منفعت مالی پشت پرده مخالفت با فناوری‎های زیستی

در گفتگوی اختصاصی تعادل با رئییس بخش تنوع زیستی و فدراسیون بیوتکنولوژی اروپا مطرح شد

منفعت مالی پشت پرده مخالفت با فناوری‎های زیستی

موضوع تغييرات اقليمي و تاثير آن بر محيط زيست و كشاورزي سال‎هاست به دغدغه اصلي صاحب‎نظران و متخصصان اين حوزه مبدل شده است.

ايران نيز همسو با جامعه جهاني به دنبال راه حل‎هاي علمي بومي براي مواجهه با اين مسئله روز جهاني است و البته از تعاملات بین‎المللی غافل نمانده است. یکی از اقدامات صورت گرفته در این حوزه دعوت از پروفسور کلاوس امان استاد دانشگاه برن سوئیس بود. مرد 74 ساله‎ای که به دعوت مرجع ملی ایمنی زیستی به ایران سفر کرد تا تجربه و دانش سال‎ها پژوهش و مطالعه در حوزه تغییر اقلیم، تنوع و ایمنی زیستی را با دانشجویان و متخصصان ایرانی به اشتراک بگذارد. پرفسور امان برای تحقق این مهم در مدت کوتاه اقامت خود در ایران ضمن سخنرانی در چهاردهمین کنگره ملی و دومین کنگره بین‎المللی ژنتیک ایران آخرین دستاورد‎های علمی خود را با برگزاری دوره‎ها و کارگاه‎های آموزشی به دانشجویان مقطع دکتری و متخصصان بیوتکنولوژی انتقال داد.

او که تحصیلات خود را در رشته‎های مهندسی کشاورزی، بیوشیمی و اگرونومی سپری کرده است سابقه فعالیت روزنامه‎نگاری نیز دارد و به عنوان دبیر و سردبیر مجلات اسپرینگر و الزویر قلم می‎زند. این پرفسور بازنشسته دانشگاه برن هم‎اکنون در پست‎های متعدد مدیریتی همچون عضو کمیته ایمنی زیستی دولت سوئیس، عضو انجمن سلطنتی زیست‎شناسی و مدیر عمومی در کمیسیون اروپا، رئیس بخش تنوع زیستی و فدراسیون بیوتکنولوژی اروپا و عضو هیئت مدیره توسعه فناوری در آفریقا و … توانسته بیش از 500 اثر در حال انتشار و 320 اثر منتشر شده را در کارنامه علمی خود ثبت کند. کمبود زمان بهانه‎ای نشد تا فرصت گفتگو با ایشان را ولو اندک از دست بدهیم.

• با توجه به بروز پیامدهای تغییرات اقلیمی در بسیاری از نقاط جهان لزوم استفاده از فناوری‎های روز برای تطبیق با شرایط موجود را چگونه ارزیابی می‎کنید؟

به زودی جمعیت جهان به ده میلیارد نفر خواهد رسید و همه این‎ها به این مفهوم است که باید در برابر تغییرات انعطاف‎پذیر باشیم و با تسلط بر فناوری تغییرات را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و آن‎ها را کنترل کنیم. به همین جهت باید در روش‎های سنتی تجدید نظر کنیم. در این راستا کشاورزی ارگانیک یکی از مهمترین‎اقداماتی است که مورد توجه قرار گرفته است. گروهی از طرفداران کشت ارگانیک افراد بسیار روشنفکری هستند که با ارائه روش‎های خلاقانه توانسته‎اند دستاوردهای خوبی داشته باشند این دوستداران محیط زیست نه تنها مخالفتی با مهندسی ژنتیک ندارند بلکه اهداف مهندسی ژنتیک را کاملا ستایش می‎کنند. این‎‎ها افرادی هستند که بر مبنای یافته‎های علمی می‎اندیشند و تصمیم می‎گیرند و تشخیص می‎دهند که فناوری مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته عملا کمک شایان توجهی به حفظ محیط زیست و تامین امنیت غذایی و سلامت مردم کرده‎اند و برخلاف بسیاری از اعضای فدراسیون بین‎المللی جنبش کشاورزی ارگانیک (IFOAM) صرفا در پی تجارت و کسب درآمد نبوده‎اند. از سوی دیگر متخصصان مهندسی ژنتیک می‎توانند با اشراف بر فناوری زیستی محصولات سالمی تولید کنند که به نوعی سوپر ارگانیک بوده و کمک شایانی به محیط زیست و تمدن بشری خواهند کرد.

