در سال تولید ملی: واردات آزاد، تولید داخلی محصولات تراریخته ممنوع!
تهیه و تنظیم: مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران-
لیلا سرمدی نام آشنایی برای جامعه علمی بیوتکنولوژی کشور است. داستان او با عنوان “پرده آخر” برنده جایزه جشنواره بزرگ داستان نویسی کشور در هفتمین کنگره بیوتکنولوژی کشور شد. داستان او در…
لیلا سرمدی نام آشنایی برای جامعه علمی بیوتکنولوژی کشور است. داستان او با عنوان "پرده آخر" برنده جایزه جشنواره بزرگ داستان نویسی کشور در هفتمین کنگره بیوتکنولوژی کشور شد. داستان او در دست ترجمه است و به زودی از سوی مرکز اطاعات بیوتکنولوژی کشور منتشر خواهد شد. اما امروز با عنوان دیگری پای صجبت این دانشمند جوان و خش آتیه کشور نشسته‌ایم. مهندس لیلا سرمدی دوران متوسطه را در دبیرستان نمونه شهید رضی تهران گذرانده و به عنوان شاگرد ممتاز دیپلم خود را اخذ کرد. در المپیادهای شیمی و زیست شناسی در منطقه برگزیده شد و رتبه اول دانشجویان زراعت و اصلاح نباتات در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در سال 1384 را از آن خود کرد. وی دیروز از پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان "بررسی مولکولی وضعیت تراریختگی دانه‌های سویای وارداتی در ایران" با موفقیت دفاع کرد و موفق به کسب درجه عالی برای پایان نامه خود شد. با توجه به نتایج مهم و تعیین کننده‌ای که یافته‌های این دانشمند جوان فارغ التحصیل دانشگاه شیراز دارد، پای صحبت او می‌نشینیم و در مورد این کار پژوهشی از او سوال می‌کنیم.
مختصری از خودتان بگویید:
در مورد چی؟
از خودتون!
متولد و ساکن تهران هستم. کارشناسی خودم را در رشته زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شاهد تهران با رتبه اول دریافت کردم. در سال 1388 وارد دانشگاه شیراز شدم و با دکتر عالم زاده استاد برجسته رشته بیوتکنولوژی آشنا شدم.
از نحوه آشنایی و علاقمندی خود به مهندسی ژنتیک بگویید:
از وقتی که وارد دوره کارشناسی ارشد شدم. با مهندسی ژنتیک به طور تخصصی آشنا شدم. آشنایی من با گیاهان تراریخته از طریق پایان نامه تحصیلی خودم زیر نظر دکتر عالم زاده بود.
چه چیز خاصی در مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته وجود دارد که شما را به آن جذب کرده؟
چیزهای زیادی است. آمار رشد روزافزون این محصولات نشان دهنده مزایا، سلامت و سودمندی این نوع محصولات در دنیا است. با وجود هم این سودمندی‌ها متاسفانه در کشور ما اجازه کشت و تولید به این محصولات مفید داده نشده است.
علت این مخالفت‌ها را در چه می‌دانید؟
بر اساس مطالعاتی که داشتم، فکر می‌کنم به خاطر مدیریت و ضوابط سختی باشد که حتی هنوز ابلاغ هم نشده است. متاسفانه قانون ایمنی زیستی هم که به تصویب رسیده هنوز اجرا نشده است و عدم اجرای آن مانع دیگری در راه توسعه مهندسی ژنتیک محسوب می‌شود.
شما در مورد مخالفت برخی مدیران با محصولات تراریخته سخن گفتید. علت و یا انگیزه آنها را در چه می‌دانید؟
آنها بیشتر به فکر منافع خودشان هستند تا منافع کشور.
قدری بیشتر توضیح دهید. آنها در مخالفت با مهندسی ژنتیک یا محصولات تراریخته چه نفعی دارند؟
تولید محصولات تراریخته به مفهوم مصرف کمتر سموم شیمیایی خطرناک است. پس شرکت‌های وارد کننده و توزیع کننده این نوع سموم متضرر خواهند شد. ممکن است با هم در ارتباط باشند ولی من جزئیات را نمی‌دانم و از انگیزه‌های واقعی مخالفین اطلاعی ندارم. اما موضوع دیگری که می‌توانم به عنوان علت اصلی مخالفت برخی از مدیران بیوتکنولوژی با محصولات تراریخته عنوان کنم "فناوری هراسی" آنهاست. آنها اصولا چون فاقد اطلاعات علمی ارزنده و شایستگی هستند از فناوری‌های روز و جدید هراس و واهمه دارند و مایلند با روش‌های سنتی مشکلات را حل کنند که عملی هم نیست.
