اما و اگرهای تولیدات ارگانیک در کشاورزی

مدت‎هاست بحث در خصوص محصولات تراریخته از فضای آزمایشگاه‎ها به عرصه گفتمان عمومی راه یافته است. متاسفانه گروهی که مناسبات علمی و تکنولوژیکی را با صف‎آرایی‎های سلیقه‎ای و حتی تشکیلاتی در هم می‎آمیزند به جای فراهم کردن بستر مناسب برای انتخاب آگاهانه جامعه، در برابر این فناوری موضع تخریبی گرفته اند. آنچه که بر حیرت می‎افزاید اینکه آنان که با مخالفت با محصولات تراریخته آدرس‎های اشتباهی برای ریشه‎یابی بحران‎های زیست محیطی می‎دهند چرا در پشت سنگری به نام طرفداری از محصولات ارگانیک پناه گرفته‎اند اساسا آن‎ها با کدام مبانی علمی تولیدات ارگانیک را با محصولات تراریخته در تضاد قرار داده‎اند که هنوز هم به مناظره با صاحبنظران این حوزه ننشسته‎اند.  تولیدات ارگانیک در کشاورزی به صورت مطلق تنها یک فرآیند آزمایشگاهی است و امکان دستیابی به آن در عرصه‎های رایج دشوار است و توجیه اقتصادی ندارد. اساسا مدیریت اجرایی و به طور خاص وزارت جهاد کشاورزی تلاش دارد و باید که داشته باشد که با کاهش هر چه بیشتر مصرف سموم نباتی و کودهای شیمیایی در سطح ملی گام به سوی تولید ارگانیک و آن هم تنها در سطح ملی بگذارد. مبارزات بیولوژیکی ، زراعی و تلفیقی (IPM) که در برنامه راهبردی سازمان حقظ نباتات گنجانیده شده است از زمره این اهداف کلان و ملی به شمار می‎آید. به طور قطع هر قدرهم تولید محصولات ارگانیک (در صورت رعایت کامل استانداردها) مورد حمایت دستگاه‎های اجرایی و فراگیر در کشور قرار گیرد از روزنه حراست از بستر حیات و برای کل کشور باید باشد. بستری که انسان نه محور آن بلکه یکی از اجزای چرخه حیات به حساب می‎آید. اما بحث تولیدات ارگانیکو بگونه‎ای که اکنون شناخته شده است (بر فرض نظارت دقیق) مقوله‎ای لوکس است که تنها گروه معدود و مرفه‎تر از مصرف کنندگان را در برمی‎گیرد. آن‎ها که در برنامه‎های ملی دولت و دستگاه‎های اجرایی هرگز گروه هدف به شمار نمی‎آیند. این لایه اجتماعی از مصرف کنندگان گرچه می‎توانند مانند تشکل‎های گیاهخواران و یا خام خواران برای خود و دستورالعمل‎هایشان دلایل و توجیهات گوناگون داشته باشند اما هرگز در برگیرنده اکثریت از مردم نیستند. با این اشاره انتظار نیز نمی‎رود که سازمان حفاظت محیط زیست بخواهد از ورای چنین تشکل محدودی اهداف کلان نگرانه و اجتناب ناپذیر کاهش مصرف سموم و یا کود‎های شیمیایی در سطح ملی نهادینه کند. البته که دستگاه اجرایی کشور باید که بر چگونگی فعالیت تولید محصولات ارگانیک نظارتی همه جانبه داشته باشند. ضرورت این نظارت آنست که مبادا کانون‎هایی در کشور بتوانند تنها با تکیه بر امواج ترس مردم از کابوس سرطان و نه ناشی از کارکردهای واقعی خود بهره‎برداری نمایند. متاسفانه هنوز نشانه‎های پرسش و حلقه‎های مفقوده زیادی در مسیرتولید محصولات ارگانیک قرار دارد. اینکه در گروه‎بندی محصولات (گیاهی و دامی) اولویت انتخاب برای تولید ارگانیک با کدام یک از آن‎هاست از جمله این پرسش‎هاست. چگونگی مصرف کود‎ها و سموم مجاز و بیولوژیکی و زمان مصرف درست آن‎ها ، فقدان دستگاه‎های نظارتی مستمر وچند لایه از قبل از تولید تا مرحله توزیع در بازار و …. از جمله مواردی است که تا قبل از برچسب‎زنی پسوند ارگانیک بر محصولات کشاورزی بایستی روشن شود. البته اگر که تشکل‎های تولیدی موسوم به ارگانیک برای تامین هزینه نمایشگاه‎های خود نیاز به حمایت سازمان‎هایی مانند حفاظت محیط زیست داشته باشد قابل خرده‎گیری نیست.آنچه که قابل نقد و ایراد است اینکه سازمان فراگیری مانند حفظ محیط زیست که باید جای جای عرصه کشور را در بر بگیرد بخواهد از پشت چنین تابلو محدودی تولید پایدارملی را سامان دهد. البته که شگفت آورتر آنکه این سازمان بخواهد در گرد و خاک جدال غیر ضروری تولید ارگانیک با فناوری مهندسی ژنتیک برای خود اعتباری نیز کسب کند.

عبدالحسین طوطیایی- پژوهشگر کشاورزی

منبع: روزنامه تعادل