سرانه بالای مصرف سموم در کشاورزی ایران، عامل سرطان شناخته شد

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی:

سرانه بالای مصرف سموم در کشاورزی ایران، عامل سرطان شناخته شد

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه سرانه سموم مصرفی ایران 400 گرم و در اروپا 70 گرم است خبر داد: افزایش مصرف سم برای از بین بردن آفات محصولات کشاورزی نه تنها عامل بیماری سرطان است بلکه با وارد شدن سموم به آب و خاک و محیط زیست زندگی هزاران گونه مختلف مثل پرندگان و ماهی‌ها و به ویژه حشراتی از جمله پروانه ها و زنبورهای عسل نیز در معرض تهدید قرار دارد.

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی ایران (اگنا)، دکتر مسعود توحیدفر در نشست تخصصی نقش بیوتکنولوژی در اصلاح سبک زندگی  پیرامون استفاده کشاورزان از سم اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۲۸۸ نوع سم مختلف توسط کشاورزان کشور مصرف می شود که حدود ۹۵ درصد آنها وارداتی هستند. با توجه به تهدید جدی آفات و بیماری‌های گیاهی علیه محصولات کشاورزی تا ۳۰ درصد محصولات را از بین می برند که با توجه به ساختار سنتی کشاورزی کشور استفاده وسیع از سموم علیه آفات در شرایط فعلی اجتناب ناپذیر است.

وی با بیان اینکه سرانه سموم مصرفی در ایران حدود ۴۰۰ گرم و در اروپا تنها ۷۰ گرم است، گفت: استفاده از این میزان سم ضمن ایجاد مقاومت در آفات و در نتیجه ضرورت افزایش روزافزون حجم سموم مصرفی و همچنین استفاده از سموم شیمیایی قوی‌تر و خطرناک‌تر در بروز بیماری‌های مختلف به ویژه سرطان‌ها نقش بارزی دارد. براساس برآوردها حدود نیمی از موارد ابتلا به سرطان در کشور مستقیم و غیرمستقیم ناشی از کاربرد سموم شیمیایی در بخش کشاورزی است.

توحیدفر ادامه داد: سموم شیمیایی که به گستردگی در مزارع استفاده می شوند نه تنها سلامت کشاورزان و مصرف کنندگان محصولات زراعی و باغی را تهدید می کند، بلکه با وارد شدن سموم به آب و خاک و محیط زیست زندگی هزاران گونه مختلف مثل پرندگان و ماهی ها و به ویژه حشراتی از جمله پروانه ها و زنبورهای عسل نیز در معرض تهدید قرار دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: سموم شیمیایی با تاثیر بر سیستم عصبی حشرات به انقراض بسیاری از گونه‌ها و کاهش شدید جمعیت حشرات دیگر منجر شده که متاسفانه تحقیقات انجام شده بیانگر شباهت سیستم عصبی انسان به حشرات است که تحت تاثیر سموم شیمیایی قرار می‌گیرد، امری که در واقع در کاهش سطح تحمل و شیوع روزافزون بیماری های عصبی و روانی در جامعه نیز کاملا محسوس است.

وی با بیان اینکه کشورهای در حال توسعه با استفاده از فناوری‌های نوین به ویژه زیست فناوری نیاز به مصرف سم در کشاورزی را تا حد زیادی کاهش داده‌اند، اظهار داشت: در مهندسی ژنتیک با انتقال ژن مقاومت در برابر آفات به گیاهان زراعی، آنها را در برابر آفات مصون می‌کنند و بدین ترتیب نیازی به مصرف سموم شیمیایی خطرناک ندارند. البته کاربرد مهندسی ژنتیک و تولید ارقام تراریخته تنها به مقاوم کردن گیاهان در برابر آفات محدود نمی شود بلکه با توجه به مشکل کم آبی و کاهش بارندگی، دانشمندان به تولید گونه های تراریخته مقاوم به کم آبی هم اقدام کرده‌اند که با توجه به شرایط رو به وخامت ایران از لحاظ کم آبی و کاهش روزافزون سطح زیرکشت محصولات کشاورزی و افزایش فزاینده جمعیت که قرار است طبق برنامه ریزی صورت گرفته به ۱۵۰ میلیون نفر بالغ شود، استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک برای تامین امنیت غذایی کشور اهمیت حیاتی دارد.

