پذیرش بی‌سابقه محصولات تراریخته در طلیعه 2013 میلادی در جهان و مقابله با دانشمندان پیش کسوت مهندسی ژنتیک در ایران
ترجمه و تنظیم: لیلا سرمدی-
در طلیعه سال 2013 میلادی کاشت محصولات تراریخته همچنان به رشد خود در دنیا ادامه می‌دهد و بدیهی است که در سال 2013 نیز همچنان شاهد افزایش رشد این محصولات در دنیا باشیم. طبق گزارش سرويس بين‌المللي دستیابی و استفاده از بيوتكنولوژي كشاورزي، در برزیل که یکی از بزرگترین کشورهای تولید کننده محصولات تراریخته …
در طلیعه سال 2013 میلادی کاشت محصولات تراریخته همچنان به رشد خود در دنیا ادامه می‌دهد و بدیهی است که در سال 2013 نیز همچنان شاهد افزایش رشد این محصولات در دنیا باشیم. طبق گزارش سرويس بين‌المللي دستیابی و استفاده از بيوتكنولوژي كشاورزي، در برزیل که یکی از بزرگترین کشورهای تولید کننده محصولات تراریخته در دنیا است، کاشت محصولات تراریخته در سال 2012 از رشد بالایی برخوردار بوده است به طوری که پیش بینی شده است که در این فصل، سطح زیر کشت محصولات تراریخته (سویا، ذرت و پنبه) به 14 درصد، افزایش یابد. این افزایش پیش بینی شده بیش از رشد 3/12 درصدی برآورد شده در ماه اوت 2012 است. کشاورزان برزیلی سرمایه گذاری‌های خود را در جهت بکارگیری فن آوری تولید محصولات تراریخته به منظور بهبود عملکرد در این فصل، بویژه برای سویا افزایش دادند. همچنین انتظار می‌رود که در این کشور در مجموع 79 میلیون تن سویا و 62/75 میلیون تن ذرت تولید شود. این افزایش عمدتا با توجه به قیمت بازار برای سال برداشت 2012-2013 و همچنین در دسترس بودن بذر سازگار با مناطق تولید رخ داده است.
طبق گزارش سرويس بين‌المللي بيوتكنولوژي كشاورزي، دلیل ساده برای موفقیت بالای محصولات تراریخته در ایالات متحده و در 28 کشور در سراسر جهان، این است که آنها محصولاتی با مزایایی مهم و متعدد با کاهش از دست رفتن عملکرد از آفات، علف‌های هرز، بیماری و در نتیجه صرفه‌جویی قابل توجهی از مصرف آفت کش‌ها هستند. به طوری که توانسته است در مدت زمان کوتاهی اعتماد کشاورزان را به خود جلب کند.
گزارش USDA در سال 2012، نشان می‌دهد کشاورزان ایالات متحده همچنان به کشت محصولات تراریخته با رضایت و اطمینان ادامه می‌دهند. طبق این گزارش، در سه محصول عمده ایالات متحده، 88٪ از کل ذرت، 93٪ از کل سویا و 94٪ از تمام پنبه آپلند کاشته شده به گونه‌های تراریخته و هیبرید تولید شده‌اند که دارای دو ویژگی اصلی مقاومت به حشرات و تحمل به علف کش‌ها هستند.
