دنیای امروز دنیای علم و فناوری است
شرق – با توجه به رشد جمعیت و کمبود منابع آب و مواد غذایی، دنیا با بحران بزرگی روبه‌رو است. طبق آخرین گزارش سازمان ملل متحد، جمعیت جهان تا سال ٢١٠٠ میلادی به بیش از ١١میلیارد نفر می‌رسد. جمعیت ٧٩ میلیون نفری کشور ایران نیز تا ٣٥ سال آینده، به بیش از ٩٢ میلیون نفر می‌رسد. براساس این گزارش که سازمان ملل متحد به‌تازگی منتشر کرده است، جمعیت جهان تا سال ٢٠٥٠ میلادی به ٩ میلیارد و ٢٠٠میلیون نفر می‌رسد که این رقم، ١٧٠میلیون نفر بیشتر از رقمی است که همین سازمان در سال ٢٠١٣ میلادی اعلام کرده بود. هم‌زمان با رشد جمعیت در جهان، بزرگ‌ترین چالشی که دنیا با آن روبه‌رو است، مسئله کمبود منابع است. کمبود آب و بحران خشک‌سالی و کمبود غذا و گرسنگی دو معضلی است که دنیا درصدد ارائه راهکاری برای حل آنهاست. طبق آمار، ٨٠ درصد جمعیت جهان فقط به ٢٠ درصد از ذخایر دسترسی دارند. امروزه کمبود آب و غذا، زندگی میلیون‌ها نفر از ساکنان …
مهندسی ژنتیک راهگشای بحران کمبود آب و غذا در دنیا
دنیای امروز دنیای علم و فناوری است
با توجه به رشد جمعیت و کمبود منابع آب و مواد غذایی، دنیا با بحران بزرگی روبه‌رو است. طبق آخرین گزارش سازمان ملل متحد، جمعیت جهان تا سال ٢١٠٠ میلادی به بیش از ١١میلیارد نفر می‌رسد. جمعیت ٧٩ میلیون نفری کشور ایران نیز تا ٣٥ سال آینده، به بیش از ٩٢ میلیون نفر می‌رسد. براساس این گزارش که سازمان ملل متحد به‌تازگی منتشر کرده است، جمعیت جهان تا سال ٢٠٥٠ میلادی به ٩ میلیارد و ٢٠٠میلیون نفر می‌رسد که این رقم، ١٧٠میلیون نفر بیشتر از رقمی است که همین سازمان در سال ٢٠١٣ میلادی اعلام کرده بود.
هم‌زمان با رشد جمعیت در جهان، بزرگ‌ترین چالشی که دنیا با آن روبه‌رو است، مسئله کمبود منابع است. کمبود آب و بحران خشک‌سالی و کمبود غذا و گرسنگی دو معضلی است که دنیا درصدد ارائه راهکاری برای حل آنهاست. طبق آمار، ٨٠ درصد جمعیت جهان فقط به ٢٠ درصد از ذخایر دسترسی دارند. امروزه کمبود آب و غذا، زندگی میلیون‌ها نفر از ساکنان زمین، به‌ویژه کشورهای فقیر را با خطری بزرگ مواجه کرده است. هیچ کشوری بدون اطمینان از داشتن آب و غذای کافی نمی‌تواند ثبات کشور خود را از نظر اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حفظ کند و امنیت نسل‌های آینده در گرو تأمین آب و غذای سالم و کافی است.
سازمان ملل متحد هشدار داده که یک‌میلیارد گرسنه در جهان وجود دارد که این آمار تقریبا در ٤٠ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. در این راستا، کشورها و سازمان‌های مختلف دنیا به‌دنبال راهکاری برای رفع بحران آب و غذا در جهان هستند.
افزایش عملکرد، بهبود ارزش غذایی و تولید محصولات کشاورزی با مصرف آب کمتر و مقاوم به شوری مهم‌ترین راهکار حل بحران قرن ٢١ است. در دنیای رو به رشد جمعیتي برای تأمین آب و غذای کافی و جلوگیری از اتمام ذخایر، باید با تولید محصولات با کیفیت و کمیت بالا مانع از هدر رفتن تولید و حفظ منابع شد. دراین‌میان، علم و فناوری به کمک انسان آمده است تا مشکلات حال و آینده او را رفع کند. فناوری مهندسی ژنتیک با معرفی دستاوردهای خود در زمینه‌های کشاورزی و محیط‌زیست، پزشکی و داروسازی چنان تحول بزرگی به وجود آورده است که آینده بدون استفاده از محصولات این فناوری ممکن نیست.
