بهای سنگین غفلت از فناوری

اخیرا خبر جالبی‌ در مورد استفاده از مهندسی‌ ژنتیک برای حفظ گونه‌های در حال انقراض در اروپا و مخصوصا انگلستان منتشر شده است. این خبر یادآور خوبی برای فواید و کاربردهای فناوری مهندسی‌ ژنتیک است به این فکر افتادم که چرا اکثر گونه‌های ناب و خاص جانوری در کشور ما نابود شدند یا در حال انقراض هستند، در حالی‌ که سازمان مربوطه فقط خبر نابودی را اعلام می‌کند و کار خاصی‌ انجام نمی‎دهد. چرا سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به اعلام خطر بسیاری از کارشناسان و متخصصین امر التفاتی چندانی در مورد روند انقراض گونه‌های جانوری نکرده است؟ چرا از وجود متخصصین و دانشمندان علم ژنتیک، مانند کشورهای دیگر، از این علوم و فنون جدید استفاده نمی‌کنیم تا جلوی انقراض گونه‎هایی همچون ببر مازندران را بگیریم؟ یوز ایرانی‌ هم به زودی به جرگه ببر مازندران می‌پیوندد.

کشور ایران با امضای پروتکل کارتا‌هنا متعهد شد که کلیه فعالیت‎های مهندسی‌‎شده گونه‌های گیاهی و جانوری را در قالب قوانین ایمنی زیستی‌ که توسط 170 کشور پذیرفته شده انجام دهد. البته کشورهای توسعه یافته از طریق سازمان‎های بین‌المللی کمک‎هزینه‌هایی را هم در خصوص کمک به کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته‌اند. اما با کمال تعجب به شخصه دیدم و شنیدم که محیط زیست به فکر کندن چاله برای این کمک هزینه است. در واقع از لحاظ علمی‌ و عملی‌ هیچ‎گونه فعالیت و تحقیقی در چهارچوب وظایف این سازمان حول محور ایمنی زیستی‌ ندیدم. در صورتی‌ که این سازمان حداقل می‌توانست از فناوری نوین و مهندسی‌ ژنتیک استفاده کند تا گونه‌های جانوری با ارزش از بین نرود. بیم آن می‎رود که در آینده مجبور به خرید گونه‌های منقرض شده جانوری ایران به قیمت میلیون‎ها دلار از اروپا و آمریکا باشیم.

به گفته صاحبنظران، بسیاری از محصولات غذایی وارداتی که مدت‎ها است مورد مصرف عموم قرار گرفته‎اند تراریخته هستند. مثلاً ذرت که به وفور مورد استفاده مردم قرار می‎گیرد یک رقم تراریخته وارداتی‌ است. همچنین تمام‌ روغن‎های وارد شده از آمریکای جنوبی حاصل ارقام تراریخته است. اگر این گونه‌ها عامل سرطان هستند پس چرا این محصولات وارد ایران می‎شوند؟.چرای جلوی واردات آن گرفته نمی‌شود؟ شاید گونه‌های تراریخته وارداتی‌ سرطان‎زا نیستند اما اگر این گونه‌ها در ایران کشت شوند سرطان‎زا میشوند؟؟؟؟ یعنی‌ مشکل از خاک ایران هست؟؟؟

*کارشناس تنوع زیستی و دانش‎آموخته دکتری بیولوژی از دانشگاه ملی مالزی