بررسی پیشرفت‌ها و دستاوردهای کشور در علم بیوتکنولوژی با حضور دکتر قره‌یاضی در گفتگوی خبر 20 هفدهم تیر ماه از شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران

بخش گفتگوی خبر 20 شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه 17 تیر ماه از دکتر بهزاد قره‌یاضی رئیس چهارمین همایش ملی ایمنی زیستی و مهندسی ژنتیک برای دریافت جایزه ملی دکتر کاظمی آشتیانی دعوت کرد تا برای یک گفتگوی زنده به این بخش خبری برود. اهدای جایزه ملی دکتر کاظمی آشتیانی به چهار پژوهشگر برجسته زیست فناوری کشور یکی از مهمترین خبرهای هشتمین همایش بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران و چهارمین همایش ایمنی زیستی و مهندسی ژنتیک بود. متن این گفتگوی خبری را در زیر می‌خوانید.

در این برنامه، کارشناس و مجری گفتگوی خبر 20 ضمن تبریک جایزه دکتر آشتیانی به دکتر قره‌یاضی به عنوان رئیس انجمن ایمنی زیستی و بنیانگذار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی و به عنوان پژوهشگر تولید کننده برنج تراریخته در دنیا، سئوال کرد که این جایزه به پاس چه تلاش‌هایی اهدا شده است و هدف از بیوتکنولوژی کشاورزی چیست؟

رئیس چهارمین همایش ملی مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی در پاسخ عنوان کرد: این جایزه به دلایل مختلف برای من از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اول این که این جایزه از طرف جامعه علمی کشور اهدا شده بود و جنبه‌های مدیریتی و سیاسی در آن لحاظ نشده بود. دوم این که به نام شخصیت عظیم مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی مزین شده بود که من از نزدیک توفیق آشنایی با ایشان را داشتم. دکتر آشتیانی بنیانگذار پژوهشگاه رویان و فناوری‌های مهمی مثل استفاده از سلول‌های بنیادین و همچنین حیوانات تراریخته و درمان نازایی و ناباروری در کشور بودند. بر اساس آنچه که به من اعلام شده است انگیزه و علت اهدای این جایزه به من، تولید برنج تراریخته است که در سال 1383 به عنوان اولین برنج تراریخته تجاری سازی شده جهان توسط معاون اول محترم رئیس جمهور وقت برداشت شد و تولید انبوه شد و به دست کشاورزان پیشتاز رسید و بخشی از آن در مصرف غذای مردم قرار گرفت. این موجب شد که نام ایران برای اولین بار به عنوان اولین کشور تولید کننده برنج تراریخته و اولین کشور مسلمان و منطقه تولید کننده هر نوع محصول تراریخته دیگری است، برای ابد در تاریخ ثبت شود و جایگاه اولی را برای ما به ارمغان آورد. البته این یک آغاز بود و بعدها دانشجویان و همکاران من کارهای بسیار گسترده‌تری انجام دادند و در دانشگاه‌های سراسر کشور در حال حاضر، این فعالیت‌ها لااقل در حد پژوهشی انجام می‌شود که امیدواریم به مرحله تولید و ثروت ملی نیز برسد. در درجه دوم انگیزه اهدای این جایزه، بنیانگذاری پژوهشکده‌ای بود که البته من به تنهایی نمی‌توانستم این کار را بکنم و مرهون مقامات بالاتر وقت و همچنین همکارانم هستم از جمله خانم دکتر خوش خلق سیما و همه همکارانی که در این پژوهشکده کمک کردند تا پژوهشکده‌ای که پویاترین پژوهشکده بیوتکنولوژی در سطح ایران و در سطح منطقه است، تاسیس شود. همچنین در سال 1383 سه واحد پژوهشی مختلف در تبریز، اصفهان (و رشت با کمی تاخیر) تاسیس شد و صدها دانشجو و متخصص جوان در این پژوهشکده خدمت علمی می‌کنند که امیدواریم این خدمت ادامه داشته باشد.

