انتظار سه ماهه پنبه تراریخته سه ساله شد/تاکید جامعه بیوتکنولوژی بر تسریع روند تولید محصولات تراریخته
رییس کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری از معطلی سه ساله درخواست صدور مجوز پنبه تراریخته به شدت انتقاد و این اقدام را مغایر با قانون و به زیان کشور عنوان کرد.
به گزارش پایگاه اطاع رسانی بیوتکنولوژی ایران به نقل از دیده بان علم ایران، استادان و پژوهشگران شرکت کننده در نشست تخصصی سیاست ها و چالش های زیست فناوری کشاورزی زیستی با انتقاد از طولانی شدن روند صدور مجوز رهاسازی محصولات تراریخته بر ضرورت اجرای دقیق آیین نامه قانون ملی ایمنی زیستی تاکید کردند.
در ابتدای این نشست، دکتر ملبوبی، رییس کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری گزارشی از اقدامات این کارگروه که با هدف ارتقای توان تولید غذای سالم با فناوری های زیستی راه اندازی شده، ارائه داد.
به گفته وی در حال حاضر بالغ بر ۹۸ شرکت دانش بنیان با هزار و ۷۰ نفر پرسنل در حوزه زیست فناوری کشاورزی در کشور فعالیت دارند که بیش از ۱۸۰ محصول را به بازار عرضه کرده اند.
ملبوبی، حمایت از زنجیره تولید، توزیع و مصرف کودهای زیستی، اجرای پایلوت های مزرعه ای و کانون های یادگیری برای فرآورده های زیستی، تدوین ۹ استاندارد برای کودهای زیستی و هفت استاندارد برای مهارگرهای زیستی، تهیه دستورالعمل پنجره واحد الکترونیکی صدور مجوز زیست مهارگرها و پنجره واحد الکترونیکی صدور مجوز کودهای زیستی را از جمله اقدامات کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری اعلام و خاطرنشان کرد: علاوه بر این ۱۸ کد محصول از کودهای زیستی و ۲۵ کد محصول از زیست مهارگرها برای اصلاح ساختار کدهای ISIC این محصولات تدوین شده است.
رییس کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری خاطرنشان کرد: از دیگر اقدامات کارگروه، تهیه آیین نامه های تاسیس آزمایشگاه های همکار و مجاز ثبت و کنترل زیست مهارگرها و کودهای زیستی، تهیه نشریه ترویجی کنترل عوامل میکروبی کنترل زیستی، بررسی و تهیه نقشه راه کودهای زیستی و زیست مهارگرها، حمایت از تولید و توزیع محصولات سالم کشاورزی با راه اندازی شبکه تولید محصول سالم و کمک به راه اندازی شرکت زیست ترویج امید و طراحی و استقرار پایلوت سامانه رهگیری محصولات سالم کشاورزی است.
ملبوبی با اشاره به ایجاد انجمن صنفی کشت بافت گیاهی و تهیه دستورالعمل پنجره واحد الکترونیکی صدور مجوز محصولات کشت بافت گیاهی از حمایت کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری از ایجاد زنجیره تولید تا بازار محصولات کشت بافتی و برنامه حمایت از تولید نهال و نشای کشت بافتی برای احیای باغات و همچنین تهیه فلوچارت صدور مجوز محصولات تراریخته و حمایت از تولید بذر به روش های دبل هاپلوئیدی، انتخاب ژنومی و مهندسی ژنتیک و برنامه حمایت از تولید بذور باکیفیت با فناوری های زیستی خبر داد.
تشکیل کمیته گیاهان تراریخته، تهیه نقشه راه گیاهان تراریخته و تهیه دستورالعمل اجرایی توسعه و تولید گیاهان تراریخته، راه اندازی وب سایت ترویجی و فرهنگ سازی و تهیه اطلس جامع محصولات زیست فناوری از دیگر برنامه ها و اقدامات کارگروه کشاورزی ستاد توسعه زیست فناوری بود که دکتر ملبوبی در گزارش خود به آنها اشاره کرد.
