جایگاه بیوتکنولوژی در کشاورزی ایران

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران بهرام باغبان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به غفلت شدید کشور در خصوص توسعه همگون بیوتکنولوژی در جهان، افزود: در بحران‌هایی چون شیوع جهانی کووید ۱۹ که هنوز کسی از پشت پرده آن اطلاع دقیق ندارد، می‌بینیم که ملاک مواجهه با چنین تهدیدهایی تنها از طریق حوزه‌های بیوتکنولوژی در زمینه تولید و تامین دارو و غذای سالم و عاری از هر تهدید است.

وی در خصوص تاریخچه پیدایش علم بیوتکنولوژی یا زیست فناوری در جهان، گفت: بیوتکنولوژی به مفهوم فعلی و رایج، بعد از معرفی توانمندی‌های تکنولوژی rDNA یا فناوری DNA نوترکیب (شاخه‌ای از ژنتیک) در سال ۱۹۷۱ در تمامی شاخه‌های علوم مرتبط با موجودات زنده شکل گرفت.

وی با بیان این‌که هر کشوری متناسب با توانمندی‌های خود، رویکرد متفاوتی در بهره مندی از این نوع تکنولوژی دارد، افزود: ایران نیز از نیمه دوم دهه ۶۰ شمسی با ورود به عرصه بیوتکنولوژی، به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه‌ در این زمینه مطرح شد.

باغبان با اشاره به اهمیت بالای علم بیوتکنولوژی در جامعه کنونی، گفت: بشر همواره ارتباط همه جانبه‌ای با سایر موجودات زنده در بیوسفر کره زمین داشته و همین ارتباط، کاربرد علم بیوتکنولوژی (فناوری بهره مندی از کلیه موجودات زنده) را در رفع مشکلات ایجاد شده در گذشته و رفع نیازهای امروزی مطرح می‌کند.

وی متذکر شد: می‌توان با درک اهمیت و کاربرد این علم و با تدوین یافته‌های موجود بشر، برای اجرای برنامه‌های هدفمند و هوشمند در این زمینه اقدام کرد.

وی با اشاره به بخش‌های مختلف علم بیوتکنولوژی، اظهار کرد: بخش کشاورزی بیوتکنولوژی در سطح جهانی همانند بخش‌های دیگر بیوتکنولوژی، پیشرفت‌های مهمی داشته که یکی از بارزترین آن‌ها، معرفی ارقام تراریخته گیاهی سویا، ذرت، پنبه و کلزا با سهم بالای ۹۹ درصدی و با سطح زیر کشت جهانی نزدیک به ۱۹۰ میلیون هکتار است.

این استاد دانشگاه تبریز ادامه داد: باقی محصولات گیاهی نیز با سهم بسیار اندک و کمتر از یک درصد بوده و شامل پاپایا، گوجه فرنگی، بادنجان، یونجه، چغندر قند و … است؛ اطلاعات ریز کشورهای تولید کننده و مصرف کننده این محصولات در تارنمای اینترنتی www.isaaa.org  موجود بوده و قابل دسترسی همگان است.

وی با تاکید بر اینکه برای استفاده از بیوتکنولوژی در بخش کشاورزی هر کشوری نیازمند تصمیم فنی و تخصصی است و گفت: تاکنون ادعایی مبنی بر استفاده از بیوتکنولوژی یا مهندسی ژنتیک برای تامین نیازهای همه‌جانبه بشر و رسیدن به خودکفایی مطرح نشده است و همواره استفاده از بیوتکنولوژی به عنوان یک روش برتر باید توسط متخصصان مربوطه تشخیص داده شده و در خصوص گیاهان تراریخته نیز طبق قوانین مصوب با ذکر تمامی جزئیات چرخه تولید و اخذ مجوزهای لازم انجام گیرد.

وی متذکر شد: بر این اساس استفاده از بیوتکنولوژی در کشاورزی نیازی به مسموم سازی غیرمسوولانه اذهان عمومی توسط معاندان علم و تکنولوژی ندارد، چرا که آحاد مختلف جامعه به امر سلامت حساس بوده و نباید با اطلاعات ناقص و با بهره برداری‌های سیاسی موجب تشویش اذهان عمومی و منشا تولید و توسعه نگرانی‌های بی مورد در جامعه شد.

باغبان با اشاره به مصرف ۲۰ ساله مردم از محصولات بیوتکنولوژی کشاورزی، گفت: متاسفانه اکنون نیز تردیدهایی در استفاده از آن اقلام غذایی در افکار نظام مدیریت جامعه وجود دارد و با وجود توانمندی‌های بالقوه و بالفعل و سابقه تحقیقاتی ۳۰ ساله کشور در حوزه بیوتکنولوژی، امکان بهره مندی از آن، دچار چالش‌های عجیب شده که هرگز به نفع مردم، کشور و مسئولان نبوده است.

وی با اشاره به این‌که بیوتکنولوژی کشاورزی در ایران جایگاه مناسبی ندارد، اظهار کرد: راهکار اساسی برای این وضعیت، بازبینی عملکرد جهانی و کشوری از لحاظ سود و زیان ناشی از غفلت در گذشته، معرفی عاملان آن به مردم و تدوین برنامه‌های مسوولیت پذیرانه به جای برنامه‌های سودجویانه در کشور است.

وی متذکر شد: بیوتکنولوژی یک بستر اشتغالزای توانمند و به روز در دنیای حال و آینده بوده و لازم است تا با تکیه بر خرد و درایت، از غفلت گذشته ۳۰ ساله خود درس عبرت نصیبمان شود.