محصولات اصلاح شده ژنتیکی … بودن یا نبودن؟

محصولات اصلاح شده ژنتیکی … بودن یا نبودن؟

هماهنگی سازمان‌یافته ماه‌های اخیر بعضی رسانه‌ها و منابع خبری در تدارک مصاحبه‌هایی که در زمینه نفی ضرورت اجتناب ناپذیر توسعه محصولات پربازده و سالم از جمله محصولات تراریخته در خلال عمر دولت یازدهم به امری رایج و عادی تبدیل شده است.

مصاحبه‌شونده‌ها در این حالت یا به تابلویی از مخالفت‎هایی جناحی شهرت داشته و یا تنها به جایگاه سیاسی و البته عدم تخصص و دانش آنان در این حوزه عنایت شده است. متاسفانه از این دست مصاحبه‌های جانبدارانه و با خط مشی از قبل تعیین شده و کاملا سازماندهی شده اخیرا توسط برخی رسانه‌های دلواپس با مسئولین که متاسفانه تخصص لازم در مباحث مورد مصاحبه را ندارند زیاد انجام می‌شود. نکات قابل بررسی در این قبیل مصاحبه‌ها توجه بسیاری از متخصصان علوم بیوتکنولوژی و البته بیولوژی را به خود جلب کرده است. نگارنده با برخورداری از تخصص در این موضوع توضیحات زیر را لازم می‌داند.

کاربرد مکرر و افراطی ترجمه نابجای “دستکاری ژنتیکی شده” می‌تواند نظر مخاطبان را تحت تأثیر کاربرد منفی آن در زبان فارسی قرار دهد. متاسفانه این اصطلاح و در این موارد بیانگر مناسبی بنظر نمی‎رسد. ما در فناوری‎های بیوتکنولوژی مفهومی بنام “دستکاری ژنتیکی” نداریم. در واقع اصلاح ژنتیکی داریم که واژه رایج‎تر آن “تراریخته” است. وقتی شما واژه تراریخته را معادل محصولات دستکاری شده ژنتیکی توصیف می کنید چه توقعی از رای و نظر افراد دارید!؟

بسیاری از مخالفان محصولات اصلاح شده ژنتیکی ادعا دارند که این محصولات با مجوز وارد کشور می‎شود ولی هیچ‎گونه لیبل گذاری در این خصوص بر روی محصولات تراریخته وارداتی انجام نمی‎شود!!!… در مورد بحث برچسب‎گذاری بر محصولات تراریخته پرسش این است که چرا مخالفان محصولات اصلاح شده ژنتیکی و آن‎ها که خود را حامی محیط زیست می‎دانند و تاکید به برچسب‎گذاری بر محصولات تراریخته دارند در مورد زیان‎های استفاده بی‎رویه از سم و کود در سیستم کشاورزی کشور سکوت اختیار کرده‎اند و برای برچسب‎گذاری این قبیل محصولات سینه چاک نمی‎کنند؟؟؟؟ ایا این مدعیان حمایت از محیط زیست در مورد تاثیر منفی زیاده‎روی در مصرف کود و سموم شیمیایی بر سلامت انسان و محیط زیست بی‌اطلاع هستند؟؟؟  چرا آنان در مورد پیامد‎های آبشویی سم ، کود و ورود این آبهای آلوده به رودخانه‌ها‌، دریاها و اقیانوس‎ها سکوت اختیار کرده‌اند؟ آب‎های آلوده‌ای که نه تنها عامل از بین رفتن تعداد بسیاری از گونه‌های ارزنده جانوری بلکه عامل مرگ و میر هزاران انسان به واسطه بیماری مهلک سرطان است سکوت کرده‎اند… چرا؟؟؟

اگر دلسوز سلامت هموطنانمان و حفظ تنوع‌زیستی و منابع طبیعی ارزشمند و تجدید‌ناپذیر کشورمان هستیم باید نگاهی منصفانه به هر دو مقوله کشاورزی سنتی و کشاورزی مهندسی شده ژنتیکی داشته باشیم. اگر قرار است اطلاع‌رسانی انجام دهیم در مورد مزایا و معایب احتمالی هر دو روش صحبت کنیم و در هنگام نظر‌خواهی سعی کنیم نظر افراد متخصص و واجد شرایط را جویا شویم. به نظر نگارنده اگر قرار بر آگاهی‌رسانی به مصرف‌کنندگان در مورد محصولات تولیدی به خصوص مواد غذایی است باید تمام محصولاتی که با روش‎های دیگر کشاورزی یعنی کشاورزی سنتی (استفاده از سم و کود) و کشاورزی ارگانیک تولید می‎شوند نیز برچسب‎گذاری شوند. میزان مصرف سم و کود‌های شیمیایی مصرف شده در محصولات کشاورزی کاملا مشخص شود به همین شکل در مورد محصولات تراریخته نیز اطلاع‌رسانی مناسب صورت پذیرد. سپس با این تمهیدات و توضیحات شفاف می‌توان شعار حق انتخاب سر داد و پس از آگاهی‌رسانی در مورد روش‎های مختلف کشاورزی و سود و زیان‎های احتمالی آن‎ها به مردم حق انتخاب داد و دید کدام محصول و به چه علت مورد انتخاب واقع می‌شود؟؟؟ 

