تولید برنج تراریخته مقاوم به خشکی با مهندسی ریشه

به گزارش مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران به نقل از دیده بان علم ایران، دکتر حمیدرضا طهوری در بازدید از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در نشستی با حضور رییس و معاونان پژوهشگاه و مدیران بخش های مختلف تحقیقاتی با توامندی ها و ظرفیت های پژوهشگاه در زمینه تحقیق و توسعه و تجاری سازی آشنا شده و در ادامه با حضور در بخشهای مختلف تحقیقاتی و گفت و گو با اعضای هیات علمی و محققان هر بخش از پروژه های در حال اجرا و دستاوردهای آنها مطلع شدند.

دکتر نیراعظم خوش خلق سیما، رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در ابتدای این نشست با اشاره به تاریخچه شکل گیری و توسعه پژوهشگاه گفت: مفتخریم که پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با قدمتی کمتر از ۲۰ سال زاده انقلاب اسلامی و ثمره تلاش فرزندان انقلاب است. پایه اولیه این پژوهشگاه با توسعه بخش فیزیولوژی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر و تشکیل موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی شکل گرفته و به فاصله سه، چهار سال بعد از شکل گیری موسسه به تدریج علاوه بر ستاد مرکزی مستقر در کرج که شامل بخش های مختلف تحقیقاتی است، مدیریت های تخصصی در حوزه های صنایع غذایی، بیوتکنولوژی جانوری، متابولیتهای ثانویه و گیاهان دارویی هم در تبریز، رشت و اصفهان شکل گرفته اند که با ارتقای موسسه به پژوهشکده و نهایتا پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، مدیریتهای منطقه ای به پژوهشکده ارتقا پیدا کرده اند. در کنار این پژوهشکده ها مدیریت تحقیقاتی دیگری در مشهد دایر شده که در حوزه منابع طبیعی فعالیت دارد.

وی خاطرنشان کرد: فعالیت های پژوهشگاه بر رفع چالش های عمده بخش کشاورزی متمرکز شده است. در این راستا، ماموریت پژوهشگاه، تامین امنیت غذایی و توسعه پایدار کشاورزی کشور با غلبه بر چالش هایی چون تنش های محیطی، هزینه های تولید، آلودگی محیط زیست و ارتقای کمیت و کیفیت محصولات است.
خوش خلق سیما تصریح کرد: هدف گذاری پژوهشگاه این است که تا سال ۱۴۰۰ حداقل به ۴۰ محصول قابل تجاری سازی،۱۵ قرارداد انتقال دانش فنی، ۴۶ لاین و ژنوتیپ امیدبخش، ۴۷ دانش فنی، ۱۹۸ مقاله Q1، ثبت ۲۰ گونه جدید میکروبی و ارائه ۱۰ دستورالعمل ترویجی برسیم. رویکرد اصلی تحقیقات پژوهشگاه، اثربخشی در GDP کشور و عرضه دستاوردهای قابل تجاری سازی است و در این راستا به اثربخشی پژوهش ها توجه ویژه داریم.

وی خاطرنشان کرد: بر این اساس، طبق  بررسی صورت گرفته، تنها یکی از پروژه های پژوهشگاه که طرح خودکفایی در تولید غده بذری عاری از ویروس ارقام سیب زمینی به روش کشت بافت است با عرضه به بخش خصوصی و تجاری سازی بالغ بر ۲۹ میلیون دلار صرفه جویی ارزی در پی داشته است.طرح دیگر ما که تکثیر انبوه پایه های سیب مالینگ مرتون است با صرف تنها ۸۸ میلیون تومان بودجه اجرا شده که تاکنون ۷۸ میلیارد تومان اثربخشی داشته است.

رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی افزود: رویکرد محوری ما در تصویب طرح های تحقیقاتی، امکان جلب مشارکت بخش خصوصی است و هر یک از تحقیقات ما حداقل یک مشتری دارند. مشارکت بخش خصوصی می تواند به صورت پرداخت هزینه ها یا در اختیار قرار دادن زمین، تجهیزات یا نیروی انسانی برای اجرای پایلوت باشد. در مورد برخی طرح ها هم تا مرحله رسیدن به دانش فنی، کار را در پژوهشگاه انجام می دهیم و دانش فنی را به شرکت های متقاضی بخش خصوصی واگذار می کنیم. در مورد برخی طرح ها هم سرمایه گذاری کامل توسط پژوهشگاه انجام می شود و پس از رسیدن به دانش فنی با ایجاد شرکت دانش بنیان، آن را به بازار عرضه می کنیم.

