاورزی موجب شد تا فعالیت‎های مهندسی کشور با الهام از سیاست‎های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری جان تازه‎ای بگیرد. حضور بنیان‌گذار مهندسی ژنتیک جهان دکتر «ون مونتاگو» در ایران و اعطای جایزه مدال طلای وزارت جهاد کشاورزی از سوی وزیر جهاد کشاورزی، لغو آیین‎نامه بازدارنده قانون ایمنی زیستی از سوی شورای ملی ایمنی زیستی به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و حمایت بی‎دریغ معاون علمی و فناوری و وزرای علوم و بهداشت از توسعه بیوتکنولوژی امیدهای تازه‎ای ایجاد کرد. اگرچه به‌طور هم‌زمان و با پیشرفت‎های روزافزون در این زمینه و نزدیک‌ترشدن دانشمندان کشورمان به تولید ملی و تجاری محصولات تراریخته و غذای سالم، تحرک مخالفان فرنگی محصولات تراریخته و رفت‌وآمد آنها (که تجلی آن در همایش تجارت محصولات ارگانیک در اوایل شهریورماه در تهران بود) افزایش یافت، اما پژوهشگران کشورمان همچنان استوار و بی‎توجه به این مسائل به راه خود ادامه می‎دهند. دراین‌میان رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست که طبق ماده دو قانون ایمنی زیستی به‌عنوان یکی از اجزای دولت «مکلف» است که تمهیدات لازم را برای تولید و استفاده از محصولات تراریخته فراهم آورد، با امضای طوماری خواهان ممنوعیت محصولات تراریخته می‎شود و شاید ناخواسته پای در راه گذشتگان می‌گذارد. خانم «ابتکار» به‌خوبی می‎داند که در صورت عدم علاقه به یک قانون باید پیشنهادات موردنظر خود را به‌صورت لایحه‎ای تقدیم مجلس کند و باز هم می‎داند چنین لایحه‎ای در همان گام اول در درون دولت و در همسویی با انجمن‎های علمی با مخالفت گسترده روبه‌رو خواهد شد. مجلس نیز هرگز به ایده‎های این‌چنینی رأی نخواهد داد. به نظر می‌رسد اولویت سازمان حفاظت محیط‌زیست این‌روزها باید رویارویی بیشتر با بحران زیست‌محیطی دامنگیر کشورمان و پیکار با ریزگردهایی باشد که حیات تعداد زیادی از هم‌وطنان ما را به مخاطره انداخته است.

نویسنده: دکتر نیراعظم خوش‎خلق سیما، متخصص ایمنی زیستی