دکتر جهانفر دانشیان، دبیر کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی هم طی سخنانی در این نشست اظهار داشت: این کارگروه، بسته و درون وزارتخانه ای نیست و علاوه بر همکاران وزارت جهاد کشاورزی، نمایندگانی از وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، انجمن ایمنی زیستی و … نیز در کارگروه عضویت دارند. برخلاف برخی کشورها که فقط یک مرجع درباره رهاسازی محصولات تراریخته تصمیم می گیرد، در ایران، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست باید ایمنی هر محصول را تایید کنند.
وی با بیان این که کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی تاکنون مصرف ذرت های تراریخته حاصل از ۲۲ رخداد مختلف از بین بیش از ۲۰۰ رخداد ذرت تراریخته دنیا را تایید کرده است اظهار داشت: در مورد گیاه سویا هم مصرف ۱۹ رخداد تراریخته در کارگروه تایید شده است.
دانشیان تاکید کرد: به جز پنبه، درخواستی در مورد کلزا و دیگر گونه های تراریخته به کارگروه ارائه نشده است.
دکتر نیراعظم خوش خلق سیما، رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی هم اظهار داشت: بیش از ۱۴۷ رخداد شامل حدود ۱۰۰ رخداد در برنج، ۴۴ رخداد در سیب زمینی و یک رخداد در پنبه با منشاء خارجی در این پژوهشگاه تولید شده اند ولی به جز واردات مجوزی برای تولید داده نشده است.
وی خاطرنشان کرد: درخواست کسب مجوز تولید پنبه تراریخته با منشاء خارجی در سال ۱۳۹۵ به کارگروه ایمنی زیستی ارائه شد.
دکتر ملبوبی در ادامه این نشست با اشاره به این که در قانون مقرر شده که پس از ارائه درخواست صدور مجوز برای هر محصول تراریخته باید حداکثر طی ۹۰ روز به آن پاسخ داده شود از معطلی سه ساله درخواست صدور مجوز پنبه تراریخته در کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی به شدت انتقاد و این اقدام را مغایر با قانون و به زیان کشور عنوان کرد.
جمعی از حاضران در نشست نیز با تاکید بر این که مراجع سه گانه ارزیابی و تایید صدور مجوز مصرف و رهاسازی محصولات تراریخته در قانون صراحتا مشخص شده، تعلل بسیار در صدور مجوز پنبه تراریخته به بهانه استعلام از سازمان های دیگر را کاملا ناموجه و مغایر با قانون ارزیابی کردند.
دکتر علی هاتف سلمانیان، معاون پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری نیز در سخنانی با اشاره به اهمیت حیاتی مقوله تامین غذا و امنیت غذایی کشور گفت: سالانه بالغ بر صدها میلیون تن مواد غذایی در کشور مصرف می شود که در بهترین شرایط کمتر از نصف این مقدار ( حدود ۱۳۰ میلیون تن) مواد غذایی در کشور تولید می شود که باید به ابعاد خطرناک این مساله کاملا دقت کرد.
وی همچنین به مصرف گسترده سموم شیمیایی در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: حدود ۵۸ درصد سم کشور درمناطق شمال ایران مصرف می شود و متاسفانه حجم عظیمی از این سموم علاوه بر آسیب به کشاورزان و محیط زیست منطقه وارد رودخانه ها و دریای خزر می شود. وجود بقایای سموم و دیگر آلاینده ها سلامت شناگران دریا را نیز تهدید می کند خصوصا این که اغلب محدوده های تعیین شده در طرح سالم سازی دریا در بخش هایی از ساحل قرار گرفته اند که محل پیوستن رودخانه ها به دریاست و بیشترین میزان بقایای سموم کشاورزی در آبهای این مناطق است.