قدری در مورد پایان نامه و یافته‌های خود بگویید
موضوع پایان نامه من در مورد تعیین تراریخته بودن یا نبودن سویاهای وارداتی به کشور است. بر اساس آمار منتشره توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال 1390 بیش از سه میلیون تن دانه روغنی وارد کشور شده که بیش از یک میلیون تن آن سویا بوده است. این سویاها بر اساس مطالعات به عمل آمده منشای برزیل، آمریکا و کانادا وارد ایران می‌شوند. نگاهی به آمار جهانی نشان می‌دهد که تقریبا تمام سویای تولید شده در این کشورها تراریخته هستند. سوالی که برای ما وجود داشت این بود که آیا در حالی که مدیران داخلی کشور با تولید ملی و داخلی محصولات تراریخته مقابله می‌کنند آیا در مورد واردات این نوع محصولات هم همان اندازه همیت و غیرت به خرج داده و مخالفت می کنند یا نه؟ در واقع سوال ما این بود که آیا محصولات سویا و دانه‌های روغنی وارداتی تراریخته هستند یا خیر. متاسفانه در مراحل نمونه برداری از سویای وارداتی گمرکات کشور هیچ نوع همکاری نداشته و اجازه نمونه برداری از محصول سویای وارداتی از کشور برزیل را به ما ندادند. بر اساس آمار می‌دانیم که در برزیل بیبش از 25 میلیون هکتار به کشت سویای تراریخته اختصاص دارد. این موضوع حتی نیاز به تحقیق هم ندارد و روشن است که برزیل سویای غیرتراریخته برای صادرات ندارد. اما علت مخالفت گمرک با اجازه نمونه‌گیری از این محصول واقعا محل سوال است. از طرف دیگر یافته‌های ما بر اساس آنالیزهای پیشرفته مولکولی با استفاده از آغازگرهای اختصاصی نشان می‌دهد که سویای وارداتی از منشای کانادا و پاراگوئه هم تراریخته بودند.
توصیه خاصی به مسئولین نظام یا مردم و به ویژه پژوهشگران جوان دارید؟
پیشنهاد می‌کنم که در مورد آشنایی با فواید محصولات تراریخته و سودمندی آنها و استفاده کمتر از سموم شیمیایی خطرناک، از سطوح پایین تحصیلی (مقطع متوسطه) در این زمینه فرهنگ سازی بشود تا نسل جدید ما با علم به این مزایا وارد صحنه شده و حرفی برای گفتن داشته باشند. در سال تولید ملی انتظار ما از مسئئولین ارشد نظام این است که شایسته سالاری را پیشه کنند و مدیران مخالف توسعه بیوتکنولوژی را برکنار کنند تا زمینه و بستر توسعه مهندسی ژنتیک و تولید محصولات داخلی تراریخته به جای واردات آن فراهم شود. توصیه‌ای هم که به مردم دارم این است که به عنوان مصرف کننده این محصولات حق دارند که از فواید این محصولات بهره مند شوند و در سبد کالایی خود آن را داشته باشند. برای این کار ضروری است خود مصرف کننده هم تحت تاثیر غوغاسالاری مخافین فناوری هراس قرار نگیرند و مطلع باشند که فناوری‌های نو از جمله محصولات تراریخته از نظر سلامتی به مراتب بهتر و از کیفیت به مراتب بالاتری نسبت به محصولات مشابه و ارگانیک برخوردارند. توصیه‌ای هم که به پژوهشگران دارم این است که اولا با مردم به زبان خودشان صحبت کنند و دوم اینکه تولید داخلی و ملی این محصولات را به طور جدی‌تری پیگیری کنند.
از وقتی که در اختیار مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران قرار دادید تقدیر و تشکر می‌کنم.
تهیه و تنظیم: مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران