ایمنی محصولات تراریخته قبل از آزادسازی بررسی می شود/ هیچ سند اثبات شده‌ای که محصولات تراریخته باعث بیماری‌زایی هستند وجود ندارد

 در حال حاضر آفات و بیماری های گیاهی یکی از چالش های بزرگ بخش کشاورزی محسوب می شوند. بطوری که در کشور ما 288 نوع سم در راستای مبارزه با آنها در محصولات کشاورزی مصرف می‌شود که 95درصد آن وارداتی و به ارزش 150 میلیون دلار است.

تقریبا سهم هر انسان 400 گرم سم در محصولات کشاورزی خواهد بود. این سموم به مرور سبب مقاوم شدن آفات به سموم شیمیایی، از بین رفتن موجودات غیر هدف، آسیب جدی به محیط‌زیست و آب‌های زیرزمینی نیز می‌شوند. امروزه با آگاهی در مورد مضرات ناشی از استفاده سموم کشاورزی راهکارهای متعددی برای حل این مشکل در پیش گرفته شده است که می توان به اصلاح نباتات سنتی اشاره کرد

.در این روش با ایجاد هیبریدهای مصنوعی بین گونه‌های زراعی و وحشی مقاوم، مقدار زیادی از ژن های گونه وحشی را که اکثراً نامطلوب هستند بطور ناخواسته وارد گونه زراعی می‌شود. حذف آنها نیاز به چند نسل تلاقی برگشتی دارد. حتی در برخی موارد ژن مورد نظر از چنان پیوستگی با ژن‌های نامطلوب برخوردار بوده که منجر به صرف نظر از آن شده است.

زمان بر بودن و نبودن منبع مقاومتی برای این آفت در ژرم پلاسم های گیاهی، از جمله محدویت های استفاده از اصلاح سنتی است. بدین روی، لازم است برای جلوگیری از چنین صدماتی، از روش های نوین برای دفع آنها بهره گرفت.

بیوتکنولوژی یکی از علومی است که در سالهای اخیر رشد قابل توجهی کرده است. یکی از شاخه های بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک گیاهان است که امکان ایجاد واریته ها و گیاهانی را فراهم می کند که دارای صفاتی هستند که دسترسی به آنها از روش های معمول غیر ممکن است.

فناوری مهندسی ژنتیک راه حلی است برای کاهش مصرف سموم و مبازه با آفت و بیماری های گیاهی. محصولات اصلاح شده ژنتیکی یا همان تراریخته دارای صفات مقاوم به آفات هستند که به مرور باعث کاهش و یا حذف سموم شیمیایی می‌شوند. در مورد ایمنی محصولات تراریخته نیز همه مدارک و اسناد مربوط به آنالیز ایمنی محصولات ترایخته قبل از آزاد سازی آنها، توسط مراجع ذی صلاح بررسی می شوند. در سال 2012، مقاله‌ای در مجله معتبر نیچر به چاپ رسید، که طی آن هیچ سند اثبات شده‌ای که محصولات تراریخته باعث بیماری‌زایی هستند وجود نداشت و نشان داد این محصولات از ایمنی و سلامت بالایی برخوردار هستند. این در حالی است که در مورد گیاهان سنتی چنین ارزیابی های صورت نمی گیرد. سیب زمینی حاوی سولانین بالا، ریشه کاساوا با سمیت بالا و کرفس حساسیت زا نمونه ای از محصولاتی هستند که به روش سنتی ایجاد شده اند. لازم است اقداماتی صورت گیرد، تا محصولات سنتی قبل از اینکه بدست مصرف کننده برسند همانند محصولات تراریخته ارزیابی شوند.

چالش بعدی در کشور مساله کم آبی است که سطح زیر کشت محصولات کشاورزی به خاطر مشکلات آب کاهش یافته است، تولید گندم و برنج که غذای اصلی ایرانیان و حتی جهان را تشکیل می‌دهند با خطر کمبود آب مواجه است، به خاطر کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و واردات بالا ما مجبوریم از فناوری‌های نو در راستای افزایش کمی و کیفی محصولات زراعی استفاده کنیم تا بتوان مشکلات بخش کشاورزی را برطرف کرد.

تولید ذرت تراریخته مقاوم به خشکی در امریکا و کشت آن در سطحی معادل 800 هزار هکتار در سال 2015 نمونه دیگر از پیشرفت های تراریخته در بخش کشاورزی برای مبارزه با بحران کم آبی است.

در مورد شایعات بی اساس در مورد محصولات تراریخته گفتنی است مقالاتی که مخالفان تراریخته همیشه به آن استناد می‌کنند، به دلیل دستکاری داده‌ها در نهایت باعث بی آبرویی نویسندگان شده است.

آنچه مسلم است یکی از اهداف کلان علم و فناوری کشاورزی کشور “تامین غذا و امنیت غذایی” است. در حال حاضر نیاز کشور به مواد غذایی 300 میلیون تن است که 100 میلیون تن آن در داخل تولید می شود.

 مصرف سرانه اکثر مواد غذایی در کشور بیش ازحد استاندارد است، به طوری که مصرف سرانه محصولات استراتژی مانند نان، روغن و برنج بترتیب 5، 2 و 2 برابر سرانه جهانی است. برای تامین این مواد غذایی، نیازمند ایجاد واریته های پر محصول است.

در کشاورزی سنتی استفاده از سموم کشاورزی در جهت افزایش عملکرد مطرح است که آثار سوء بر سلامتی و محیط زیست آن بر کسی پوشیده نیست. اکنون برعهده مدیریت کلان کشور است تا تمهیداتی اندیشیده تا فناوری تراریخته که از سال ها قبل در دنیا آغاز شده است و کشور ما هم به آن دست یافته است به ورطه نابودی کشیده نشود.

مسعود توحید فر- عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی

منبع: روزنامه ابتکار