معاون پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک با بیان این که بیوتکنولوژی و تکنیک های مهندسی ژنتیک می تواند مشکل تامین غذا و معضلات زیست محیطی ناشی از مصرف شدید سموم و کودهای شیمیایی را تا حد زیادی برطرف کند پیشنهاد کرد برای رفع مشکلات و چالش های توسعه تکنیک های زیست فناوری در بخش کشاورزی، زیرساخت های قانونی لازم، ایجاد یا تقویت و اولویتهای اجرایی این بخش شناسایی شوند و در زمینه آگاهی رسانی به جامعه خصوصا مسوولان و افراد تاثیرگذار از طریق رسانه ها و … اقدام شود.
دکتر بهزاد قره یاضی، رییس انجمن ایمنی زیستی هم در سخنانی با ابراز تاسف از این که معدود مخالفان مهندسی ژنتیک و تولید داخلی محصولات تراریخته – که سالها در برابر سیل واردات این محصولات به کشور ساکت بوده اند – مدتی است با جدی شدن بحث تولید داخلی این محصولات با توسل به شیوه های غیر اخلاقی و انتشار دروغ هایی از قبیل این که «مردم با خوردن محصولات تراریخته، دم در می آورند!!!» و ادعاهای واهی از قبیل این که «اصلاح نباتات از طریق تولید ارقام تراریخته و سایر شیوه ها، دخالت در خلقت خداست!!»، صحنه هایی رقت انگیز از تقلای بیهوده تعدادی فناوری هراس برای جلوگیری از کاربرد علوم و فناوری زیستی در عرصه کشاورزی کشور را به نمایش گذاشته اند تاکید کرد: با وجود همه کارشکنی ها و مانع تراشی ها به پشتوانه انسجام و اتفاق نظر جامعه علمی، قانون ایمنی زیستی به بهترین شکل تدوین و تصویب شد و آیین نامه بازدارنده ای که در آخرین روزهای دولت دهم ابلاغ شده بود، ملغی و آیین نامه مناسبی جایگزین آن شد و به همین ترتیب با یاری خدا به زودی شاهد کسب مجوز و آغاز تولید انبوه محصولات تراریخته در کشور خواهیم بود.
وی با بیان این که گاهی هنگام طرح موضوع تولید انبوه محصولات تراریخته، برخی مدیران با وجود آگاهی از ایمنی و مزایای محصولات تراریخته به نگرانی افراد غیرمتخصص حتی از بستگانشان در مورد محصولات تراریخته اشاره می کنند که تحت تاثیر مطالب واهی در شبکه های اجتماعی و برخی رسانه ها قرار گرفته اند گفت: جالب است که همین مدیران در مورد واردات گسترده و بدون نظارت انواع محصولات تراریخته که از سالها پیش جریان داشته و از سال ۸۵ دائما در این زمینه فریاد می زدیم، هیچ دغدغه و نگرانی را ملاک عمل قرار نمی دانند ولی امروز که بحث تولید داخلی و همچنین نظارت دقیق بر واردات این محصولات مطرح است، برخی، حتی دل نگران نگرانی های بی مورد دیگران شده اند در حالی که تنها انتظار ما این است که بر طبق قانون عمل شود.
رییس انجمن ایمنی زیستی در ادامه با اشاره به دستور مقام معظم رهبری پیش از اجرای توافق برجام مبنی بر ممنوعیت واردات کالاهای مصرفی از آمریکا گفت: متاسفانه یکی از وزرای اسبق جهاد کشاورزی که ریاست یکی از بنیادها را بر عهده دارد بعد از اقدام ترامپ در خروج از برجام با واردات ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن سویای تراریخته از آمریکا، ایران را به بزرگترین واردکننده سویا تبدیل کرد.