در واقع، از زمانی که محصولات زیست فناوری برای اولین بار در ایالات متحده در سال 1996 تجاری شدند تا سال 2012 میلیون‌ها کشاورز در 29 کشور تصمیم به کاشت محصولات تراریخته در سطحی بیشتر از 25/1 میلیارد هکتار گرفتند. اطلاعات ISAAA نشان می‌دهد کشاورزان آمریکایی بیشتر از سایر کشاورزان در سراسر دنیا در سال 2011 به کاشت محصولات تراریخته (در مجموع حدود 70 میلیون هکتار یا 170 میلیون ایکر) اقدام کرده‌اند که نیمی از سطح ذرت و دو سوم از سطح پنبه با بیش از یک صفت با دارا بودن مزایای متعدد را شامل می‌شود. علاوه بر رشد سه محصول تراریخته مهم (ذرت، سویا و پنبه) در ایالات متحده، رشد یک و نیم میلیون هکتاری چغندر قند (95 درصد پذیرش به دست آمده در پنج سال که در واقع سریع‌ترین میزان پذیرش در ایالات متحده آمریکا است) و افزایش سطح زیر کشت کانولا، یونجه، کدو و خربزه درختی تراریخته نیز قابل توجه است.
در حال حاضر خشکسالی ویرانگر در ایالات متحده آمریکا، که حداقل نیمی از محصول ذرت را تحت تاثیر قرار داده است، باعث افزایش تمایل کشاورزان به تولید ذرت تراریخته متحمل به خشکی شده است که به طور گسترده‌ای در مزارع مورد آزمایش قرار گرفته است. قابل ذکر است که صفت تحمل به خشکی، صفت پیچیده‌تری از تحمل به علف‌کش و مقاومت در برابر حشرات است. نتایج دلگرم کننده از آزمون ذرت تراریخته متحمل به خشکی در ایالات متحده آمریکا می‌تواند یک گام مهم برای مقابله با خشکسالی، که مهم‌ترین محدودیت در افزایش بهره‌وری محصول در سطح جهان است، بردارد. در سال 2013 انتظار می‌رود که نرخ پذیرش مطلوب 90 درصدی که در ایالات متحده دیده می‌شود، در سایر کشورهای صنعتی مانند استرالیا (با 5/99٪ در تولید پنبه تراریخته) دیده شود. همچنین انتظار می‌رود، کشت محصولات تراریخته مهم در کشورهای در حال توسعه نیز به روندی مشابه با کشورهای صنعتی نزدیک شود که در واقع اعتماد و اطمینان کشاورزان در بکارگیری فناوری‌های پیشرفته روز دنیا به منظور تولید محصولات تراریخته را بار دیگر، تکرار کند. طبق آخرین اطلاعات سرويس بين‌المللي بيوتكنولوژي كشاورزي، در آرژانتین 100 درصد سطح زیر کشت سویا از سویای تراریخته مقاوم به علف کش، در هند 88 درصد از پنبه Bt و در برزیل 83 درصد از سویای تراریخته پوشیده شده است. پیش بینی می‌شود برزیل و به دنبال آن چین، بزرگترین گردانندگان پذیرش محصولات زیست فناوری جهانی در سال 2013 باشند. برزیل در حال حاضر، برای اولین بار، سویای تراریخته “Stacked” متحمل به علف کش‌ها و مقاوم به آفات را تصویب کرده است که تجاری سازی آن می‌تواند در اواخر سال 2012 یا اوایل سال 2013 زمانی که در نیمکره جنوبی کشت می‌شود، اتفاق بیفتد. چین در حال حاضر دارای 7 میلیون کشاورز خرده‌پای در حال رشدی است که پنبه تراریخته را با موفقیت کشت کردند. همچنین اولویت اختصاص داده شده برای کشت ذرت در چین می‌تواند با افزایش تولید ذرت تراریخته برای خوراک دام و بهره‌وری گوشت افزایش یابد که این امر منجر به تقاضای بیشتر برای محصولات ذرت و سویا برای دام می‌شود.
پس از بیش از یک دهه، تصویب "برنج طلایی" در فیلیپین در سال 2013-2014 پیش بینی می‌شود. برنج طلایی با داشتن بتا کاروتن محصول تراریخته بسیار مهمی است که تولید آن باعث نجات انسان، 6000 نفر در روز، به طور عمده زنان و کودکانی که از عوارض ناشی از کمبود ویتامین A در دنیا رنج می‌برند، خواهد شد.