خوش خلق سیما در ادامه با اشاره به گسترش فزاینده سطح زیرکشت محصولات تراریخته در دنیا که به بیش از ۱۸۰ میلیون هکتار رسیده است اظهار داشت: گردش مالی بازار جهانی بذر تراریخته بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار است که تنها نصیب ما از این بازار هنگفت، واردات است! در حالی که سال ۱۳۸۲ به دانش فنی تولید محصولات تراریخته نسل اول دست یافتیم و قرار بود سال ۱۳۸۴ اولین محصول برنج تراریخته را برداشت کنیم.

وی با بیان این که به رغم مخالفت ها با کشت محصولات تراریخته در ایران  مهندسی ژنتیک و تولید محصولات تراریخته در دنیا روز به روز در حال پیشرفت است و از بحث انتقال یک ژن و ایجاد محصولی با یک صفت برتر به تدریج به انتقال چند ژن توسعه یافته است.

رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی خاطرنشان کرد: پژوهشگاه علاوه بر برنج تراریخته روی پنبه، سیب زمینی، کلزا، سویا و چغندرقند تراریخته هم کار کرده است.

وی با بیان این که با توجه به خشکی و کمبود فزاینده آب در ایران برای تداوم کشاورزی چاره ای جز استفاده از فناوری های نو نداریم، اظهار داشت: یکی از طرح های تحقیقاتی پژوهشگاه در این راستا، مهندسی ریشه برنج با انتقال ژن از خویشاوندان وحشی این گیاه است که به ایجاد رقم جدید برنج متحمل به خشکی و کم آبی منجر می شود. از دستاوردهای دیگر پژوهشگاه که در بخش مهندسی بافت حاصل شده تولید بذور هیبرید فلفل و خیار با روش هاپلوئیدی و اصلاح معکوس است.

خوش خلق سیما خاطرنشان کرد: یکی دیگر از دستاوردهای پژوهشگاه شناسایی تنوع ژنتیکی زعفران ایران به روش بارکدینگ است که در اصلاح این گیاه خصوصا افزایش سنتز رنگدانه ها موثر است.  شناسایی نقاط پراکنش و محل های مناسب برای کشت گیاه شورپسند سالیکورنیا و تشخیص گونه های مختلف این گیاه در کشور به روش بارکدینگ از دیگر طرح های پژوهشگاه است.

به گفته وی، گیاه سالیکورنیا در خاک های بسیار شور و با آب شور قابل کشت است و می تواند به عنوان منبع تولید نمک پتاسیم، علوفه و … استفاده شود.

رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، تولید آنزیم های مورد استفاده در صنعت شوینده و خوراک دام با استفاده از باکتری های استخراج شده از شکمبه شتر و تولید آنزیم های نوترکیب دارویی در سلول هویج (بتاگلوکوسربروزیداز)، تولید بیوراکتور ارزان برای کشت سلول ها و بافت های گیاهی و تولید انواع متابولیت های ثانویه، طرح تکثیر خرمای مجول به روش جنین زایی غیرجنسی، تولید و تامین استوک ریزجلبک های مورد نیاز صنعت ابزی پروری از جمله واحدهای پرورش میگو، تولید شیر تخمیری فراسودمند پروبیوتیک و آنزیم بری جوانه گندم به روش پلاسمای سرد را از دیگر طرح های تجاری سازی شده یا واگذار شده به بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: طرح سالم سازی پایه ها و ارقام باغی نیز طی تفاهم نامه ای چهارجانبه با موسسه باغبانی، معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی و موسسه ثبت و گواهی نهال و بذر در حال اجراست.

خوش خلق سیما، تدوین برنامه منسجم وزارت جهاد کشاورزی در حوزه نانوفناوری کشاورزی، تولید نانوکود آهسته رهش، تولید نانوسیلیکا از کاه و کلش برنج و پوشش های نانویی افزایش دهنده ماندگاری مواد را نیز از دستاوردهای بخش نانوفناوری پژوهشگاه عنوان کرد.

دکتر طهوری، مدیر گروه تولید، تجاری سازی و بازار ستاد توسعه زیست فناوری در پایان این نشست با تقدیر از دستاوردها و فعالیتهای پژوهشگاه که با حداقل نیروی انسانی و با بهره وری بالا حاصل شده اظهار داشت: گروه در راستای برقراری ارتباط نزدیکتر بین این پژوهشگاه و سایر مراکز پژوهشی زیست فناوری با شرکت های دانش بنیان درصدد است نقشه ای از شرکتهای فعال در این حوزه را تاکید کرد. ستاد همچنین از هرگونه تعامل و همکاری بین پژوهشگاه و شرکتهای دانش بنیان حمایت می کند. همچنان که برنامه های وسیعی برای حمایت مالی از اشتغال دانش آموختگان در شرکتها و واحدهای صنعتی فعال در حوزه زیست فناوری دارد.

طهوری و هیات همراه در پایان با حضور در بخشهای مختلف تحقیقاتی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و گفت و گو با اعضای هیات علمی و محققان هر بخش از پروژه های در حال اجرا و دستاوردهای آنها مطلع شدند.