در پزشکی، داروهای مهندسی ژنتیک و واکسن‌های نوترکیب روزنه تازه‌ای برای درمان بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌هایی که در گذشته راه علاجی برای آنها نبود، گشوده است. در کشاورزی محصولات تراریخته نیز آمده است تا با مزایایی که با خود به‌همراه دارد، به معضل کمبود غذا و گرسنگی پایان دهد. درحال‌حاضر کشورهای تولیدکننده محصولات تراریخته بی‌نیاز از واردات شده و به خودکفایی غذایی رسیده‌اند. با توجه به بحران خشک‌سالی و کمبود آب، محصولات تراریخته مقاوم به شوری و خشکی تولید شده که این معضل را حل کرده است. همچنین این محصولات با ارزش غذایی بالاتر نظیر افزایش آهن و ویتامین‌هایی نظیر ویتامین A ، مشکل کمبود مواد مغذی را نیز حل کرده‌اند.
در محیط‌زیست، مهندسی ژنتیک با تولید محصولات تراریخته که به مصرف سموم شیمیایی خطرناک و آفتکشها و علف‌کش‌ها نیازی ندارند ضمن حفظ سلامت انسان، محیط‌زیست سالم‌تری را نیز به ارمغان آورده است. با توجه به کمبود زمین زراعی در دنیا، محصولات تراریخته با بازدهی بالا نسبت به همتایان سنتی خود، در میزان سطح زمین کمتر عملکرد بالایی دارند و ضمن سودآوری برای کشاورزان، باعث حفظ زمین‌های زراعی نیز شده‌اند.
درحال‌حاضر ٢٨ کشور دنیا در هر پنج قاره زمین‌های خود را زیر کشت محصولات تراریخته برده‌اند و سایر کشورها نیز منتظر مجوز رهاسازی محصولات تراریخته در کشور خود هستند.
امروزه بیش از ٢٠ محصول مختلف نظیر سویای مقاوم به علف‌کش، ذرت مقاوم به علف‌کش، ذرت مقاوم به آفات، پنبه مقاوم به علف‌کش، پنبه مقاوم به بیماری و آفات، کلزای مقاوم به علف‌کش، کلزا با کیفیت بالا، یونجه مقاوم به علف‌کش، برنج مقاوم به آفات، برنج حاوی ویتامین A با ارزش غذایی بیشتر، خربزه درختی مقاوم به بیماری، سیب‌زمینی مقاوم به حشرات، چغندرقند مقاوم به علف‌کش، برنج مقاوم به خشکی، گوجه‌فرنگی مقاوم به شوری و ذرت مقاوم به خشکی و کم‌آبی از جمله محصولات تراریخته حاوی صفات جدید هستند.
افزایش صدبرابری سطح زیر کشت محصولات تراریخته و تنوع محصولات مهندسی ژنتیک نشان‌دهنده سلامت این محصولات و رضایت کشاورزان از کشت و تولید آنهاست. سلامت محصولات مهندسی ژنتیک به تأیید سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد رسیده و تمامی استانداردهای بین‌المللی غذایی در مورد تولید و مصرف این محصولات نیز لحاظ شده است. اخیرا یک تحلیل جهانی با تأکید بر یافته‌های ١٤٧ مطالعه انجام‌شده در ٢٠ سال گذشته نیز تأیید کرد که فناوری مهندسی ژنتیک و استفاده از محصولات تراریخته به‌طور متوسط باعث کاهش ٣٧درصدی مصرف آفتکشها، افزایش ٢٢ درصدی عملکرد محصول و افزایش ٦٨ درصدی سود کشاورزان شده است.
حاصل پژوهش‌ها و بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای حل بحران آب و غذا باید روی یافته‌های علمی و حاصل سال‌ها پژوهش دانشمندان در تولید محصولات مهندسی ژنتیک سالم و مطمئن و مقاوم به شوری و کم‌آبی سرمایه‌گذاری کرد. درواقع، مسئله کمبود تولید مواد غذایی به‌همراه عدم دسترسی کافی مردم دنیا به غذا، مستلزم سرمایه‌گذاری در بهره‌مندی از علم و فناوری با تولید محصولات مهندسی ژنتیک حاوی صفات مقاومت به کم‌آبی با ارزش غذایی بیشتر برای رفع این معضل است. در این راستا، باید به مردم به‌عنوان مهم‌ترین مصرف‌کنندگان محصولات، اطلاعات صحیح داده شود و به کشاورزان نیز اجازه داد تا در کنار روش‌های سنتی زراعی خود، با توجه به شرایط اقلیم و زمین و روش زراعت و با نظارت و کنترل، با آموزش‌های لازم در استفاده از فناوری‌های نو به تولید چنین محصولاتی بپردازند که این مهم مستلزم آگاهی و آموزش است. همچنین باید به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های تولید این محصولات توجه ویژه داشت و با زیرساخت‌سازی و مدیریت نهاده‌های کشاورزی در تولید محصولات مهندسی ژنتیک و برنامه‌ریزی مدون برای تولید، بر این معضلات فائق آمد. چراکه حل این بحران چندان آسان نیست که بتوان با اتخاذ یک روش و بدون مدیریت در تمامی جنبه‌های آن، این مشکلات را رفع کرد. دنیای امروز، دنیای علم و فناوری است و آینده بدون استفاده از دستاوردهای فناوری‌های نو ممکن نیست.
لیلا سرمدی – کارشناس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی
منبع: شرق