• شما در پاسخ قبلی استفاده از محصولات تراریخته را به عنوان راه حلی برای تطبیق با شرایط فعلی یاد کردید در حالی که این محصولات نه تنها در ایران بلکه در جهان مخالفان جدی دارند. نظرتان را در این رابطه بفرمایید.

برای داشتن کشاورزی بهتر باید دهه‎ها تجربه کنیم و درک بهتری از نظریات مختلف مخصوصا نظریات مخالف محصولات تراریخته داشته باشیم. بدین ترتیب متوجه می‎شویم که بسیاری از مخالفان این تکنولوژی انسان‎های شریفی هستند که صرفا به دلیل عدم آگاهی درست از ماهیت این فناوری به مقابله با آن می‎پردازند و از طرف دیگر نیز عده‎ای سودجو با ارائه اطلاعات نادرست در پی تشویش اذهان مردم عادی هستند تا به این ترتیب به منافع مالی و شخصی خود دست پیدا کنند.

بسیار شنیده می‎شود که مهندسی ژنتیک دشمن طبیعت است، در حالی که می‎توان گفت این فناوری بسیار به حفظ محیط زیست کمک کرده است. ثابت شده است که استفاده از آفت‎کش‎ها بوده که باعث ازبین رفتن موجودات غیرهدف شده است نه ذرت یا هر محصول تراریخته دیگری.

• سال‎ها تجربه و تلاش شما در حوزه مهندسی ژنتیک چه پاسخی برای مخالفان جدی این حوزه به ویژه واندانا شیوا دارد؟

برای پاسخ به این پرسش به یک نمونه کوچک اشاره می‎کنم. سازمان صلح سبز تحت پوشش شعارهای محیط‎زیست‎دوستانه به مخالفت با محصولات تراریخته می‎پردازد در حالی که شواهد و اسناد نشان داده است که چنین محافلی صرفا در پی کسب منافع مالی خود هستند. همچنین با صراحت می‎گویم “واندانا شیوا” دوغگویی بزرگ است شیوا در حالی تظاهر به حمایت از کشاورزان کم درآمد می‎کند که تنها برای یک سخنرانی برای همین مردم فقیر ده هزار دلار برای بلیط هواپیما و چهل هزار دلار برای دستمزد دریافت می‎کند.

از سوی دیگر در حالی که مدعیان دروغین حقوق بشر از جمله اسرائیل و اتحادیه اروپایی با دریافت درآمدهای نفتی داعش و فروش سلاح به این گروه‎های تروریستی از آن‎ها حمایت می‎کنند باید با صدای بلند گفت که این‎ جریان‎های حمایت از تروریسم و کشتار جمعی ترسناک است، نه محصولات تراریخته که سلامتی آن‎ها اثبات شده است.

در واقع باید بگویم که فرار ژنی و افزایش استفاده از سموم شیمیایی از جمله دروغ‎هایی هستند که در مورد محصولات تراریخته مطرح می‎شوند این در حالی است که احتمال فرار ژنی با تدوین و رعایت استانداردها به صفر رسیده است و استفاده از سموم شیمیایی نیز با کشت محصولات تراریخته به طور معنی‎داری کاهش پیدا کرده است. وی افزود مقاومت به آفات نیز در اثر کشاورزی سنتی چندین برابر محصولات حاصل از مهندسی ژنتیک بوده است.

