محصولات تراریخته آری یا خیر؟

محصولات تراریخته آری یا خیر؟

یکی از علومی که در سال‎های اخیر رشد قابل توجهی کرده است و توانسته است نقش بسزایی در اقتصاد کشور و ملت‎ها داشته باشد بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک است. تولید پروتئین و دارو‎های نوترکیب، تولید پلاستیک‎های زیست‎تخریب‎پذیر در گیاه، تولید آنزیم‎های صنعتی در باکتری، تولید دارو در شیر حیوانات و تولید گیاهان تراریخته، همه این‎ها حاصل دستاورد‎های مهندسی ژنتیک در دنیای امروز است. در بخش گیاهان تراریخته که شامل تولید گیاهان مقاوم به آفت، ذرت‎های متحمل به خشکی، سیب زمینی مقاوم به بیماری قارچی بلایت (تجاری شده در امریکا برای اولین بار)، سیب درختی تراریخته که پس از برش خوردن قهوه ای و تیره نمی‎شود (تجاری شده برای اولین بار) توانسته است رشد قابل توجهی در چند سال اخیر داشته باشد. بطوریکه سطح زیر کشت اینگونه گیاهان از 6/1 میلیون هکتار در سال 1996 به 185 میلیون هکتار در سال 2015 رسیده است. این افزایش سطح زیر کشت نشان از سودمندی و رضایت‎مندی کشاورزان و دولت‎ها است. کاهش 40 درصدی مصرف سموم نیز یکی دیگر از دستاورد‎های محصولات تراریخته است که باعث کاهش هزینه و حفظ سلامتی محیط زیست می‎شود. کشور جمهوری اسلامی ایران هم توانسته است برای اولین بار گیاه تراریخته تولید و آماده تجاری شدن کند. اما این دستاورد همزمان مخالفت‎های زیادی را به همراه داشته است. مخالفت‎های که بر پایه علم و منطق همراه نبوده است. آنچه لازم است یاد آوری شود این است که تراریخته یک بحث علمی و فنی است و سیاسی کردن آن باعث می‎شود تا بسیار از مزایای این فنآوری در حاشیه قرار گیرد، حتی بعضاً به فراموشی سپرده شود. ورود پنج میلیارد دلاری محصولات تراریخته به کشور، گزینه‎ای قابل تامل است که باید به مخالفان گوشزد کرد، اگر چنانچه محصولات تراریخته سرطان‎زا است چرا واردات داریم؟ چرا در طی این مدت مخالفتی صورت نگرفته‎ است؟ محصولات تراریخته نمی‎توانند از نظر علمی سرطان‎زا باشند چرا که محصولات تراریخته قبل از اینکه به مصرف برسند مورد آزمایش زیادی  قرار می‎گیرند حتی از محصولات غیرتراریخته سالمتر هستند. محصولات تراریخته 3 سال تولید می‎شوند 5 سال آزمایش‎های در راستای ایمنی آن‎ها صورت می‎گیرد، به طوریکه بعد از آزاد سازی نه تنها هیچ فرقی با بقیه محصولات ندارند، بلکه سلامتی آن‎ها مورد تایید و بالاتر از محصولات سنتی است. سیب‎زمینی حاوی سولانین بالا، ریشه کاساوا با سمیت بالا و کرفس حساسیت‎زا نمونه‎ای از محصولاتی هستند که به روش سنتی ایجاد شده‎اند. اگر سرطان‎زا بودن محصولات دغدغه مخالفین است لازم است اقداماتی صورت گیرد، تا اینگونه محصولات قبل از اینکه بدست مصرف کننده برسد همانند محصولات تراریخته ارزیابی شوند.

ادعای دیگر مخالفین، عدم مصرف محصولات تراریخته توسط کشورهای تولید کننده است.واقعیت این است که این ادعا بی‎اساس است.چرا که سطح زیر کشت سویا در دنیا 111 میلیون هکتار است که در حدود 95 میلیون هکتارآن سویای تراریخته است. آرژانتین که بزرگترین تولید‎کننده سویای تراریخته است در حدود 7 درصد مصرف داخلی دارد و 10 درصد آن را به ایران صادر می‎کند. نکته حائز اهمیت این است که نزدیک به دو دهه است که اینگونه محصولات وارد کشور می‎شوند، محصولاتی که که هیچ اطلاعی ازخصوصیات تراریختی و جنبه‎های علمی آن در دست نیست آیا احتمال اثرات سوء آن‎ها بیشتر است یا محصولی که بومی کشور است و کلیه اطلاعات تراریختی و علمی آن در دست است؟

موضوع بعدی که نقش مهمی در سلامتی انسان دارد کود های شیمیایی است که مصرف آن در کشاورزی امری طبیعی و اجتناب ناپذیراست و خطرات آن بر کسی پوشیده نیست، خصوصاً در محصولات غده‎ای مثل سیب‎زمینی، هویج و شلغم تجمع بیش از آن باعث سرطان واثرات سوء می‎شود. تجمع کادمیوم در سیب‎زمینی نتیجه مصرف کود فسفاته و نیروزامین ناشی از مصرف کود ازته،عواملی هستند که نقش مهمی در سرطان دارند. سوال این است آیا عوارض سوء فقط در محصولات تراریخته‎ای که آزمایش‎های سلامتی را پشت سر گذاشته‎اند خلاصه می‎شوند؟ جواب این سوال کاملاً واضح و مشخص است هرکسی که با اصول، مراحل تولید گیاهان تراریخته و ارزیابی‎های آن آشنا باشد می‎داند که گیاهان تراریخته نمی‎توانند سرطانزا باشد.

آنچه مسلم است باید بطور منطقی، علمی و واقع بینانه به قضیه تراریخته برخورد کرد، بجای تشویش اذهان عمومی و رسانه‎ای کردن آن و بدور از هر گونه مسائل حاشیه‎ای، از موافقان و مخالفان محصولات تراریخته خواست تا دیدگاه‎های خود را بر پایه منطق و استدلال علمی ارائه داده و برپایه استدلال و منطق عمل کنند.

بهره‌مندی از علوم و فنآوری نوين به خصوص در زمينه مهندسی ژنتيک که در حال حاضر در انحصار تعداد محدودی از کشورهای صنعتی است، موجب توانمندی سياسی و علمی نظام اسلامی در جهان خواهد شد. با راه اندازی تکنيک‎های نوين مهندسی ژنتيک و گیاهان تراریخته در کشور که از جديدترين و پيشرفته‌ترين روش‌های علمی در جهان امروز هستند، باعث افزايش اعتبار ميهن عزيزمان در عرضه جهانی خواهيم شد.

مسعود توحیدفر – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

منبع: تعادل