توحیدفر گفت: در کنار مشکلات و محدودیت‌های کشاورزی کشور آنچه امنیت غذایی کشور را به نحوی مضاعف تهدید می کند الگوی غلط تغذیه در کشور است به طوری که در ایران، سرانه مصرف نان پنج برابر، روغن سه برابر، برنج دو برابر و قند شش برابر سرانه کشورهای در حال توسعه و در موارد متوسط دنیا است.

وی با اشاره به اینکه بخش عمده واردات ایران را محصولات کشاورزی و غذایی تشکیل می‌دهد، اظهار داشت: شاید برخی با توجه به وفور فرآورده‌های کشاورزی و غذایی در شبکه عرضه داخل کشور عمق خطری که امنیت غذایی  کشور را تهدید می کنند جدی نگیرند، اما باید توجه داشت که با سهم عظیم واردات در تامین غذای کشور، امنیت غذایی ایران کاملا در دست کشورهای خارجی بوده و کافی است که مثلا واردات ذرت و کنجاله (خوراک طیور) به کشور متوقف شود تا در مدتی بسیار کوتاه قیمت هر کیلوگرم مرغ چندین برابر افزایش پیدا کند.

این پژوهشگر زیست فناوری افزود: استفاده از فناوری مهندسی ژنتیک در بخش کشاورزی که برخی ناآگاهانه یا با انگیزه‌های خاص در برابر توسعه آن در کشور مانع تراشی می‌کنند، می‌تواند ضمن کاهش مخاطرات شدید ناشی از مصرف سموم شیمیایی، عملکرد تولید محصولات مختلف را در واحد سطح بین ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش داد و از تبعات جدی کاهش آب بر بخش کشاورزی کشور جلوگیری کند.

تولیدکننده نخستین پنبه تراریخته ایرانی اظهار داشت: سال‌هاست که به دلیل هزینه بالای سموم کشاورزی مورد نیاز برای مقابله با افات پنبه، کشت این محصولات استراتژیک در سیستان و بلوچستان متوقف شده که با رهاسازی و کشت پنبه تراریخته مقاوم به آفت می توان طلای سفید را به کشتزارهای این استان پهناور برگرداند و اقتصاد و اشتغال این خطه را متحول کرد.

وی در ادامه به یکی دیگر از مشکلات کشاورزی سنتی کشور که استفاده از کودهای شیمیایی برای افزایش عملکرد محصول است اشاره کرد و گفت: در ایران از کود اوره استفاده می شود که ماده‌ای شدیدا سرطانزا موسوم به نیروزامین تولید می کند، در برخی محصولات مثل سیب زمینی به شدت  در داخل غده‌ها تجمع یافته و سلامت مصرف کنندگان را تهدید می کند.

توحیدفر افزود: کودهای فسفاته هم ماده سرطانزای دیگری تولید می کند ولی چندان کم خطرتر نیستند. بیوتکنولوژی برای این تهدید نیز راه حلی موثر دارد که استفاده از کودهای زیستی حاوی باکتری‌هایی است که مواد مفید را از خاک جذب کرده و به گیاه منتقل می‌کنند.

این متخصص مهندسی ژنتیک نجات گونه‌های گیاهی در معرض انقراض را از دیگر کاربردهای زیست فناوری در بخش کشاورزی عنوان کرد و گفت: محققان موفق شده اند لاله واژگون را که بومی ایران است با روش‌های بیوتکنولوژی حفظ کنند.

وی در پایان تولید ماده ضدعفونی کننده دندان در گیاه توتون که به بازار مصرف هم عرضه می‌شود، تلاش‌ بوده تا برای تولید واکسن در گیاهانی مثل کاهو، توت فرنگی و هویج به عنوان جایگزین واکسن‌های تزریقی، تولید انسولین در گیاه گلرنگ، نخ پنبه در گیاه توتون، برنج حاوی ویتامین آ، گل‌های زینتی با رنگ‌های متفاوت (جدید)، آناناس‌های رنگی و مشتری پسندتر، تولید مرغ‌هایی که تخم آنها حاوی مواد دارویی است، ایجاد گیاهان مهندسی ژنتیکی شده با قابلیت جذب CO2 بیشتر از هوا و … را مثال‌هایی از دستاوردها و زمینه‌های تحقیقاتی گسترده محققان مهندسی ژنتیک گیاهی دنیا در سال‌های اخیر عنوان و ابراز امیدواری کرد که با برنامه ریزی های صورت گرفته  زمینه توسعه و کاربرد هر چه بیشتر این فناوری های مفید در ایران نیز روز به روز فراهم تر شود.

منبع: اگنا