معضل سودجویی با نام غذای ارگانیگ

در سلامت و فواید محصولات ارگانیک تردیدی نیست، اما متاسفانه هرگاه محصولی مورد استقبال مشتریان قرار می گیرد. برخی افراد سودجو و متخلف به طمع می افتند. به بیان دیگر به موازات آگاهی بخشی فواید محصولات ارگانیک برچسب گذاری محصولات ارگانیک و توجه عموم جامعه به این موضوع، به یکباره در کشور فروشگاه های متعددی تحت عنوان عرضه محصولات ارگانیک پدید آمدند و طبعا با فروش قابل توجهی نیز روبه رو شدند. امروزه دیگر در هر شهر و کوی و برزنی به راحتی می توان مراکز عرضه انواع مختلف محصولات کشاورزی ارگانیک از جمله حبوبات، غلات، سبزیجات میوه جات و…. را پیدا کرد؛ به طوری که حتی شاید به زودی شاهد عرضه توتون و تنباکوی ارگانیک در بازار هم باشیم!

کشت ارگانیگ زیر ساخت های متعددی داشته و هم چنین الزامات پیچیده ای دارد. به عنوان مثال، حداقل به مدت سه سال قبل از اقدام به کشت ارگانیک در یک زمین کشاورزی، نیاید هیچ گونه سم یا کود شیمیایی در آن زمین کشاورزی استفاده شده باشد. این در حالی است که امروزه مساحت بسیار کمی از زمین های قابل کشت در ایران واجد چنین معیارهایی هستند؛ بنابراین چنین حجم انبوه محصولاتی به نام ارگانیک و گسترش بی رویه مراکز عرضه محصولات ارگانیک در کشور ابهاماتی را در خصوص «سودجویی با نام غذای ارگانیک» برانگیخته است. حتی آش به قدری شور شده که چندی پیش در مهر ماه ۱۳۹۷ یکی از مسئولان ارشد وزارت بهداشت در یک گفت و گوی خبری صراحتا به احتمال «سودجویی با نام غذای ارگانیک» اشاره کرد و قول داد که سازمان متبوعش مصمم به  تدوین آیین نامه نظارت بر اصالت محصولات ارگانیک است. البته به نظر نمی رسد که معضل  «سودجویی با نام غذای ارگانیک» صرفا با تدوین  یک آیین نامه جدید مرتفع شود؛ كما اینکه از سال ها پیش، آیین نامه هایی در خصوص نظارت و صدور گواهی و مجوز برچسب گذاری محصولات ارگانیک توسط مرکز ملی تایید صلاحیت ایران و سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده است؛ متاسفانه اکنون شاهدیم که گاهی اوقات به اسم ارگانیک محصولاتی بدون اخذ گواهی اصالت و مجوزهای قانونی به فروش می رسند. بنابراین مشکل اصلی در حل معضل فروش منقلبانه و سودجویی با تام غذای ارگانیک، نه صرفا تدوین آیین نامه؛ بلکه نبود ضمانت اجرایی کافی و عدم بازدارندگی قوانین فعلی است.

 ضمانت اجرایی آیین نامه های نظارت بر اصالت محصولات ارگانیک و پیشگیری از فروش متقلبانه این محصولات، در گرو اهتمام جدی مجریان قانون است. در وهله اول باید تمامی فروشندگان محصولات ارگانیک ملزم به اخذ مجوز و گواهی های قانونی شوند. افزایش نظارت دقیق و مستمر دستگاههای اجرایی مرتبط؛ په ویژه وزارت جهاد کشاورزی پر رعایت الزامات و قوانین کشت ارگانیک در مزارع به منظور استحصال و تولید محصولات ارگانیک استاندارد در جهت بهره مندی آحاد جامعه از این محصولات بسیار ضروری است. حتما باید به موازات تدوین آیین نامه، ساز و کاری تعریف شود تا به طور مستمر مراکز عرضه محصولات ارگانیک در بازار کشور بررسی و پایش شوند؛ بدین منظور وزارت بهداشت باید با نمونه برداری مستمر و آنالیز آزمایشگاهی نمونه ها از اصالت محصول ارگانیک اطمینان حاصل کرده و تقلبات احتمالی را کشف کند، اما آخرین و مهم ترین قدم در راه حصول ضمانت اجرایی موثر پیرامون احراز اصالت محصولات ارگانیک، وضع قوانین جزایی توسط قانون گذاران و جرم انگاری تخلفات مرتبط با محصولات غذایی ارگانیک است؛ به نحوی که باید مجازات های بازدارنده ای به صورت قانونی تعریف شوند تا سودجویان و فروشندگان متخلف محصولات تقلبی به نام ارگانیک، اطمینان خاطر و حاشیه امنیت خود را از دست بدهند.

در خاتمه به صورت خلاصه می توان نتیجه گرفت که «کشتی ارگانیک، اساسا مرکبی استوار و اسبابی صواب برای رسانیدن مسافران به ساحلی با سفره سالم است نه عرشه ای برای سوداگری با صحنه ای برای صید زر و سیم. تساهل و تسامح در ساخت اصولی سازه های این کشتی و سبک شماری سهم بازرسی های پساپس در راستای شناسایی مخاطرات سفره سبب سختی و سلب آسایش همسفران بوده و مستوجب خسران است، پس، سعی مستمر و صادقانه در راه حراست و صیانت شایسته از کشتی ارگانیک و سکنه آن، رسالتي سترگ محسوب می شود که متوجه تمامی دست اندرکاران و سیاست گذاران سبد غذایی، سازمان های عرصه سلامت و صاحبان صنایع ارگانیک به مثابه سکانداران ساعی و ناخدایان دلسوز است.

دکتر بهادر حاجی محمدی، بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران، رئیس مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذای دانشگاه علوم پزشکی پزد، فوق دکتری سم شناسی مواد غذایی