ماجرای رای دادگاه آمریکایی/ گلایفوسیت و محصولات تراریخته

اخیرا در برخی رسانه‌های گروهی مطالبی درباره علف کش گلایفوسیت مطرح شده است. در برخی از این خبر‌ها ضمن القای ارتباط میان علف‌کش گلایفوسیت و محصولات تراریخته، به بهانه یک حکم دادگاه بدوی آمریکا درباره این علف‌کش ادعا شده است که «علفکش گلیفوسات که از سوی بسیاری از کارشناسان مشکوک به عامل ایجاد سرطان در انسان است، قرار است تا پایان سال ۲۰۲۳ از چرخه مصرف حذف شود». در این نوشتار به بررسی این ادعا در خصوص علف کش گلایفوسیت می‌پردازیم.

چرا گلایفوسیت؟
تشکیک در سلامت محصولاتی که ارزیابی‌های سلامت را در ۷۰ کشور گذرانده و مجوز تولید و مصرف دریافت کرده‌اند و همه کشور‌های جهان در دو دهه گذشته مصرف‌کننده آن بوده‌اند مشکل است؛ بنابراین و به دلیل عدم توفیق در اثبات کوچک‌ترین زیانی در مورد محصولات تراریخته، جریان ضد این فناوری تلاش کرده است با مرتبط کردن محصولات تراریخته و علف‌کش گلایفوسیت مدعای خود را دنبال کند.

یکی از انواع محصولات تراریخته محصولات متحمل به علف‌کش گلایفوسیت است. جریان ضد تراریخته مصرف این علف‌کش را با سرطان مرتبط کرده و تلاش می‌کند نتیجه بگیرد که محصولات تراریخته مضر هستند! ماجرای یک گزارش در سال ۲۰۱۵ در گزارشی اعلام شد که گلایفوسیت “ممکن است” سرطان‌زا باشد.

این امر نتیجه حضور کریستوفر پورتیر (Christopher Portier) به عنوان کارشناس ارشد تیم ارزیابی گلایفوسیت در تهیه این گزارش بود که از فعالان ضد تراریخته و طرفداران سرالینی است. پورتیر عضو یکی از سمن‌های تندرو زیست‌محیطی و مشاور برخی دفاتر حقوقی است که به دنبال کسب سود کلان از پرونده‌های مربوط به گلایفوسیت هستند و برخی از این پرونده‌ها مشارکت فعال دارد.

کمی بعد از انتشار این گزارش کمیته دائمی مشترک سازمان جهانی بهداشت و سازمان خوار و بار جهانی در سال ۲۰۱۶ گزارش مذکور را به دلیل عدم در نظر گرفتن دوز مؤثر، مردود دانسته و گلایفوسیت را در کاربرد‌های متعارف آن سالم اعلام کرد.

اجماع تمامی مراجع ذیصلاح نظارتی و بهداشتی در کشور‌های مختلف نیز چنین امری را تأیید می‌کند. جالب اینکه حتی در گزارش یاد شده نیز تصریح شده است که “با میزان متعارف گلایفوسیت مورد استفاده در محصولات کشاورزی خطری برای مصرف‌کننده وجود ندارد و تنها گزارش‌های ضد و نقیضی از آسیب‌زایی در کارگران سم‌پاش که به طور مستمر در معرض حجم بالای گلایفوسیت قرار داشته‌اند وجود دارد. ”

بر این اساس، حتی در گزارش مذکور نیز به سلامت محصولاتی که گلایفوسیت در تیمار آن‌ها استفاده شده صحه گذاشته شده است و تنها نتیجه منطقی گزارش این است که کارگران سم‌پاش اصول سم‌پاشی را رعایت کنند.

اعتبار رأی یک دادگاه آمریکایی پس از انتشار گزارش اولیه یاد شده برخی کاربران علف‌کش رانداپ که در معرض حجم بالایی از آن قرار داشته‌اند با ادعای عدم درج هشدار‌های لازم در برچسب کالا از شرکت تولیدکننده شکایت کردند که در سه مورد هیأت منصفه به نفع آن‌ها رأی داده است که این آرا هنوز قطعی نشده است.

اگرچه جریان ضدتراریخته به دلیل عدم آشنایی با سیستم قضایی تلاش می‌کند به عنوان یک مستند علمی از این آر بهره‌برداری کند، اما این آرا از نظر علمی هیچ دلالتی ندارند. به‌علاوه، هیأت منصفه از افراد عادی و غیر متخصص انتخاب می‌شوند و برخی نظام‌های قضایی از آن به عنوان مرجع تشخیص عرفی در پرونده‌های کیفری استفاده می‌کنند. روشن است که در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران چنین رویه پراشتباهی برای تشخیص و صدور رأی مورد پذیرش نیست.

اساسا حتی در موارد اختلافی استناد سرطان به عامل واحد و اثبات آن ممکن نیست چه رسد به موردی که در میان مراجع ذیصلاح نظارتی درباره سلامت آن اجماع وجود دارد. مگر آنکه یک وکیل با مهارت بتواند بر احساسات هیأت منصفه تکیه کرده و از این نقطه ضعف سیستم قضایی آمریکا استفاده کند. روشن نیست چرا سیستم قضایی ناقص و ظالمانه آمریکایی که همواره مورد نقد قرار داشته است این بار مورد استناد برخی قرار می‌گیرد؟

روشن است که بر فرض منع استفاده از گلایفوسیت، علف‌کش دیگری جایش را خواهد گرفت. از طرفی مطالعات نشان داده است گلایفوسیت از ۹۰ درصد ۱۱۸ علف‌کش مورد استفاده در کشاورزی سمیت کمتری دارد. در صورت حذف گلایفوسیت و جایگزینی علف‌کش‌های دیگر، فارغ از افزایش هزینه‌های کشاورزی، میزان کلی سمیت مورد استفاده در هر واحد افزایش یافته و عوارض غیرضروری بر محیط زیست، سلامت مردم و اقتصاد تحمیل خواهد شد.

به ویژه اینکه محصولات مقاوم به علف‌کش از طریق حذف نیاز به شخم‌زنی با کاهش نیاز به سوخت و کارگر، هزینه کشاورزی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند. حتی اگر بدون دلیل این علف‌کش را به کلی از کشاورزی حذف کنیم مصرف یک علف‌کش را منع کرده‌ایم نه محصولات تراریخته را که انواع مختلفی مانند محصولات مقاوم به آفات، متحمل به خشکی و شوری یا دارای ارزش افزوده غذایی دارند.

*نویسنده: مهدی معلی- استاد دانشگاه

منبع : سایت خبری شعار سال