در خصوص رفع ابهامات در مورد سلامت محصولات تراریخته اخیراً مصاحبه‎هایی با مسئولین مربوطه صورت گرفته است. دکتر دیناروند رئیس سازمان غذا و دارو در این خصوص اظهار داشت “وزارت بهداشت مخالفتی با استفاده محصولات تراریخته در کشور ندارد. واردات محصولات تراریخته انحصاراً بر دو محصول سویا (کنجاله دامی، سویا و روغن سویا) است، همچنین وی افزود: واردات گندم و برنج تراریخته به کشور نداریم لذا هر فرآورده تراریخته‌ای که مجوز بین‎المللی داشته باشد را برچسب‎گذاری می‌کنیم” رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به برنامه ششم توسعه پیرامون محصولات تراریخته در کشور تصریح کرد: پیرامون محصولات تراریخته در کشور مخالفت‎هایی وجود دارد به گونه‎ای که وزارت جهاد کشاورزی پیشنهاد داده و دولت آن را تصویب کرده است تا امکان استفاده از این علم و فناوری در کشور وجود داشته باشد بنابراین مخالفت کورکورانه و یا تایید کورکورانه نباید داشته باشیم لذا با توسعه و تولید آن موافق هستیم. وی عنوان کرد: بدون ارزیابی ایمنی اجازه ورود این محصولات را به بازار نخواهیم داد (در جواب مخالفانی که ادعا دارند این محصولات مورد ارزیابی قرار نمی‎گیرند)

 تولایی رئیس انجمن ژنتیک ایران نیز اظهار داشت “استفاده از محصولات تراریخته در صورت نظارت و ارزیابی درست مخاطره‎آمیز نیست. قسمت اعظم ذرت دنیا تراریخته است به گونه‎ای که بخش زیادی از خوراک طیور را تشکیل می‎دهد. وی با اشاره به این که بخش زیادی از ذرت، سویا، کنجاله‎ها، پنبه و چغندر قند تراریخته است ادامه داد: کشورمان 165 میلیون هکتار مساحت دارد که 51 میلیون آن مستعد کشاورزی است. تولایی با اشاره به این که همه این محصولات در داخل کشور قابلیت تولید دارند بیان کرد: اگر ژن مقاومت به شوری را از گیاهان نمک دوست بگیریم و به گندم غیرمقاوم انتقال دهیم در این صورت می‎توانیم به بهره‎وری خوبی دست یابیم. رئیس انجمن ژنتیک ایران با اشاره به این که 71 مجوز مصرف در 17 محصول صادر شده است که دارای برچسب است ادامه داد: محصولات اصلاح شده ژنتیکی حدود 20 سال است که در بازار مصرفی دنیا قرار دارد به طوری که تولید آن ها رو به توسعه است”.

متاسفانه برخی مخالفان زیست‌فناوری ادعا می‌کند که دستیابی به فناوری نوین و تکنولوژی تولید محصولات تراریخته در داخل کشور به اقتصاد ایران ضربه وارد می‌کند!!! در جواب به آن‌ها باید گفت شاید توسعه فناوری و تولید قانونمند فراورده های بیو تکنولوژی‌ در داخل کشور به اقتصاد جریاناتی  آسیب وارد شود که منافعشان در تداوم و افزایش واردات است‌ اما در عرصه عمومی امثال ایشان باید به جای القا و تلقین و هراس‌افکنی، اول اینکه از مصاحبه‌شونده‌های فاضلی همچون خانم جلودار‌زاده سوال کنند و از تلقین بپرهیزند و دوم اینکه خود باید به اثبات ادعاهای بی‌اساس خود بپردازند. چگونه ممکن است محصولی که قرار است در داخل کشور و با قابلیت ملی تولید شود خطر سرطانزایی داشته اما مشابه وارداتی آن محصولات بی‌خطر باشد‌؟ اما طی 20 سال گذشته هرگز به حجم واردات محصولات تراریخته اشاره‌ای نداشته و در مورد آن اعتراضی نکرده است؟!

 اضافه می‌کنم طبق آمار مستند، عمده‌ترین محصولات واردات غذایی و کشاورزی ایران در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۱ به شرح زیر بوده است: کنجاله سویا (۱٫۸۲۷ میلیارد دلار)، دانه ذرت دامی (۱٫۵۲۶ میلیارد دلار)، روغن خام سویا (۷۶۵٫۶ میلیون دلار)، دانه سویا که در حدود 90 درصد این روغن‌های خوراکی و خوراک دام وارداتی به کشور تراریخته بوده است… با این آمار دلواپسان تاثیر تراریخته‌ها بر روی سلامت انسان چه پاسخی می‎دهند؟ چرا در دولت محبوبشان سکوت اختیار کرده بودند؟ آیا این موجب سرافکندگی نیست که کشوری مثل ایران با این توان علمی بالا در بین بسیاری از کشورهای همسایه از دستیابی به علوم مهندسی ژنتیک و رسیدن به خودکفایی ناتوان باشد، در حالی که بسیاری از کشورهای همسایه از جمله هند و پاکستان در این مورد گوی سبقت را از بسیاری از کشورهای توسعه یافته ربوده‌اند؟

اگر که سرنوشت محصولات تراریخته را با توهم توطئه‌های قدرت‌های جهانی گره می‌زنیم راستی چرا آنان از کفایت و توانایی پایدار ملی وارد کنندگان عمده بیمناک نباشند. آیا نمی‌توان ادعا نمود که لابی‌های این وارد‌کنندگان بزرگ در تلاشند تا با ممانعت از تولید داخلی از تنور گرم واردتشان کاسته نشود؟

دکتر الهام باقری راد – متخصص زیست شناسی و محیط زیست

منبع: آفتاب نیوز