مجری برنامه با اشاره به تولید برنج تراریخته که عامل اصلی برای دریافت جایزه دکتر آشتیانی است، عنوان کرد: با توجه به این که در حال حاضر شما در حال کار روی نوع دیگری از برنج تراریخته هستید، ممکن است توضیحات بیشتری را درباره تولید این نوع برنج که به سرپرستی شما در حال انجام است، بفرمایید و این که این برنج چه تفاوتی با برنجی دارد که شما به نوعی برای آن مورد تقدیر قرار گرفتید؟

دکتر قره‌یاضی در پاسخ عنوان کرد: برنج تراریخته‌ای که بنده توفیق تولید آن را داشتم اولین برنج تراریخته‌ای بود که تحمل به آفت داشت در نتیجه موجب می‌شد که در مراحل تولید آن اساسا از سموم خطرناک شیمیایی و زیان آور که برای محیط زیست مضر است، استفاده نکنیم و محیط زیست سالم‌تری داشته باشیم اما تولید محصولات تراریخته محدود به تولید گیاهان مقاوم به آفات نیست. در حال حاضر یک پروژه مصوب در ایران را تازه شروع کرده‌ایم که متاسفانه خیلی تلاش کردم تا مسئولین وزارت جهاد کشاورزی را توجیه کنم که در دوره اخیر این پروژه را تصویب کنند که در مورد برنج متحمل به خشکی است. این پروژه اگر اجرا شود برنج به غرقابی نیاز نخواهد داشت. گفتنی است یکی از بزرگترین معضلات کشورمان این است که 5/10 میلیارد متر مکعب بیلان منفی آب داریم و 90 درصد آب شیرینی که استحصال می‌شود خرج کشاورزی می‌کنیم که بخش عمده‌ای از آن، به مصرف کشاورزی غرقابی می‌رسد بویژه در زمین‌های برنج که اگر بتوانیم با همین فناوری، برنج متحمل به خشکی را تولید کنیم، دیگر نیازی به غرقاب کردن مزارع نخواهیم داشت و صرفه‌جویی در آب را به دنبال خواهد داشت. نوع دیگری که با همکاری متخصصین و همکاران خوبم در موسسه بین‌المللی تحقیقات برنج کار می‌کنیم که از قضای حادثه همین حالا در ایران و راهی رشت هستند، نوعی برنج است که تقویت شده است و میزان آهنی که جمع می‌کند و برای مصرف کننده قابل جذب می‌کند، بسیار بالا است که برای خانم‌ها که به طور ویژه نیاز به آهن زیاد دارند، مفید است. اگر این برنج به بازار بیاید قطعا دیگر نیاز به مصرف کپسول‌ها و داروهای شیمیایی نیست و همان برنج که دارای آهن بالایی است می‌تواند آهن مورد نیاز روزانه خانم‌ها را تامین کند.

کارشناس و مجری برنامه گفتگوی خبر 20 در ادامه عنوان کرد که با توجه به فرمایشات شما رابطه تنگاتنگی بین بیوتکنولوژی کشاورزی و سلامت انسان و محیط زیست وجود دارد. با توجه به این که شما موسس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی هستید در زمان ریاست شما و بعد از آن، دستاوردهای بیوتکنولوژی کشاورزی چه کاربردهایی در زندگی مردم و در کشور داشته است؟

بنیانگذار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی در پاسخ گفت: کاربردهای بیوتکنولوژی کشاورزی بسیار زیاد است. همان طور که در هشتمین همایش بیوتکنولوژی کشور که همزمان با چهارمین همایش ملی مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی با شعار امنیت غذایی و تامین سلامتی و ایمنی برای انسان و محیط زیست، دقایقی پیش به کار خود پایان داد، بیوتکنولوژی در کشاورزی به این مفهوم است که ما می‌خواهیم با مصرف نهاده‌های شیمیایی کمتر، تولید بیشتری داشته باشیم که سالم‌تر و پایدارتر باشد. ما می‌توانیم از کشت بافت برای تولید نهال‌های یک دست استفاده کنیم. کاری که الان هم دارد صورت می‌گیرد. پژوهشگران سخت کوش پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، با همه مشکلاتی که در سال‌های اخیر داشته‌اند کارهای بسیار ارزشمندی را انجام داده‌اند که اگر هم در عرصه تولید بخشی از آنها وارد نشده است ایراد را باید در جای دیگری یافت و این حلقه مفقوده تولید علم به تولید ثروت را در کشور مورد جستجو قرار داد. اما از کاربردهای دیگر، استفاده از نشانگرهای مولکولی است که برای شناسایی ارقام و تشخیص اصالت ژنتیک نهال‌هایی که خریداری، وارد، تولید و توزیع می‌شود به منظور تشخیص سریع آلودگی‌ها و عوامل بیماری‌زا و بسیاری از این موارد بکار می‌رود.

در پایان این گفتگوی خبری، کارشناس و مجری برنامه ضمن تشکر از حضور دکتر قره‌یاضی در گفتگوی خبر 20 و تبریک دوباره به پژوهشگر برجسته کشور از طرف تحریریه خبر 20، با آرزوی موفقیت عنوان کرد که امیدواریم شاهد تلاش‌های بیشتر شما و همکارانتان در این حوزه باشیم.

تهیه و تنظیم: لیلا سرمدی