به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد تاسیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری(اسفند 1391)

در سال 1366 در کشاکش جنگ تحمیلی و با وجود اینکه چشم اندازی برای خاتمه جنگ وجود نداشت، مردانی مصمم و دورانديش در دولتی که ریاست آن را مقام معظم رهبری بر عهده داشتند، ايجاد مرکز ملی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مطرح و مصوب کردند. برای تامین نیروی انسانی متخصص و متدین مورد نیاز کشور در این حوزه مهم علاوه بر راه اندازی دوره‌های آموزش عالی، عده‌اي از متعهد‌ترين جوانان براي كسب آخرين پيشرفت‌هاي علمي در زمینه مهندسی ژنتیک و زیست فناوری به خارج از كشور اعزام شدند تا کشور بتواند از این فناوری قدرتمند برای پيشرفت و توسعه علمي كشور و بهره‌گيري از آن در راستاي تامین سلامت و امنیت غذایی، استقلال كشور را تضمین کند. جريان تربيت نيرو در داخل كشور نيز با جديت ادامه داشت و بلكه با اهدافي روشن و با عقبه پژوهشي قوي‌تري كه ناشي از احساس خودباوري القا شده از سوي بنيانگذار فقيد انقلاب و رهبری حاضر به منصه اجرا رسيد. پژوهش‌ها قوي و قوي‌تر شدند به طوري كه در سال‌هاي بعد يكايك به بار نشسته‌ و يا در حال به ثمر رسيدن بوده‌اند با این امید که جايگاه اول منطقه و بلكه فراتر از آن يعني در غرب آسيا، خاورميانه، آسياي مركزي و آفريقا را به ارمغان آورند. ربع قرن گذشته سال‌های سرنوشت ساز ورود زیست فناوری به عرصه تجارت و مصرف عمومی به ویژه در قالب داروهای نوترکیب و گیاهان تراریخته (مهندسی ژنتیک شده) در جهان بود و لذا مدیریت آن در کشور نیز چالش‌های دشواری را پيش رو داشت. از یک سو، شتاب رشد فناوری‌های زیستی به طور تصاعدی افزایش می‌یافت و از سوی دیگر مدیرانی که درک صحیحی از این اوضاع داشته باشند، نادر بودند. تاسیس مرکز که بعدها به عنوان پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری ناميده شد، در آن زمان به جرات یکی از مقتدرانه‌ترین تصمیمات نظام جمهوری اسلامی بود که امید موفقیت در این چالش‌ها را در دل‌ها زنده کرده و انگیزه بخش فعالیت‌های پژوهشگران بی ادعا در طول این 25 سال بوده است. اما اکنون فقط 25 سالگی را جشن می‌گیریم بدون آن که دستاوردی متناسب با اين سرمایه‌گذاری طولانی مدت را روی میز گذاشته و مردم و مسئولین را دلخوش از آنان کرده باشیم. مطمئنا این نقیصه غیربخشودنی به دلیل نداشتن توان پژوهشگران پژوهشگاه مزبور نبوده است. چون دستاوردهای درخور تقدیر آنها مانند کلون‌های بیانی داروهای نوترکیب آنها همچنان در فريزر‌هاست، پروژه کلان هورمون رشد نوترکیب در يك قدمي موفقيت دچار شبیخون شد، بذرهای گیاهان ترایخته کلزا و چغندر قند تراریخته مقاوم به ریزومانیا، متحمل به علف کش و بیماری‌های قارچی در یخچال‌ها قوه نامیه خود را از دست می‌دهند و پژوهشگران سخت کوش و متعهد این پژوهشگاه مظلومانه با حداقل امکانات و در قالب پایان نامه‌های دانشجویی در انزوای تحمیلی به انتشار مقاله و مانند آن اكتفا کرده‌اند. مروري بر همین مقالات که کارنامه مدیران فعلی را ساخته است، نشانگر توان ایشان و به عنوان بخشي از توان عظيم ملی ما در زیست فناوری است. این نقیصه غیربخشودنی است، زیرا در دو دهه قبل محصولات مهندسی ژنتیک (داروهای نوترکیب و گیاهان تراریخته) به اوج خود رسیدند و ما سرگرم درگیري‌هاي بيهوده‌اي در اثبات سودمندی و ضرر آن به مديران معدود اما حاكم بر اين حوزه از فناوري بودیم. اکنون دوره مهندسی ژنوم‌ها آغاز شده است كه باعث تحول شگرفي در توليد فناوري‌هاي زيستي مي‌شود و فاصله ما با دنيا را بيشتر و بيشتر مي‌كند. اما همچنان غافل از آن در قیمومیت برخي مدیرانی هستیم که امور زيست‌فناوري را به ظاهر سر رشته‌داري كرده ولي عملا بر علیه آن اقدام کرده، سخنرانی و مصاحبه می‌کنند. با دادن آدرس اشتباه بودجه‌ها را به بیراهه هدایت کرده و با رونمایی از محصولات کم ارزش (در مقابل توان واقعي كشور و زيست فناوري در جهان) ذهن فکر مسئولین کلان کشور را از مسیر واقعي منحرف می‌کنند. پژوهشگران را به مسیرهای اشتباه هدایت می‌کنند و اگر نپذیرفتند مواجه با بغض و پرونده‌سازی و محروم از کلیه امکانات خواهند شد. اين مديران ضد فناوري زیرکانه هشدارهای دلسوزان و نقد صریح آنها را برخواسته از انگیزه‌ها و برخوردهاي شخصی دانسته و تلاش کرده‌اند با ایراد انواع تهمت‌های سیاسی و موهوم صدای آنان را خاموش کرده و یا با تهدید و تطمیع دعوت به خاموشی كنند. امید آن که این بیانیه مسئولین کلان نظام را از واقعیات حاکم بر زیست فناوری آگاه نموده و خسارت بیشتر در این حوزه که یقینا امنیت غذایی و به تبع آن استقلال اقتصادی و سیاسی کشور در گرو آن است را مانع شوند. دردمندانه از مسئولين کشور می‌خواهیم در انتخاب مدیران پژوهشی به كارداني و تخصص و تعهد ارزش قائل شوند. کارنامه علمی افراد قبل و بعد از مدیریت را مورد ارزشیابی قرار داده و مديراني شايسته توان ملي و تحقق بخش انتظارات مقام معظم رهبري در راستاي سند چشم انداز نظام را در مسئوليت هدايت و راهبري علم و فناوري در كشور بگمارند. دستگاه نظارتي نيز با رصد مستمر خود زمينه‌های نيل به اهداف بلند نظام را مراقبت کنند. در خاتمه مقام معظم رهبري در ديدار رئيس محترم جمهور و اعضاى هيأت محترم دولت در ۶ شهريور ۱۳۸۶ را يادآور مي‌شويم كه فرمودند:

 " لعنت خدا بر آن كسانى كه در هنگام خود، اولويت علم و تحقيق را در اين كشور نفهميدند و كشور را عقب نگه داشتند."

انجمن بيوتكنولوژي جمهوري اسلامي ايران