دکتر امیر موسوی، عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری هم با اشاره پیشرفتهای محققان بیوتکنولوزی کشور در حوزه تولید داروها و خودکفایی کشور در تولید بسیاری از داروهای نوترکیب و های تک از عدم تولید محصولات کشاورزی حاصل از مهندسی ژنتیک در کشور ابراز تاسف کرد و گفت: مانع تراشی هایی که در مقابل تولید محصولات زیست فناوری کشاورزی صورت گرفته قطعا بر محققان ما تاثیر منفی گذاشته و بسیاری از محققان از فعالیت در این زمینه منصرف شده اند و حتی دانشجویان هم با دیدن شرایط استادان و محققان پیش از خود تمایلی به ورود به حوزه مهندسی ژنتیک کشاورزی ندارند.
وی با موفق خواندن تجربه ایجاد کمیته های تخصصی در بدو تاسیس ستاد توسعه زیست فناوری برای سیاستگذاری و مشخص کردن اولویتهای فعالیت در حوزه های تخصصی خواهان تشکیل مجدد چنین کمیته هایی شد.
دکتر جعفر ذوالعلی، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان هم در سخنانی در این نشست که در حاشیه سومین همایش بین المللی و یازدهمین همایش ملی بیوتکنولوژی در سالن همایش رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد با اشاره به ویژگی های خاص جریان فناوری هراسی که در برابر تولید داخلی محصولات تراریخته در کشور قرار گرفته است اظهار داشت: جامعه علمی با وجود همه مشکلات و مسائل با قدرت بر ضرورت توسعه فناوری های زیستی در بخش کشاورزی به منظور تامین امنیت غذایی کشور و کاهش وابستگی به واردات پافشاری کرده و ده ها هزار صفحه مستند علمی در دفاع از مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته ارائه کرده است.
وی با بیان این که وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست هم از منطق علمی جامعه بیوتکنولوژی کشاورزی حمایت کرده اظهار داشت: از مدیران وزارت جهاد کشاورزی انتظار می رود پشت جامعه علمی را خالی نکنند و در مسیر تولید داخلی محصولات تراریخته در کنار پژوهشگران مهندسی ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی باشند.
دکتر خوش خلق سیما در پاسخ به اظهارات مطرح شده تاکید کرد که البته شخص وزیر جهاد کشاورزی شدیدا مدافع مهندسی ژنتیک است.
دکتر دانشیان هم در پاسخ به برخی اظهارات و انتقادات مطرح شده بدون اشاره به واردات بیش از ده میلیون تن محصول تراریخته، صدور مجوز پیایپی واردات این محصولات و تقابل با تولید حتی یک وجب محصول تراریخته در کشور، گفت: حجم تولیدات کشاورزی سالانه کشور بالغ بر ۱۳۰ میلیون تن است و با این که در برخی محصولات مثل ذرت و سویا جزو واردکنندگان بزرگ این محصولات هستیم ولی در ۲۰ محصول کشاورزی دیگر در زمره ۱۰ تولیدکننده برتر دنیا و صادرکننده این محصولات قرار داریم.
وی در ادامه طولانی شدن روند صدور مجوز پنبه تراریخته را ناشی از تاخیر طولانی وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد و گفت: برای صدور مصرف تولید پنبه تراریخته منتظر پاسخ یک سازمان دیگر هستیم.
دبیر کارگروه ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی در عین حال ابراز عقیده کرد که اگر محققان به جای محصولات مهم زراعی که مصرف خوراکی دارند و حساسیت روی آنها زیاد است، سراغ گل های زینتی یا گیاهان مناسب برای مقابله با نابودی جنگل ها رفته بودند با مشکلات و چالش های کمتری مواجه می شدند!
دانشیان اما هیچ اشاره ای نکرد که چرا در حوزه واردات، محصولات غذایی تراریخته استراتژیک با هیچ مشکلی مواجه نیستند اما در داخل پژوهشگران را به تولید گیاهان تراریخته زینتی فرا می خوانند!