در قاره آفریقا، کشت ذرت، سویا و پنبه تراریخته در آفریقای جنوبی، کشت پنبه Bt در بورکینا فاسو و ذرت Bt در مصر موفقیت آمیز بوده است. چند کشور آفریقایی از جمله اوگاندا، کنیا و نیجریه آزمایشات زراعی را در طیف وسیعی از محصولات تراریخته شامل پنبه، ذرت، موز، لوبیا چشم بلبلی، مانیوک و سیب زمینی شیرین انجام داده‌اند که بعد از تصویب، تجاری خواهند شد.
بدین ترتیب تولید اولین ذرت تراریخته متحمل به خشکی که براي سال 2013 در آمریکاي شمالی و سال 2017 در آفریقا برنامه ریزي شده است، تولید برنج تراریخته داراي ویتامین A(برنج طلایی) که براي سال 2013-2014 در فیلیپین برنامه ریزي شده است، تولید ذرت تراریخته و به دنبال آن برنج تراریخته در چین که قابلیت کشت در عرصه حدود 30 میلیون هکتار را دارد از چشم اندازهای دنیا در حوزه کشت و تولید محصولات تراریخته است.
این اقدامات به دنبال رشد جمعیت، بحران غذا و خشکسالی در سال‌های اخیر، بیانگر این مهم است که در عرصه کشاورزی که قلب تپنده هر کشوری را تشکیل می‌دهد، با بکارگیری فن آوری‌های نوین در تولید محصولات تراریخته که محصولاتی با کمیت و کیفیت برترند و بارها سلامت و سودمندی آنها اثبات شده است، کارایی سطح کشاورزی و بهره‌وری زراعی با بکارگیری تلفیقی از روش‌های سنتی و بیوتکنولوژی نوین، افزایش می‌یابد.
(منبع: سرويس بين‌المللي دستیابی و استفاده از بيوتكنولوژي كشاورزي: ISAAA)
گفتنی است اقبال جهان به محصولات تراریخته در حالی صورت می‌گیرد که رئیس و معاون سازمان تحقیقات و آموزش وزارت جهاد کشاورزی دانشمندان پیش‌کسوت تولید کننده محصولات تراریخته در ایران را به محاکمه کشیده و در صدد اعمال تنبیهات گسترده غیرقانونی علیه آنها هستند. در حالی که در سال 1383 اولین برنج تراریخته جهان توسط معاون اول رئیس جمهور وقت آقای دکتر عارف به دعوت وزیر وقت جهاد کشاورزی رسما برداشت شد، از زمان به روی کار آمدن دولت نهم و برخی مدیران میانی دانایی ستیز و فناوری هراس به ویژه در حوزه تحقیقات وزارت جهاد کشاورزی و پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی مقابله بی‌امانی با تولید ملی محصولات تراریخته صورت گرفته و به طور همزمان توسعه واردات چند میلیارد دلاری محصولات تراریخته در دستور کار قرار گرفت. تنها مانع پیش روی این دانایی ستیزان انجمن‌های علمی و دانشمندان و بنیانگذاران این فناوری در کشور بوده است که حذف فیزیکی آنها در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی و معاونت آموزش و تحقیقات این وزارت قرار گرفت. جای تاسف است که با آمار رو به رشد تولید محصولات تراریخته، که نشان دهنده اعتماد کشاورزان به کشت این محصولات در سراسر دنیا است، در کشور عزیزمان شاهد چنین اتفاقاتی هستیم! امید است که با روی کار آمدن مدیران لایق در بخش کشاورزی، تولید محصولات تراریخته که با رشدی دو چندان در سراسر دنیا همچنان به پیش می‌تازد، در اهم دستور کار قرار گیرد و همگان از دستاوردهای مهندسی ژنتیک که حق همه مردم است، بهره‌مند شوند.
ترجمه و تنظیم: لیلا سرمدی