• نتایج تحقیقات شما در زمینه تغییر اقلیم پیامد‎های این پدیده را برای ایران چگونه پیش‎بینی می‎کند؟

تغییر اقلیم همواره در طول تاریخ وجود داشته و یک حقیقت است اما از سوی دیگر بزرگنمایی و اغراق در این زمینه صورت گرفته است. به گونه‎ای که تعدادی از آمریکایی‎ها ادعا می‎کنند تغییر اقلیم دروغ است و چنین تغییراتی رخ نداده است و برخی دیگر در این زمینه بزرگنمایی می‎کنند.

بر اساس داده‎های علمی اثرات تغییر اقلیم در حال افزایش است. سازمان فائو (سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد) از من خواست تا گزارشی در مورد تغییر اقلیم تهیه کنم که این گزارش مورد توجه بخشی از این سازمان قرار نگرفت، چرا که در این گزارش اعلام کردم که تغییر اقلیم به دلیل افزایش گاز دی‎اکسید کربن قابل قبول نیست. بر اساس مستندات علمی آن زمانی که تغییر اقلیم آغاز شده بود هیچ دی‎اکسید کربنی در دنیا وجود نداشته است و بعد از گرم شدن کره زمین بوده است که ما با پدیده افزایش دی‎اکسید کربن مواجه شدیم. مطمئن نیستیم که افزایش دی‎اکسید کربن تاثیری در تغییر اقلیم نداشته است ولی در زمان دیگر ممکن است تاثیر داشته باشد. به عبارت دیگر می‎توان تغییر اقلیم را یک روال طبیعی کره زمین توصیف کرد که حدود بیست عامل در بروز آن موثر است. اگر به جای گرم شدن به سمت سرد شدن کره زمین حرکت کنیم، همانطور که در دهه پنجاه و شصت قرن 19 میلادی در اروپا رخ داد و چند صد نفر فوت کردند، این پدیده می‎تواند برای افراد ساکن در مناطق مختلف اروپا خطرناک‎تر باشد. در گذشته تغییرات قابل توجه بیشتری در اقلیم رخ داده است ولی حقیقت این است که در دنیا جمعیت بیشتر و متراکم‎تر شده است و ما شاهد اثرات مثبت پدیده تغییر اقلیم هستیم. برای مثال افزایش بارش و افزایش مساحت جنگل‎های حاره‎ای از مزایای پدیده تغییر اقلیم است و به صراحت می‎توان گفت حتی یک قره آب به دلیل تغییر اقلیم از بین نرفته است. در رابطه با اثرات منفی تغییر اقلیم همچون بیابان‎زایی و خشکسالی باید بگویم در مناطقی از کره زمین همچون پاکستان و ایران تاثیرات منفی تغییر اقلیم دیده می‎شود که این امر به دلیل کاهش بارش بوده است.

و اما سخن پایانی …

با توجه به پیشرفت سریع فناوری و روش‎های جدیدی که ارئه می‎شود لازم است آگاه باشیم که این روش‎ها مکمل روش‎های قدیمی‎تر هستند و اینکه صرفا از یک فناوری استفاده کنیم روش‎عاقلانه‎ای نیست و طرفداران روش‎های مختلف باید بدانند که بشر بخشی از طبیعت است و جدا از آن نیست پس با به کارگیری روش‎های تلفیقی ضمن حفاظت از طبیعت به تامین معقول نیازهای بشر نیز توجه شود. گفتنی است از هنگامی که دولت اقدام به برچسب‎گذاری محصولات تراریخته خوراکی کرده است مخالفین توسعه علمی داخلی اقدام به انتشار شایعات و اکاذیبی علیه محصولات تراریخته کرده‎اند از جمله اینکه این محصولات در کشورهای اروپایی مصرف نمی‎شوند و جوامع اروپایی کاملا مخالف تولید و مصرف این محصولات هستند. بنده با دفاع تمام قد از این محصولات و فناوری تراریخته با صراحت منع مصرف این محصولات در اروپا را تکذیب می‎کنم.

منبع: تعادل